Του Γιώργου Κακούρη
Η σύσταση της Κομισιόν τη Δευτέρα στα κράτη μέλη να ακυρώσουν διαβατήρια και άδειες διαμονής που παραχωρήθηκαν στο πλαίσιο των γνωστών «χρυσών» αμαρτωλών προγραμμάτων σε άτομα που βρίσκονται στη λίστα κυρώσεων της Ε.Ε., ήχησε εντυπωσιακά στους τίτλους και στην ειδησεογραφία και επανέφερε στην επικαιρότητα το ζήτημα των «χρυσών διαβατηρίων». Το μόνο νέο στοιχείο όμως ήταν η ευθεία διασύνδεση της θέσης των Βρυξελλών με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και η υπενθύμιση πως κάποιοι που συμμετέχουν ή διευκολύνουν τις ενέργειες του Βλαντίμιρ Πούτιν ενδέχεται να είχαν στο παρελθόν εξασφαλίσει διαβατήριο της Ε.Ε. με ύποπτο τρόπο. Οι Βρυξέλλες δεν έχουν την άμεση αρμοδιότητα να εξαναγκάσουν ένα κράτος μέλος να αφαιρέσει υπηκοότητα ή άδεια διαμονής από Ρώσους και Λευκορώσους πολίτες που βρίσκονται στη λίστα κυρώσεων, ασχέτως αν αυτό είναι το σωστό και ηθικό, και ασχέτως αν τα κράτη μέλη έχουν συμφωνήσει να το κάνουν. Όπως επίσης παραδέχθηκε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, οι Βρυξέλλες δεν γνωρίζουν τον ακριβή αριθμό Ρώσων και Λευκορώσων που βρίσκονται στον κατάλογο κυρώσεων και έχουν εξασφαλίσει διαβατήριο ή άδεια διαμονής. Τουλάχιστον επίσημα. Η σύσταση της περασμένης εβδομάδας είναι ουσιαστικά ένα πολιτικό μήνυμα σε ηγέτες και κυβερνήσεις, και στη δική μας, να κλείσουν επιτέλους παράτυπες και νομότυπες εκκρεμότητες. Και εφόσον συμφωνούν πως η παραχώρηση υπηκοοτήτων είναι αρμοδιότητα των εθνικών κυβερνήσεων, να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Οι καταχωρήσεις στη λίστα κυρώσεων της Ε.Ε. για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία περιέχουν, όπως έγραψε η «Κ» στις 13 Μαρτίου, τουλάχιστον έναν Κύπριο πολίτη, τον Βαντίμ Νικολάεβιτς Μόσκοβιτς, ιδρυτή της εταιρείας παραγωγής χοιρινού κρέατος και ζάχαρης Rusagro, και εκ των μετόχων της τράπεζας Sberbank. Ο Μόσκοβιτς ήταν ο μόνος από δύο άτομα στη λίστα που εμφανιζόταν να έχουν διαβατήριο της Ε.Ε. – ο άλλος ήταν o Γκενάδι Νικολάεβιτς Τιμτσένκο, ιδρυτής του επενδυτικού Volga Group και κάτοχος Φινλανδικού διαβατηρίου. Όταν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ρωτήθηκε για το θέμα δύο εβδομάδες μετά στις 28 Μαρτίου, με αφορμή την ανακοίνωση της Κομισιόν, περιορίστηκε να πει «εξ όσων γνωρίζω, από τους 850 τόσους που έχουν μπει στον κατάλογο των απαγορευμένων ολιγαρχών ή μελών της Δούμας, μόνο ένας έχει κυπριακό διαβατήριο». Όπως όμως προκύπτει από ρεπορτάζ του «Πολίτη» στις 30 Μαρτίου, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είτε είχε μείνει στα όσα είχαν δημοσιευθεί πριν από μία εβδομάδα (και μπορούσαν να εντοπιστούν μέσω μιας απλής αναζήτησης στον κατάλογο των κυρώσεων), είτε έπαιζε πελλό.
Γιατί όπως έγραψε στον «Πολίτη» ο συνάδελφος Φάνης Μακρίδης, η αρμόδια ομάδα εργασίας, που λειτουργεί υπό την εποπτεία του υπουργείου Οικονομικών, εντόπισε τέσσερα πρόσωπα στον κατάλογο κυρώσεων που είχαν πολιτογραφηθεί Κύπριοι. Οι κυπριακές αρχές σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ έχουν ήδη παγώσει οκτώ τραπεζικούς λογαριασμούς ατόμων που περιλαμβάνονται στις κυρώσεις.
Η περίπτωση του ενός πολιτογραφηθέντος που ήταν τελικά τέσσερις, αν δεν αποδειχθούν περισσότεροι (και με δεδομένο πως είναι ακόμα άγνωστο αν κάποιοι από τους 893 διαθέτουν άδεια διαμονής) είναι ενδεικτική της ανάγκης διαφανούς και χωρίς καθυστέρηση διερεύνησης των επιπτώσεων που είχε η κατάχρηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Ας μην ξεχνάμε πως το αν και εφόσον η Κύπρος θα αποφύγει να οδηγηθεί στο Δικαστήριο της Ε.Ε. εξαρτάται από την πορεία των διώξεων για τα χρυσά διαβατήρια, όπως είχε πει ο Επίτροπος Ρέιντερς στην «Κ» τον Δεκέμβριο.
Οι Βρυξέλλες, λοιπόν, με περιορισμένα περιθώρια πρακτικών κινήσεων, στέλνουν το μήνυμα πως αναμένουν πράξεις. Πέρα από διαβεβαιώσεις όπως αυτές του ΠτΔ, ο οποίος όταν ρωτήθηκε αν θα αφαιρεθεί το διαβατήριο από τον Βαντίμ Νικολάεβιτς Μόσκοβιτς, είχε πει πως «μια ανάλογη απόφαση πρέπει να θεωρείται δεδομένη και από δικής μας πλευράς». Χωρίς διαφανείς και ξεκάθαρες αποφάσεις και ανακοινώσεις, δεν έχουμε και πολλούς λόγους να θεωρήσουμε δεδομένη την όποια ενέργεια. Τα μόνα τα οποία μπορούμε να θεωρούμε δεδομένο είναι αυτά που έγιναν ήδη και τον τρόπο που αυτά έγιναν.
Σίγουρα όμως δεν μπορούμε να θεωρήσουμε δεδομένο πως ο ένας που έγινε τέσσερις δεν θα γίνουν είκοσι τέσσερις (λόγου χάρη), εκθέτοντας τη χώρα ακόμα περισσότερο. Αυτό θα το δείξει ο χρόνος.
