Του Γιώργου Κακούρη
Την Πέμπτη το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωνε με ανάρτηση στο Twitter, και φωτογραφίες all star ομάδας υπουργών, πως ο Νίκος Νουρής συντόνισε «ευρεία υπηρεσιακή σύσκεψη» για «τη διαχείριση των αφίξεων Ουκρανών προσφύγων». Η ατζέντα, «στέγαση, κοινωνική προστασία, πρόσβαση στην αγορά εργασίας, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και εκπαίδευση», ήταν πανομοιότυπη με την ευρωπαϊκή ατζέντα όπως διατυπώνεται στις Βρυξέλλες. Και η διυπουργική σύσκεψη κλείδωσε, όπως έγραψε η «Κ» την Πέμπτη, την απόφαση παραχώρησης προσωρινού καθεστώτος προστασίας στους Ουκρανούς πρόσφυγες, στη βάση όσων είχαν συμφωνηθεί σε επίπεδο Ε.Ε.
Η ταχύτητα με την οποία ορθά η κυβέρνηση φαίνεται να κινείται φέρνει συγκρίσεις με τη χρόνια απουσία μιας συντεταγμένης διαχείρισης του μεταναστευτικού. Και θυμίζει κατηγορίες που μεταδίδονται στα ευρωπαϊκά και διεθνή ΜΜΕ που θέλουν τις πολωνικές αρχές να είχαν αρχικά μεταχειριστεί αλλιώς τους Ουκρανούς πρόσφυγες, και αλλιώς τους μη Ουκρανούς πρόσφυγες από τη χώρα. Σαφώς και πρέπει να υπάρχουν έλεγχοι στα σύνορα για την ταυτότητα και το ιστορικό όσων φτάνουν στην Ε.Ε. Όμως δεν μπορούν Κύπριοι και μη αξιωματούχοι να θεωρούν πως «πέρασαν και κάποιοι που δεν έπρεπε», λες και όσοι Αφγανοί ή Αφρικανοί δεν είχαν τα κατάλληλα χαρτιά έπρεπε να μείνουν στην Ουκρανία να πέφτουν πύραυλοι στο κεφάλι τους. Η διάθεση και η προσέγγιση αυτή δεν είναι απαραίτητα ρατσιστική. Είναι όμως κεκτημένη ταχύτητα που προκύπτει από μια φιλοσοφία που θέλει τους πρόσφυγες που δεν μοιάζουν με εμάς να αποτελούν αυτόματα πρόβλημα.
Οι χώρες της Ευρώπης είχαν αναγάγει σε τεράστια κρίση το 2015 το ερώτημα αν οι πρόσφυγες από τον συριακό εμφύλιο δικαιούνταν άσυλο και προστασία στην Ε.Ε. Σήμερα στην Ε.Ε. ζουν περίπου ένα εκατ. Σύριοι πρόσφυγες. Τον τελευταίο μήνα η Ε.Ε. έχει δεχθεί σχεδόν 3 εκατ. Ουκρανούς πρόσφυγες.
Λίγες ώρες πριν από την ευρεία σύσκεψη για τη διαχείριση των προσφύγων από την Ουκρανία, ο υπουργός Εσωτερικών μοιραζόταν με τα ΜΜΕ στοιχεία για την αύξηση των μεταναστών και αιτητών ασύλου που φτάνουν στο κατεχόμενο έδαφος της χώρας και επιχειρούν να περάσουν στις ελεύθερες περιοχές μέσω της Πράσινης Γραμμής. Για πρώτη φορά το υπουργείο Εσωτερικών αναφέρθηκε σε στοιχεία που ενδεχομένως στοιχειοθετούν την κατηγορία για εργαλειοποίηση μεταναστών από την Τουρκία. Μια κατηγορία που με μεγάλη ευκολία προωθούσε για μήνες η κυβέρνηση, όταν ο όρος ήταν «της μόδας» λόγω της κατάστασης στα σύνορα με τη Λευκορωσία.
Απομένει να δούμε κατά πόσο αυτές οι κατηγορίες μπορούν να εξακριβωθούν από την Κομισιόν ώστε να ασκηθούν οι πιέσεις στην Τουρκία να περιορίσει τη δράση των διακινητών ή να σταματήσει να την διευκολύνει εμμέσως. Ταυτόχρονα, όμως, η ρητορική της κυβέρνησης κινήθηκε στα γνωστά φονικά μονοπάτια, με τον υπουργό να υποδεικνύει πως σημαντικός αριθμός από όσους φτάνουν στην Κύπρο είναι «μονήρεις άνδρες μέχρι 40 ετών». Όπως καλά γνωρίζει η κυβέρνηση, η εργαλειοποίηση δεν αναιρεί τις διεθνείς, καθώς και ηθικές, υποχρεώσεις του κυπριακού κράτους, και δεν της δίνει το ελεύθερο να αφήνει τις συνθήκες διαμονής στα κέντρα υποδοχής να επιδεινώνονται με την ελπίδα η εμπειρία να αποτρέψει την άφιξη νέων μεταναστών. Η όποια εργαλειοποίηση –και η πίεση στις δυνατότητες του κράτους– δεν δίνει το ελεύθερο στην κυβέρνηση να τρομοκρατεί τους πολίτες.
Η κυβέρνηση θα μπορούσε, για παράδειγμα, να στρέψει την αυστηρότητά της και στην καταπολέμηση των κυκλωμάτων και των Κύπριων εργοδοτών που εκμεταλλεύονται μετανάστες και βγάζουν λεφτά από την ανάγκη τους, οδηγώντας τους να μένουν σε μεγάλους αριθμούς σε αποθήκες και μικρά διαμερίσματα.
Η αποσυμφόρηση του Πουρνάρα μετά από μήνες και χρόνια διαπιστώσεων για τις κακές συνθήκες διαβίωσης, ειδικά μετά τις αντιδράσεις που ξέσπασαν με αφορμή τους ασυνόδευτους ανήλικους, είναι μια καλή αρχή, και ας πήρε χαρακτήρα photo op για τον Πρόεδρο Αναστασιάδη.
Ναι, χρειάζονται αυστηροί έλεγχοι, αλλά χρειάζεται και γρήγορη διεκπεραίωση των αιτήσεων. Ναι, οι αριθμοί είναι μεγάλοι και τα πράγματα είναι δύσκολα, αλλά μέχρι να αντιμετωπιστεί μέσω της Ε.Ε. η δράση των διακινητών από την Τουρκία, η ανθρώπινη μεταχείριση είναι μονόδρομος, ακόμα και αν κοστίσει, ακόμα και αν εμπεριέχει οργανωτικές δυσκολίες. Όπως δείχνουμε επιτέλους κάποια ανθρωπιά και στοιχειώδη οργάνωση για τους πρόσφυγες από την Ουκρανία, καιρός είναι να τη δείξουμε και για όσους άλλους φτάνουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, νόμιμα ή παράτυπα, στις ακτές μας.
