Του Γιώργου Κακούρη
Τα «καρότα» τα οποία φαίνεται διατεθειμένη η κυβέρνηση να προτάξει στην Τουρκία για να λάβει εποικοδομητική στάση στο Κυπριακό δεν φαίνονται σε αυτή τη φάση, σύμφωνα με τις πληροφορίες και τις δημόσιες δηλώσεις του ΠτΔ, να περιλαμβάνουν το ενδεχόμενο συζήτησης σε οποιοδήποτε επίπεδο για το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η ενέργεια για να δοθεί κίνητρο στους Τουρκοκύπριους και ακόμα και στην Άγκυρα. Το ότι φυσικά δεν υπήρξε κάποια αναφορά σε αυτά τα θέματα στην τελευταία εκδοχή των talking points της ε/κ πλευράς για το πώς η Ε.Ε. μπορεί να εμπλακεί στο Κυπριακό, δεν σημαίνει πως δεν τα έχει υπόψη του και ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης. Ενδεχομένως αυτά τα χαρτιά να τα διατηρεί για κατοπινό στάδιο, καθώς δεν είναι σοφό να δείχνεις διάθεση να δώσεις κάποια πράγματα αν δεν έχεις ενδείξεις πως θα πάρεις. Από την άλλη, η πλευρά μας μπορεί με κάποιον τρόπο να δώσει ενδείξεις πως είναι έτοιμη να συζητήσει κάποια πράγματα σε έναν συγκεκριμένο τομέα εάν υπάρξουν αντίστοιχες ενδείξεις για ευελιξία σε κάποιον τομέα που ενδιαφέρει εμάς.
Σε ανύποπτο χρόνο η Ε.Ε. έχει στείλει μηνύματα στην Κυπριακή Δημοκρατία για το πώς βλέπει το κεφάλαιο της ενέργειας στο πλαίσιο του Κυπριακού. Τον Μάρτιο του 2021, ο Ζοζέπ Μπορέλ δήλωνε στο ΚΥΠΕ ενόψει επίσκεψής του στην Κύπρο, και απαντώντας σε ερώτηση για το πώς μπορούν οι υδρογονάνθρακες να βοηθήσουν στο Κυπριακό και το πώς επηρεάζει την όλη κατάσταση η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ο Ύπατος Εκπρόσωπος είχε πει πως «η Κύπρος διαθέτει εξαιρετικό δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδίως ηλιακής ενέργειας», και ότι η «προσεκτική εκμετάλλευση αυτού του δυναμικού μπορεί να βοηθήσει στην προστασία της εθνικής οικονομίας από τη διεθνή αστάθεια των τιμών του πετρελαίου» με θετικές επιπτώσεις για το περιβάλλον, την οικονομία, την απασχόληση και τον τουρισμό, τονίζοντας παράλληλα πως οι «φυσικοί πόροι που βρίσκονται εντός και γύρω από την Κύπρο θα πρέπει να ωφελούν όλους τους Κύπριους και να αποτελούν ισχυρό κίνητρο για την επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής διευθέτησης στην Κύπρο», ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη ΜΟΕ «επίσης σε αυτόν τον τομέα».
Τον Σεπτέμβριο του 2022, ο γενικός διευθυντής Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Κομισιόν Μάριο Νάβα είχε πει σε συνέντευξή του στην «Κ» ότι «η ενέργεια είναι ξεκάθαρα ένας τομέας - κλειδί για την Κύπρο και μπορεί δυνητικά να ενδυναμώσει τη σύνδεση των δύο κοινοτήτων», αναφερόμενος και στην πρόταση για δημιουργία δικοινοτικού ηλιακού πάρκου στη νεκρή ζώνη, στην οποία είχε αναφερθεί η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε συνέντευξη στο ΚΥΠΕ μερικούς μήνες πριν.
Λίγο πιο πριν, τον Φεβρουάριο του 2022, ειδικοί του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και Θεμάτων Ασφαλείας ανέλυαν σε έκθεση την οποία παρουσίασε η «Κ» τον θετικό ρόλο που μπορεί να παίξει ο EastMed, μόνο όμως αν επανασχεδιαστεί και κατασκευαστεί ώστε να μεταφέρει στο μέλλον όχι φυσικό αέριο αλλά «πράσινο» υδρογόνο. Τα πιο πάνω μας θυμίζουν πως η εποχή των ονείρων για μπονάνζα φυσικού αερίου και μετατροπή της Κύπρου σε πετρο-μπανανία έχει τελειώσει, και μαζί της ίσως και το παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος μεταξύ της ε/κ και της τ/κ πλευράς, και της Κύπρου και της Τουρκίας ευρύτερα, για το ποιος θα κοτσιανιάσει νομίμως ή παρανόμως τα περισσότερα θαλάσσια οικόπεδα για γεωτρήσεις. Το παιχνίδι της ενέργειας στον 21ο αιώνα παίζεται πλέον στις ανανεώσιμες, στη διασυνδεσιμότητα και τις δομές συνεργασίας. Ειδικά μετά το ενεργειακό σοκ που έφερε στην ΕΕ η εξάρτηση από τη Ρωσία και την κάθε δικτατορία με πρόσβαση σε ορυκτά καύσιμα.
Στη συνέντευξη Τύπου μετά τη συμμετοχή του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 23ης και 24ης Μαρτίου 2023 ο ΠτΔ έδωσε ενδείξεις πως αντιλαμβάνεται τα πιο πάνω. Όπως είπε, στο πλαίσιο της συζήτησης για την ενέργεια οι 27 μίλησαν και για την ανάπτυξη και ολοκλήρωση των διασυνδέσεων. Και πρόσθεσε πως τόνισε στους ομολόγους του όχι μόνο τη σημασία της ανάπτυξης των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου «αλλά και των συνεργειών των κρατών, συνεργειών που υπάρχουν στην περιοχή για ανάπτυξη μεγάλων έργων είτε για παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».
Και υπάρχουν πολλοί τρόποι αξιοποίησης της ενέργειας στο πλαίσιο του Κυπριακού που δεν προϋποθέτουν απαραίτητα αυτό που πολλοί φοβούνται, δηλαδή να γίνει μέρος του παζαριού των διαπραγματεύσεων.
