Του Γιώργου Κακούρη
Στο κλασικό πλέον μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας «Το πρόβλημα των τριών σωμάτων», η τραυματική εμπειρία μιας Κινέζας αστροφυσικού την περίοδο της Πολιτιστικής Επανάστασης, γίνεται η αφορμή για τον εκτροχιασμό της πρώτης επαφής της ανθρωπότητας με εξωγήινους. Παρά τις προειδοποιήσεις πως οι εξωγήινοι μπορεί να εισβάλουν στη Γη, η αστροφυσικός απαντά στο μήνυμά τους και προδίδει ουσιαστικά την τοποθεσία του πλανήτη μας. Κίνητρό της, ο κυνισμός και η απογοήτευσή της από τους ανθρώπους, μετά από τα όσα βίωσε πριν από τόσα χρόνια.
Πολλοί διερωτήθηκαν πώς το βιβλίο, που εκδόθηκε το 2008, πέρασε από τη λογοκρισία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, δεδομένου πως παρουσιάζει την Πολιτιστική Επανάσταση ως μια καταστροφική διεργασία που είχε ως αποτέλεσμα μια επιστήμονας να πειστεί πως δεν αξίζει στην ανθρωπότητα να επιβιώσει.
Το μυθιστόρημα ωστόσο δεν έχει απαγορευτεί στην Κίνα, καθώς η επίσημη γραμμή για την Πολιτιστική Επανάσταση είναι πως αυτά που έγιναν εκείνη την περίοδο ήταν άστοχα και υπερβολικά. Το ίδιο το πολιτικό σύστημα της χώρας δεν αμφισβητείται ευθέως. Η λογική είναι πως το σύστημα δεν είναι λανθασμένο, αλλά πως οι άνθρωποι είναι αυτοί που σφάλλουν ή διαφθείρονται. Μέσω Κίνας φτάνουμε κάπως και στο Φτερικούδι. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Ιεράς Συνόδου, που παραθέτει στο ιστολόγιό του (ageliaforos.com) ο συνάδελφος Αριστείδης Βικέτος, η Ορθόδοξη Εκκλησία «δεν πλήττεται οντολογικά, πλήττεται, όμως, το ποιμαντικό και αγιαστικό της έργο, λόγω του σκανδαλισμού των πιστών». Παράλληλα, σχολιαστές και αρθρογράφοι, και κόσμος που θεωρεί τον εαυτό του πιστό, επισημαίνουν πως το θέμα δεν είναι η πίστη, αλλά η εκμετάλλευσή της. Φίλη στη Λευκωσία μου μετέφερε μια συζήτηση που είχε με άτομο που δεν παρακολούθησε στενά το σκάνδαλο της μονής Αββακούμ. Και το οποίο άτομο όταν είδε το βίντεο με τον μοναχό να δέρνει μια γυναίκα, διερωτήθηκε πώς γίνεται ένας πάτερ να δέρνει. Όταν έμαθε πως πρόκειται για κάποιον που κατηγορείται για κατάχρηση εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, απάντησε «ε τότε δεν είναι κανονικός πάτερ».
Φυσικά και το σκάνδαλο δεν οδηγεί λογικά στην ακύρωση της θρησκευτικής πίστης του οποιουδήποτε. Άλλο η πίστη και η καλή χριστιανική συμπεριφορά, και άλλο οι τσαρλατάνοι, οι υποκριτές και οι απατεώνες. Όμως, ας θυμόμαστε πως δεν χρειάζεται απαραίτητα να πιστεύεις στον Θεό, ή σε έναν συγκεκριμένο Θεό, για να μην είσαι τσαρλατάνος, υποκριτής και απατεώνας. Το πρόβλημα ξεκινά και τελειώνει στις δομικές αδυναμίες της Εκκλησίας της Κύπρου, ως ενός οργανισμού που είναι και πολιτικός και οικονομικός, χωρίς φορολόγηση, χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, με εσωτερικές νομικές διαδικασίες στις οποίες για κάποιο λόγο το Δίκαιο του κράτους δίνει μερική προτεραιότητα, και με δεσπόζουσα θέση στην κοινωνία και στον δημόσιο διάλογο. Και με πολλή, πολλή, πολλή υποκρισία για τη συμπεριφορά όσων, ιερέων, μοναχών, μέχρι και επισκόπων, εκμεταλλεύονται την κεντρική τους θέση στην κυπριακή κοινωνία για να θησαυρίσουν. Και υποκρισία μέσω των κηρυγμάτων για τη σεξουαλική και ηθική πρακτική των πολιτών, η οποία φαίνεται γίνεται ανεκτή μόνο όταν παραμένει κρυφή, καλυμμένη κάτω από ράσα και γένια. Στο ρεπορτάζ στο ιστολόγιο του Α. Βικέτου, ο αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου, απαντώντας σε ερώτηση αν ο αρχιεπίσκοπος θέλει να κλείσει την υπόθεση το συντομότερο δυνατόν, απάντησε θετικά προσθέτοντας πως ο στόχος είναι «να αποτραπεί ο σκανδαλισμός των πιστών και μάλιστα στην περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής που διανύουμε».
Αυτό όμως, το αν θα σκανδαλιστούν οι πιστοί και αν θα πληγεί οντολογικά ή άλλως πως η Εκκλησία δεν είναι δικό μας πρόβλημα, εμάς των πολλών που έχουμε μια «κοινωνική» σχέση με τη θρησκεία ως πλαίσιο πολιτιστικών συνηθειών και δημιουργίας αίσθησης κοινότητας. Και σίγουρα δεν είναι πρόβλημα της Πολιτείας και του κράτους. Αν λοιπόν, όπως οι Κινέζοι δεν μπορούν να αμφισβητήσουν την πρωτοκαθεδρία του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε τον ασφυκτικό εναγκαλισμό που ασκεί για αιώνες η Ορθόδοξη Εκκλησία στην κυπριακή κοινωνία, ας αμφισβητήσουμε έστω τη βαθιά, αρρωστημένη υποκρισία την οποία διάφοροι επιτήδειοι εργαλειοποιούν για τους δικούς τους σκοπούς.
Αυτή η αμφισβήτηση ξεκινά από μια ώριμη συζήτηση για τα πολιτικά και κοινωνικά προνόμια αυτού του οργανισμού, και τη θέση του σε μια σύγχρονη κοινωνία. Η Εκκλησία δεν είναι υπερκομματικός και υπερπολιτικός οργανισμός, αλλά οργανισμός που αποτελείται από ανθρώπους. Αν η ίδια θεωρεί πως έχει κεφαλή της τον Χριστό, αυτό είναι δικαίωμα της ίδιας και των πιστών της να το πιστεύουν. Δεν είναι όμως υποχρέωση του κράτους και της ευρύτερης κοινωνίας.
