Του Γιώργου Κακούρη
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΓΕΝΕΥΗ
Στην άτυπη πενταμερή στη Γενεύη στις 17 και 18 Μαρτίου έγινε το εξής θετικό βήμα στο Κυπριακό: το ότι δεν έγινε κανένα αρνητικό. Αυτό φαίνεται να ήταν το συμπέρασμα στο οποίο όλοι οι εμπλεκόμενοι συνέκλιναν καθώς αποχωρούσαν από το Παλάτι των Εθνών το απόγευμα της Τρίτης. Κι αυτό γιατί είχαν συμφωνήσει ξανά να συζητήσουν μεταξύ άλλων ΜΟΕ τα οποία είχαν προταθεί τον Οκτώβριο, με τα Ηνωμένα Έθνη να μιλούν για πρωτοβουλίες, υπήρξε η συμφωνία για επιστροφή σε άτυπη στα τέλη Ιουλίου, αλλά και συμφωνία για διορισμό προσωπικής απεσταλμένης παρά την αρχική διαφωνία του Τ/Κ ηγέτη.
Κυρίως η ε/κ πλευρά φαίνεται ευχαριστημένη για το ότι ο ΓΓ του ΟΗΕ δεν αναφέρθηκε σε απουσία κοινού εδάφους, όπως είχε κάνει μετά την άτυπη τριμερή στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Οκτώβριο, παρά το ότι αυτό ήταν κάτι που ήγειρε η άλλη πλευρά επανειλημμένα. Άλλωστε στόχος και του ΓΓ του ΟΗΕ ήταν να δοθούν θετικά μηνύματα για το Κυπριακό σε μια δύσκολη διεθνή συγκυρία.
Σύμφωνα με πληροφορίες, κατά την ολομέλεια της συνόδου, με τη συμμετοχή του Προέδρου Χριστοδουλίδη ως Ε/κ ηγέτη, του Τ/κ ηγέτη Ερσίν Τατάρ, του Τούρκου ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν, του Έλληνα ΥΠΕΞ Γιώργου Γεραπετρίτη, του Βρετανού ΥΦΥΠΕΞ για θέματα Ευρώπης Στίβεν Ντάουτι, οι δύο ηγέτες κλήθηκαν να καταθέσουν πιθανά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, με τον ΓΓ του ΟΗΕ να θεωρεί πως κάποια από αυτά προσφέρονται για συζήτηση και να τα ανακοινώνει δημόσια.
Ο κ. Τατάρ μάλιστα φέρεται να πρότεινε τη δημιουργία ενός Κυπριακού Συμβουλίου Συνεργασίας (Cyprus Cooperation Council) για τον συντονισμό της συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών, ομαδοποιώντας ουσιαστικά τα όσα ήδη προτείνει για συνεργασία σε επίπεδο όμως δύο αναγνωρισμένων κρατών, σε ένα ενιαίο σχήμα. Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά περιόρισε σημαντικά την όποια πιθανότητα να συζητηθεί κάτι τέτοιο, καθώς απορρίφθηκε από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη ως εκτός του πλαισίου λύσης.
Ο Τ/Κ ηγέτης μπορεί να υποστηρίξει, και μάλλον θα το κάνει, πως υπερασπίστηκε και κατέθεσε τις θέσεις για δύο κράτη. Σε αυτό το πλαίσιο έσπευσε, λίγο πριν τις δηλώσεις Γκουτέρες, και παρά το ότι είχε προγραμματίσει επίσημες δηλώσεις, να εμφανιστεί στον χώρο των δηλώσεων του ΓΓ για προλάβει να τοποθετηθεί για τη συνέχιση της προσπάθειας και την προσέγγιση του περί συνεργασίας.
Φιντάν και ΕΕ
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν, έπαιξε σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες το δικό του ρόλο εντός της αίθουσας, διατηρώντας χαμηλούς τους τόνους και την προσέγγισή του απέναντι στην ε/κ πλευρά, ενώ συνέβαλε στο να γίνει αποδεκτή η πρόταση για διορισμό προσωπικού απεσταλμένου για προετοιμασία των επόμενων βημάτων, παρά τις αντιρρήσεις Τατάρ. Η διαφωνία αυτή Τατάρ εκφράστηκε λίγο πριν από το διάλειμμα προς το τέλος της συνόδου, η οποία δημιούργησε αρχικά πανικό μεταξύ των απεσταλμένων καθώς δημιουργήθηκε η εντύπωση πως είχε λήξει η συνάντηση.
Μάλιστα οι ίδιες πηγές κάνουν λόγο για στάση που διέφερε από προηγούμενους Τούρκους αξιωματούχους, οι οποίοι εντός της αίθουσας απαξίωναν την ε/κ πλευρά, ή δημόσια προχωρούσαν σε δηλώσεις που συνέτειναν σε κύκλο αντιδηλώσεων και αντιπαραθέσεων, παραπέμποντας ουσιαστικά στον Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Στη στάση αυτή έπαιξε ρόλο και η συζήτηση που έγινε στο δείπνο της Δευτέρας, αν και δεν άγγιξε το Κυπριακό αλλά έμεινε στο διεθνές του πλαίσιο, και ειδικά η τετ α τετ δεκαπεντάλεπτη συζήτηση που ακολούθησε του δείπνου μεταξύ των Φιντάν και Χριστοδουλίδη.
Η ε/κ πλευρά δεν έκρυψε επίσης την ευχαρίστησή της για την κοινή επιστολή των Προέδρων της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στον ΓΓ του ΟΗΕ (με κοινοποίηση στους δύο ηγέτες) που κατέγραψε τις θέσεις της ΕΕ για τη βάση λύσης και για τον ρόλο που είναι διατεθειμένες να παίξουν οι Βρυξέλλες. Θέσεις που είναι ήδη γνωστές, καθιστώντας την επιστολή κυρίως μια πολιτική και συμβολική κίνηση για το μέλλον του Κυπριακού, η οποία στέλνει μεν μηνύματα προς την Τουρκία, μηνύματα δεν που δεν θα στέλνονταν χωρίς την σιωπηρή συναίνεση της Άγκυρας.
Ο κ. Γκουτέρες αναμενόταν να συναντηθεί με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον Αντόνιο Κόστα στις Βρυξέλλες αργότερα το βράδυ της Τρίτης, για άτυπο δείπνο, σύμφωνα με το επίσημο πρόγραμμα της Προέδρου της Κομισιόν, την οποία θα συναντήσει ξανά επίσημα την Τετάρτη. Στη συνέχεια ο ΓΓ του ΟΗΕ θα συμμετάσχει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Πέμπτης, όπου σύμφωνα με πληροφορίες αναμένεται να αναφερθεί και στο Κυπριακό, στο πλαίσιο της παρέμβασης για τις διεθνείς εξελίξεις και την ανάγκη προστασίας του πολυμερούς διεθνούς συστήματος.
Τρία σημεία είδε ο Γκουτέρες
Μετά το δείπνο της Δευτέρας, κατά το οποίο η κυβερνητική πλευρά μιλούσε για συνάντηση κοινωνικής φύσεως, αν και έγινε συζήτηση για τις διεθνείς εξελίξεις που αγγίζει ακροθιγώς και το Κυπριακό (ως προβλήματος που επηρεάζει και επηρεάζεται τις εξελίξεις), οι συναντήσεις της Τρίτης ήταν γεμάτες με τις παρεμβάσεις που επεδίωκαν ο ΠτΔ, αλλά και ο Τ/Κ ηγέτης, να καταθέσουν στο δείπνο.
Αν και δεν υπήρξε ανεπίσημη ενημέρωση όσον αφορά το περιεχόμενο των διμερών συναντήσεων των πλευρών με τον ΓΓ του ΟΗΕ το πρωί της Τρίτης, εκεί αναμενόταν πως θα γίνονταν οι πρώτες ουσιαστικές παρεμβάσεις που θα έδιναν στον κ. Γκουτέρες το στίγμα των προθέσεων της κάθε πλευράς.
Βάσει αυτών των προθέσεων, ενδεχομένως, βασίστηκε ο κ. Γκουτέρες για να θέσει την ατζέντα της ολομέλειας γύρω από τρία σημεία: το ενδεχόμενο προώθησης μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, μια συμφωνία για το πότε μπορεί να γίνει η επόμενη άτυπη σύνοδος σε διευρυμένη σύνθεση, και την πιθανότητα διορισμού απεσταλμένου που να αναλάβει τον συντονισμό των πιο πάνω.
Τα ΜΟΕ έγιναν πρωτοβουλίες
Όσον αφορά τα πιθανά ΜΟΕ, πληροφορίες από την ε/κ πλευρά θέλουν τις προτάσεις που έγιναν αποδεκτές με τη συμβολή και του ΓΓ του ΟΗΕ να προέρχονται από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, ενώ ο κ. Τατάρ πρότεινε μέτρα που δεν είχαν την ίδια απήχηση. Ο ΓΓ του ΟΗΕ μάλιστα όρισε τα ΜΟΕ αυτή τη φορά ως «πρωτοβουλίες», ώστε να μην παραπέμπουν στην ύπαρξη διαδικασίας διαπραγμάτευσης.
Σε σχέση με τα οδοφράγματα, ο κ. Τατάρ φέρεται να πρότεινε αρχικά το οδόφραγμα στη Μια Μηλιά, με τον κ. Χριστοδουλίδη να αντιπροτείνει συνολική συζήτηση των τεσσάρων σημείων διέλευσης που είχαν αναφερθεί στην συνάντηση στη Νέα Υόρκη (Μια Μηλία, Πυρόι/ Αθηαίνου, Κόκκινα και Λουρουτζίνα). Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει συμφωνία για άνοιγμα οδοφραγμάτων, αλλά για συνέχιση της συζήτησης.
Ο ΠτΔ επανέφερε ακόμα την πρόταση για επιτροπή νεολαίας, κάτι με το οποίο διαφώνησε εκ νέου ο κ. Τατάρ προκρίνοντας ποσοστώσεις για νέους, με τον ΠτΔ να σημειώνει πως η εκπροσώπηση νέων και γυναικών υπάρχει ήδη στις τεχνικές επιτροπές, με τον κ. Γκουτέρες να σημειώνει τελικά την πρωτοβουλία ως κάτι ανακοινώσιμο.
Μεταξύ άλλων η ε/κ πλευρά πρότεινε και τη δημιουργία συμβουλευτικής επιτροπής από την κοινωνία των πολιτών, κάτι που απέρριψε ο κ. Τατάρ, καθώς και για επιτροπή αλήθειας για τους αγνοούμενους, με τον κ. Τατάρ να σημειώνει ότι μπορεί να δει κάτι τέτοιο μετά τη λύση.
Πιο εύκολη ήταν η συμφωνία όσον αφορά μια πρωτοβουλία για εξέταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της δραστηριότητας ορυχείων, καθώς και για συντήρηση κοιμητηρίων και στις δύο πλευρές, με τις οποίες συμφώνησαν και οι δύο ηγέτες.
Ο κ. Τατάρ φέρεται να κατέθεσε προτάσεις για συνεργασία στους υδρογονάνθρακες και τη διαχείριση νερού, το οποία όμως η ε/κ πλευρά επιμένει αφορούν θέματα κυριαρχίας. Η ε/κ πλευρά απέρριψε ακόμα πρόταση για συμφωνία στον ηλεκτρισμό καθώς υπάρχουν ήδη σχετικές ρυθμίσεις, πρόταση για τραπεζικά θέματα τα οποία ρυθμίζονται από την ΕΚΤ, και για θέματα τουρισμού.
