Του Γιώργου Κακούρη
Τα παιδιά και οι έφηβοι, σε πολλά μέρη του κόσμου, και στην Κύπρο, αντιμετωπίζουν πραγματικά προβλήματα. Βόμβες στην Ουκρανία, βόμβες και φτώχεια στη Γάζα, πυροβολισμοί στα σχολεία στις ΗΠΑ, φυσικές καταστροφές στα φτωχότερα μέρη του κόσμου, θάνατος μιας ολόκληρης οικογένειας από πυρκαγιά στην Κύπρο.
Είναι κάπως περίεργο μια ολόκληρη χώρα, σε αυτόν τον κόσμο, να αναλύει εξονυχιστικά αν σε ένα ακριβό ιδιωτικό (βλέπε ημικρατικό) σχολείο, τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου φέρονται να πίεζαν τον διευθυντή να δεχθεί μαθητή/μαθήτρια που δεν πέρασε τις εισαγωγικές εξετάσεις. Οδηγώντας σε παραιτήσεις, χαρτοπόλεμο επιστολών σε άριστα νομικίστικα, και μέχρι κοτζάμ Πρόεδρο και υπουργούς να το βάζουν στην ατζέντα Υπουργικού Συμβουλίου. Μαζί, υποθέτω, με το ερώτημα πώς στον διάβολο μια χώρα της Ε.Ε. με συνεχή ηλιοφάνεια και φωτοβολταϊκά παντού ακόμα καίει μαζούτ και κάνει προγραμματισμένες διακοπές ρεύματος (για να διερωτώνται οι πλούσιοι Λιβανέζοι που κατέφυγαν στην Κύπρο γιατί ξεσπιτώθηκαν – οι μη πλούσιοι Λιβανέζοι συνήθως δεν επιτρέπεται να έρθουν ή δεν έχουν χρόνο να διερωτηθούν).
Το όλο θέμα ενδιαφέρει την κοινή γνώμη γιατί σε αντίθεση με άλλα ιδιωτικά σχολεία, το English School ή Αγγλική Σχολή (ή ίνγκλιγκλου για τους απόφοιτους –καλή ώρα– λαϊκότερης καταγωγής), δεν είναι μόνο ένα σχολείο. Συγκεντρώνει, συνοψίζει και αντανακλά το φαντασιακό σύμπαν της τάξης που άρχει, το Κυπριακό Όνειρο, και τις κυπριακές νευρώσεις. Στο διαδίκτυο αυτές τις ημέρες είδα σοκαρισμένα σχόλια που θρηνούν το πλήγμα στην αξιοκρατία που θεωρούμε πως επικρατεί στην Αγγλική Σχολή, αποδίδοντας σε αυτό το σκάνδαλο κυπριακά χαρακτηριστικά (σε αντίθεση υποθέτει κανείς με τα πιο πολιτισμένα αγγλικά χαρακτηριστικά). Και θυμήθηκα δημοσιεύματα από άλλες δεκαετίες που ήθελαν τη σχολή να είναι μέχρι και ένα μικρό Eton για την Κύπρο. Όμως, αν και η αξιοπιστία της σχολής βασίζεται στην αξιοκρατική πρακτική της εισόδου βάσει μετρήσιμων εξετάσεων, αυτό δεν σημαίνει πως είχε ποτέ ανοσία από τις παθογένειες της Κύπρου στην οποία δημιουργήθηκε. Τα δίδακτρα, τα οποία επέτρεπαν την πρόσβαση τουλάχιστον στη μεσαία τάξη, είναι ένα εμπόδιο, αλλά το άλλο είναι οι συστημικοί παράγοντες: οι πολιτικές κλίκες, τα ακριβοπληρωμένα ιδιαίτερα για να διασφαλιστεί η επιτυχία των βλασταριών που δεν μπορούσαν να μείνουν εκτός, το γαμπρονυφοπάζαρο για την επόμενη γενιά.
Παρ’ όλα αυτά, σε ένα σχολείο με μαθητές από δύο διαφορετικούς κόσμους (τα παιδιά «του τάδε» και οι άλλοι), οι εισαγωγικές εξετάσεις εκπροσωπούσαν μια σύμβαση μεταξύ της άρχουσας και της μεσαίας τάξης (και όσων «φτωχότερων» δούλευαν σκληρά): ότι σε ένα κράτος ολιγαρχικό, υπήρχαν ευκαιρίες και για τους υπόλοιπους. Για πολλούς η Αγγλική Σχολή (και άλλα ιδιωτικά) συμβολίζουν την υπόσχεση πως αν έχεις τα εφόδια και δουλέψεις, μπορείς να πετύχεις και να επηρεάσεις την κοινωνία. Όποια και όποιος και αν είσαι, είτε οι παππούδες σου ήταν οι πρώτοι τοκογλύφοι ή οι πρώτοι τραπεζίτες, είτε βοηθούσαν Εγγλέζους να εκμεταλλευτούν μαύρους στην Αφρική, είτε δούλευαν τα χωράφια ή έζησαν σε προσφυγικούς καταυλισμούς. Και όπου (θεωρητικά) απελευθερώνεσαι από την παραπαιδεία των ιδιαίτερων, και αποκτάς μια πιο ανοιχτή ματιά των πραγμάτων και της ιστορίας. Για αρκετούς άλλους, η Αγγλική Σχολή είναι ο χώρος όπου η τάξη που άρχει αναπαράγει και αναπαράγεται, φέουδο όσων βρήκαν λεφτά έτοιμα ή πλούτισαν, φέουδο που διαμοιράζεται μεταξύ των πιστών των πολιτικών κομμάτων. Και, προς Θεού, παρά το όνομά της, παραμένει ελληνική, με τους Τουρκοκύπριους μαθητές να εισάγονται πλέον μόνο ως υποχρέωση, και με μηδενική ουσιαστική προσπάθεια από το κράτος για πραγματική ένταξή τους. Είναι όμως και ήταν πάντα μια έκφανση της σύγχρονης κυπριακής κουλτούρας, όπως καθορίστηκε από τους Ελληνοκύπριους αστούς, όταν με μεγάλη λύπη άφηναν εκτός τους Τουρκοκύπριους ομολόγους τους (και υπήρχαν: ο πατέρας του Ερσίν Τατάρ ήταν ο πρώτος γενικός ελεγκτής της Κυπριακής Δημοκρατίας). Άλλωστε, η επανένταξη των Τ/κ μαθητών ήταν το άλλο μεγάλο «σκάνδαλο» του σχολείου τον 21ο αιώνα, ξυπνώντας πατριωτικούς οίστρους. Γι’ αυτό λοιπόν παρακολουθούμε με απέχθεια και κουτσομπολίστικη διάθεση όσα συμβαίνουν σε μια σχολή ντόπιων που προσπάθησαν να ξεφύγουν από την ντροπή τού να αποτελούν υποκείμενο της αποικιοκρατίας, υιοθετώντας το όνομα του αποικιοκράτη. Αλλά παραμένοντας πάντα, με τα καλά και τα κακά της ταυτότητάς μας, Κύπριοι.
ykakouris@gmail.com
