Του Γιώργου Κακούρη
Η τραγωδία της ιστορίας φαίνεται να προκύπτει από το γεγονός πως, οι όποιες μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος έρχονται μετά από μεγάλες κρίσεις. Και το ότι τις κρίσεις αυτές τις προκαλούν τα ίδια τα προβλήματα στα οποία φέρνει την πρόοδο, προβλήματα που θα μπορούσα να είχαν αντιμετωπιστεί χρόνια πριν, προληπτικά, προτού πάρουν τερατώδεις διαστάσεις.
Μερικές μέρες μόλις μετά την έναρξη της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ο ιστορικός Γιουβάλ Νόα Χαράρι έγραφε στον Guardian πως όποια και να είναι η έκβαση του πολέμου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ήδη ηττηθεί καθώς ακόμα και να κατακτήσει την χώρα, θα είναι αδύνατο να την κρατήσει ή να φέρει τους Ουκρανούς με το μέρος του (https://www.theguardian.com/commentisfree/2022/feb/28/vladimir-putin-war-russia-ukraine).
Έγραφε επίσης πως «ο πόλεμος στην Ουκρανία θα δώσει σχήμα στο μέλλον ολόκληρου του κόσμου».
Ο συγγραφέας δεν παραγνωρίζει πως αυτό θα γίνει με τίμημα τις ζωές πολλών Ουκρανών, αμάχων και στρατιωτών. Σε αυτό το σημείο βρίσκεται και η τραγωδία. Ο Πούτιν και η αυλή του θα έπρεπε να γνωρίζουν πως ο κόσμος έχει αλλάξει, πως οι Ουκρανοί δεν θα τους δέχονταν ως ελευθερωτές και πως - παρά τις αδυναμίες στον τρόπο με τον οποίο απαντά - ο υπόλοιπος κόσμος έχει περισσότερα να κερδίσει από έναν κόσμο με κανόνες και αλλεξαρτήσεις, και ως εκ τούτου δεν θα ανεχθεί, ή δεν θα ενθαρρύνει, πολέμους αυτής της κλίμακας και αυτής της κυνικότητας.
Ελπίζω να μου συγχωρεθεί η υπεραπλούστευση, αλλά αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία, έχοντας ξεκινήσει από την κορυφή του καθεστώτος στη Μόσχα, ίσως αποδειχθεί πως ήταν οι τελευταίες πράξεις, το τελευταίο ξέσπασμα του κόσμου του 20ου αιώνα, της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων σε πλανητική κλίμακα.
Το ότι η δύναμη των όπλων δεν αρκεί για τον σύγχρονο κόσμο είναι γνωστό και δεν είναι κάτι νέο, όπως δεν είναι νέα η δύναμη των ιδεών και της επικοινωνίας. Αυτό που φαίνεται πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν και οι όποιοι σύμβουλοι εμπιστεύεται δεν κατανοούν, είναι πως η επικοινωνία και η προπαγάνδα περνούν πλέον μέσα από νέους διόδους, πέραν ακόμα και αυτών που θεωρούσαμε δεδομένους τη δεκαετία του 1990 όπως την τηλεόραση, αλλά και πως διοχετεύονται με νέους τρόπους μέσω αυτών που τότε ήταν νέοι, όπως το διαδίκτυο και ακόμα και νεότερους όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο Πούτιν, σύμφωνα με τα προφίλ που τον σκιαγραφούν στα διεθνή ΜΜΕ, δεν έχει επαφή με αυτό το τμήμα του νέου κόσμου, την τεχνολογία και τις πραγματικές τάσεις στις ζωές ενός καθόλου αμελητέου ποσοστού παγκοσμίως, αλλά και στη Ρωσία. Αλλά η αποσύνδεσή τους από το μέλλον δεν σταματά εκεί.
Όπως όλοι οι εκπρόσωποι του λαϊκιστικού αυταρχισμού ανά το παγκόσμιο, δεν φαίνεται να έχει κάτι να προσφέρει στους ψηφοφόρους και τους πολίτες του μέλλοντος. Ο Πούτιν και οι γύρω του έχουν συνθέσει στην ιδεολογία τους και στην κοσμοθεωρία λίγο από νοσταλγία της ΕΣΣΔ, λίγο ρωσική αυτοκρατορική ιδεολογία της εποχής των Μεγάλων Δυνάμεων, λίγο μεσαιωνικό χριστιανισμό, αντανακλάσεις επί αντανακλάσεων υποσχέσεων αναβίωσης της μιας ή της άλλης ιστορικής συνθήκης, χωρίς απαντήσεις το πώς διαχειριζόμαστε ένα οικοσύστημα που αυτοκαταστρέφεται, πώς επιδιορθώνουμε ένα παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό σύστημα που άφησε πίσω τους ευάλωτους και τη δημοκρατία των πολλών.
Στην άγνοια του πώς μπορεί να αντεπεξέλθει στο μελλον, ο παλιός κόσμος από τον οποίο έρχεται ο Πούτιν αντιδρά με κόσμο που μας μοιάζει παράλογος, γιατί είναι αποκομμένος από τη σύγχρονη πραγματικότητα. Οι στρατηγικές και οι τακτικές του Πούτιν μπορεί να έχουν λογική συνέχεια μέσα στο δικό του αξιακό πλαίσιο - όμως δεν ζει στον ίδιο κόσμο στον οποίο ζουν πολλοί περισσότεροι άνθρωποι σήμερα.
Εδώ έρχεται και η τραγωδία του σημερινού πολέμου. Ο Πούτιν έχει ήδη χάσει, όπως χάνει το τραίνο του μέλλοντος ο κάθε Τραμπ, ο κάθε φανατικός του Brexit, η κάθε Λεπέν, ο κάθε Μπολσονάρο και ο παλαιακός εθνικισμός του κάθε Μόντι.
Η τραγωδία βρίσκεται στο πόσο προσωρινό πισωγύρισμα θα προκαλέσουν μέχρι οι κοινωνίες του σημερινού κόσμου αναπτύξουν νέες λύσεις και νέες απαντήσεις. Και στην περίπτωση της Ουκρανίας, πόσοι αθώοι άνθρωποι ακόμα θα πεθάνουν επειδή η άρχουσα τάξη της Ρωσίας δεν έχει επαφή με τις πραγματικότητες.
