Του Γιώργου Κακούρη
Μέχρι να λυθεί (εάν και εφόσον) το Κυπριακό, σε ένα μέλλον όπου ο Πρόεδρος Φιντάν με τους ομοσπονδιακούς συμπροέδρους Χριστοδουλίδη - Ερχιουρμάν θα έχουν φτιάξει τούνελ για απευθείας σιδηροδρομική σύνδεση της Κύπρου με την υπόλοιπη Ευρώπη μέσω Τουρκίας, ηγέτες, σύμβουλοι, δημοσιογράφοι θα συνωστίζονται σε αεροπλάνα –ιδιωτικά, chartered ή χαρισιμιά– για να μεταβούν στις συζητήσεις του Κυπριακού.
Ο δρόμος μου με έβγαλε μέχρι στιγμής δύο φορές στη Γενεύη, μία τον Ιανουάριο 2017, τη χρονιά των ευχών για καλή νύχτα και καλή τύχη, και ακόμη μία φορά τον Απρίλιο του 2021, όταν μάθαμε και στην πράξη πως «το παρελθόν είναι μια ξένη χώρα – εκεί τα πράγματα γίνονταν διαφορετικά» (L.P. Hartley, «The Go-Between»).
Η συγκυρία σήμερα είναι κατά κάποιους τρόπους καλύτερη, κατά κάποιους τρόπους χειρότερη. Χειρότερη γιατί η Τουρκία έχει μια ισχυρότερη θέση διαπραγμάτευσης, ως απαραίτητος εταίρος για πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες και κυβερνήσεις στην Ουκρανία και στη νέα Συρία, ως ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός σε ένα ΝΑΤΟ που παραπατά.
Καλύτερη, γιατί όσο έχει λόγους να αγχώνεται η Ε.Ε. για τη νέα εποχή της διεθνούς αστάθειας, τόσους άλλους έχει και η Τουρκία. Που έχει κάθε λόγο, αν όχι να είναι, τουλάχιστον να φαίνεται πως προσεγγίζει σοβαρά το Κυπριακό, πως προσπερνά τον παροδικώς χρήσιμο Τατάρ, και είναι έτοιμη να εγκρίνει κάτι που να μας φέρνει πιο κοντά στη βάση λύσης (που πέρα από τη φιλολογία του τι εστί ομοσπονδία και με ποιο περιεχόμενο, είναι στο τέλος της ημέρας το ένα κράτος αντί τα δύο).
Σε αυτή τη συγκυρία, όσο μεγάλος κι αν είναι ο πειρασμός για την ε/κ τάξη που άρχει (και ειδικά τον ΠτΔ) να αρχίσει τα ηρωικά και πένθιμα για εσωτερικό ακροατήριο για τις σχέσεις Ε.Ε. - Τουρκίας, η χρήσιμη στάση είναι αυτή που θεωρητικά μεταφέρεται άτυπα στην Άγκυρα από τη Λευκωσία: συνεργαστείτε στο Κυπριακό και ευχαρίστως θα επιτρέψουμε και θα προωθήσουμε τη βελτίωση των σχέσεων, στον βαθμό που μας παίρνει. Το σουρεαλιστικό βέβαια είναι πως όλα αυτά τα έχουμε ξαναπεί. Και για το καρότο, και για το μαστίγιο, και για σταδιακές και αναστρέψιμες διαδικασίες, και για επιστροφή από εκεί που μείναμε.
Και όσα θα συζητηθούν –από τα όνειρα Τατάρ για δύο κράτη μέχρι τη διάθεση του Προέδρου Χριστοδουλίδη να συζητήσει ξανά το Πλαίσιο Γκουτέρες ανοίγοντας ενδεχομένως κλειστά κεφάλαια ανοίγοντας άλλα– όλα τα έχουμε ξαναπεί.
Σε ανάρτηση στο μπλογκ του στις 7 Μαρτίου, ο συνάδελφος από τον «Φιλελεύθερο» (και κοντοχωριανός) Ανδρέας Πιμπίσιης, ανέβασε πρωτοσέλιδα από τη γενέθλιά του ημέρα. Και διαβάζοντας, ξεχώρισα ένα σχόλιο της εφημερίδας «Ελευθερία» (7/3/1967) για την ύπαρξη ή μη τακτικής και στρατηγικής για τον τότε συλλογικό στόχο (που για την εφημερίδα, το 1967, ήταν η Ένωση).
«Μέχρι πρότινος απουσίαζεν από τον Κυπριακόν αγώνα η δέουσα τακτική, η οποία επεβάλλετο από δεκαετηρίδων να ακολουθηθή διά την επίτευξην του πανεθνικού σκοπού της Ενώσεως» έγραφε το σχόλιο, μιλώντας για ένα σύνθημα που «εκραυγάζετο συνεχώς, αλλά δεν εξεφράζετο εις μιαν εύστοχον τακτικήν, η οποία θα το μετουσίωνεν εις την πράξιν».
«Ποτέ δεν υπήρξε ρεαλιστικός προγραμματισμός υπό το πρίσμα των εκάστοτε Ελληνικών και διεθνών εξελίξεων, αλλά και των Κυπριακών τοιούτων» συνεχίζει το άρθρο, όπου σημειώνεται ότι «κατηγορούντο συνεχώς οι Βρεττανοί ως δυνάσται, αποικιοκράται, ιμπεριαλισταί κ.ο.κ., αλλά δεν ελαμβάνετο υπ’ όψιν ο Τουρκικός παράγων ή υπετιμάτο μέχρι της στιγμής κατά την οποία παρενεβλήθη».
Από εκεί και πέρα, το άρθρο εκφράζει αισιοδοξία για τον πρόσφατο συντονισμό Αθηνών και Λευκωσίας, και θέτει πολλά άλλα που έχουν το δικό τους ενδιαφέρον ένα μήνα και κάτι πριν από την 21η Απριλίου του 1967. Αλλά αν μπούμε στις συγκρίσεις δεν θα τελειώσουμε ποτέ.
Μια διαχρονική αξία παραμένει, καθώς οι στόχοι αλλάζουν: τα συνθήματα είναι πιο εύκολα από τη στρατηγική.
Όταν το 1967 οι εφημερίδες μιλούσαν για Ένωση, η Ένωση ήταν μια νεκρή υπόθεση, λογική σε προηγούμενες δεκαετίες, εκτός πραγματικότητας μετά την ανεξαρτησία, και η νεκρανάστασή της μας έφερε εκεί που μας έφερε.
Το 2025 ο στόχος της επανένωσης είναι αντιθέτως ακόμα επιθυμητός αν θέλουμε να θωρακιστούμε στον κόσμο που έρχεται. Κάποιος θα μπορούσε να μιλήσει και για δύο κράτη ως εναλλακτική, αλλά κανένας σοβαρός πολιτικός δεν είναι αρκετά γενναίος να εκφράσει έντονα αυτή την (λανθασμένη για εμένα) άποψη. Ποια είναι λοιπόν η στρατηγική της ε/κ πλευράς λίγο πριν ακόμα μια Γενεύη; Θα μάθουμε σύντομα.
