Του Γιώργου Κακούρη
Μάθαμε κάτι σε αυτές τις εκλογές; Πέραν, ίσως, του ότι όλα είναι πιθανά (κάποια περισσότερα, κάποια λιγότερα βάσει των νόμων της στατιστικής) και πως οι πλείστες δημοσκοπήσεις δεν ψεύδονται και δεν μπορούν να γραφτούν από το μηδέν ως προϊόντα μυθοπλασίας. Και πέραν του ότι δεν υπάρχει καμία έκπληξη που δεν έχει την εξήγησή της, που δεν μπορούσε να είχε προβλεφθεί με τα δεδομένα στη διάθεσή μας.
Για δεκαετίες ξέρουμε πως ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι αυτό που ο Μακάριος Δρουσιώτης αποτύπωσε επιτυχώς με τις λέξεις «εκλεγμένος αυτοκράτορας». Όχι μόνο λόγω της εξαφάνισης των ελέγχων και ισορροπιών υπήρχαν με την κατάρρευση του δικοινοτικού κράτους το 1963, άλλωστε το Σύνταγμα ήταν φτιαγμένο για να εξισορροπεί μεταξύ των κοινοτήτων και όχι μεταξύ των εξουσιών.
Αν υπάρχει ένα «παραδοσιακό» κυπριακό πολιτικό σύστημα, αυτό δεν είναι τα όσα διοικητικά κληρονομήσαμε από τη βρετανική περίοδο. Δεν είναι τα όσα εφαρμόσαμε οι Ελληνοκύπριοι, κοιτώντας το ελληνικό κράτος και οι Τουρκοκύπριοι το τουρκικό. Δεν είναι ούτε καν μόνο η ιδιότυπη και πολύπλοκη σχέση κράτους - Εκκλησίας του Βυζαντίου την οποία με ευκολία επικαλούμαστε στον δημόσιο διάλογο, όταν θέλουμε να οργιστούμε για την παπαδοκρατία στην Κύπρο ή να μιλήσουμε για την Εθναρχία και τον ρόλο του Μακαρίου Γ΄ στην Προεδρία.
Το σύστημα που προκύπτει από τις δυναμικές της κοινωνίας της Κύπρου, τον συντηρητικό της χαρακτήρα σε πολλά ως νησιωτικής κοινωνίας, και τον προοδευτικό σε άλλα, ως εμπορικής, είναι αυτό που αποτυπώνει ο Πάνος Ιωαννίδης στο διήγημά του «Κινύρας» το 1972: η εξουσία συγκεντρώνεται σ’ ένα παλάτι της Εποχής του Χαλκού όπου κυβερνά ο Αρχιερέας - Βασιλιάς στην κορυφή και οι αυλικοί στους διαδρόμους. Η δουλειά της διακυβέρνησης είναι οι συναντήσεις με αρχηγίσκους περιφερειών και φατριών, ειδικών και γενικών συμφερόντων, εσωτερικών και εξωτερικών συμφερόντων, που ζητούν μεσολάβηση. Και αυτός που έχει τον θρόνο πρέπει να μπορεί να τα διαχειριστεί όλα αυτά αποτελεσματικά ώστε να μπορεί να προχωρήσει το οτιδήποτε και να μένει η χώρα ασφαλής.
Η Κύπρος σήμερα έχει φτάσει σε ένα σημείο καμπής, με τα δέκα χρόνια Αναστασιάδη να μας έχουν θυμίσει όλα τα κακά του συστήματός μας. Κανένας Πρόεδρος δύο θητειών στη σύντομη ιστορία μας δεν κατάφερε να αποφύγει την παγίδα της εδραίωσης στην καρέκλα, του παρασιτισμού των γύρω του και της στασιμότητας. Τα πράγματα έχουν βελτιωθεί καθώς οι δημοκρατικοί θεσμοί της χώρας αναπτύσσονται, όμως η πρόοδος είναι πάντα εύθραυστη.
Η έκρηξη στον ΔΗΣΥ την περασμένη εβδομάδα αποτελεί ένδειξη πως το παλιό μοντέλο Κύπριου ηγέτη δεν φτουρά πλέον. Δεν είναι ότι το έχουμε αποφασίσει συνειδητά, όμως εκτιμώ πως είναι ο λόγος που η κοινωνία αντιδρά, όταν βλέπει τον απερχόμενο Πρόεδρο να συγκαλεί συσκέψεις για να σώσει το κόμμα του και την υστεροφημία του.
Είμαστε πλέον αρκετά ώριμοι για να δούμε πέρα από τις επικοινωνιακές αστοχίες και επιτυχίες και των δύο για να καταλάβουμε ποιος υποψήφιος μας ελκύει περισσότερο. Και μπορούμε να δούμε πως και οι δύο έχουν στείλει το μήνυμα πως οι εποχές των αυτοκρατόρων πέρασαν και πως χρειάζονται νέες, τεχνοκρατικές, συλλογικές και συμπεριληπτικές προσεγγίσεις.
Προσωπικά δεν θεωρώ πως όποιος και αν εκλεγεί θα καταρρεύσουμε αυτόματα ή θα περάσουμε αυτόματα στην ανανέωση και τα νέα ήθη. Όμως αυτό που πρέπει να προσέξουν και οι δύο υποψήφιοι, είναι πως η κοινωνία μας, και η χώρα (και το Κυπριακό), δεν σηκώνουν άλλο business as usual. Τα βήματα που θα μας πάρουν μπροστά δεν μπορούν να είναι φοϊτσιασμένα και συντηρητικά.
Ίσως έφτασε η στιγμή που αντιλαμβανόμαστε πως αν αυτό το κράτος για να το κουλιαντιρίσεις χρειάζεσαι Πρόεδρο μαφιόζο, τότε είναι καιρός να αλλάξει το κράτος. Γιατί η κοινωνία έχει αλλάξει. Καλή μας ψήφο.
