Του Παύλου Ξανθούλη
Το Βαρώσι θεωρούνταν η τελευταία ελπίδα για λύση του Κυπριακού και αποτελούσε «το διαπραγματευτικό ατού» της τουρκικής πλευράς, όπως μου είχε πει πριν από 15 χρόνια, ο τότε ηγέτης της Τ/κ κοινότητας Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, μετά από συνάντηση με τον πρώην γ.γ. ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, στο Βερολίνο (2008). Τότε, ελπίζαμε ακόμη ότι θα μπορούσε να αναβιώσει η «φόρμουλα», που είχε συζητηθεί δύο χρόνια νωρίτερα, το 2006, επί Φινλανδικής Προεδρίας της Ε.Ε. και περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, την επιστροφή της περίκλειστης Αμμοχώστου στον ΟΗΕ, με ανταλλάγματα την έγκριση της πρότασης Κανονισμού της Ε.Ε. για «απευθείας εμπόριο» από το λιμάνι της πόλης και την αποτροπή κρίσης στις ευρωτουρκικές σχέσεις (η οποία τελικά επήλθε με το πάγωμα οκτώ διαπραγματευτικών κεφαλαίων). Στην πορεία η τουρκική πλευρά επεχείρησε να προσθέσει κι άλλα στοιχεία στη «φινλανδική φόρμουλα», όπως τη νομιμοποίηση των πτήσεων από το παράνομο αεροδρόμιο Τύμπου, ενώ εμφανιζόταν ανέτοιμη να δεχθεί άμεση επιστροφή του Βαρωσιού, οδηγώντας την προσπάθεια σε κατάρρευση.
Το Βαρώσι συνέχισε να αποκαλείται «πόλη φάντασμα» και να θεωρείται «το διαπραγματευτικό ατού» της τουρκικής πλευράς. Η οποία τα τελευταία δυόμισι χρόνια, έκανε στροφή, αποφασίζοντας να ανοίξει τμήμα της παραλίας της περίκλειστης πόλης και στη συνέχεια να προχωρήσει σε «πιλοτικό άνοιγμα 3,5%», εξασφαλίζοντας την ανοχή της διεθνούς κοινότητας, περιλαμβανομένων του ΟΗΕ και της Ε.Ε., που επιστράτευσαν απλώς πολιτική φραστικών υποδείξεων.
Κι αυτό ήταν ό,τι χειρότερο για τη Λευκωσία, η οποία είδε τη διεθνή κοινότητα να συμπεριφέρεται στωικά, έναντι νέων τετελεσμένων, τα οποία δεν αποτελούσαν μόνο επέκταση του εποικισμού, αλλά τοποθετούσαν ταφόπλακα στην όποια προοπτική για λύση του κυπριακού προβλήματος. Αυτό που επίσης δεν αναγνώσθηκε ορθά, ήταν το γεγονός ότι για πρώτη φορά μετά το 1974 η τουρκική πλευρά δεν ενδιαφερόταν πλέον να διατηρήσει «το διαπραγματευτικό ατού» του Βαρωσιού, σε μια ενδεχόμενη διαπραγμάτευση. Έχοντας προφανώς υπόψη ότι δεν θα επέτρεπε άλλη διαπραγμάτευση, τουλάχιστον με τους όρους και το «συμφωνημένο πλαίσιο» που γνωρίζαμε. Και ότι έχει τις πλάτες για να επιβάλει τους νέους της όρους, για κυριαρχική ισότητα.
Οι κινήσεις της Άγκυρας στο Βαρώσι έπιασαν στον ύπνο τη Λευκωσία. Ο τότε ΥΠΕΞ και νυν Πρόεδρος, Νίκος Χριστοδουλίδης, τις υποβάθμισε. Αργότερα, όταν η Βρετανία και τα Ηνωμένα Έθνη έδωσαν στίγμα ανοχής, αν μη τι άλλο, των τουρκικών στοχεύσεων στο Κυπριακό, η Λευκωσία παρακολουθούσε απλώς αμήχανα το χαλί να φεύγει κάτω από τα πόδια της. Ο Ελληνοκύπριος διαπραγματευτής, για εννέα ολόκληρα χρόνια, εκ των στενότερων συνεργατών του τέως Προέδρου Αναστασιάδη και υποψήφιος που στήριξε το ΑΚΕΛ στις προεδρικές εκλογές, Ανδρέας Μαυρογιάννης, «προειδοποίησε» εκπρόθεσμα, αφού μπήκαν ομπρέλες σε παραλίες του Βαρωσιού και δρομολογήθηκε το πιλοτικό άνοιγμα, ότι εάν δεν γίνει κάτι «χθες» θα χαθεί και η περίκλειστη πόλη.
Το παζλ όμως είχε σχηματισθεί και μπορούσε κάποιος με γυμνό μάτι να διακρίνει όχι μόνο την τουρκική στόχευση, αλλά κυρίως τον ρόλο που διαδραμάτισε η διεθνής κοινότητα. Η Βρετανία φρόντισε να μας εξηγήσει ότι οι παράμετροι των Ηνωμένων Εθνών «είναι αρκετά ευρείες ώστε να περιλαμβάνουν μια σειρά από λύσεις» (Μπόρις Τζόνσον). Και ο ίδιος ο γ.γ. ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, επίσης φρόντισε να προσδώσει υπόσταση στην τουρκική πρόταση για λύση δύο κρατών. Ως εκ τούτου, την παρέλαβε, αντί να την επιστρέψει ως απαράδεκτη. Ενώ εμφανίστηκε έτοιμος να τετραγωνίσει τον κύκλο, υπαναχωρώντας από τους δικούς του εντολής για λύση «διζωνικής/ δικοινοτικής ομοσπονδίας» και προσεγγίζοντας το τουρκικό αφήγημα, κυριαρχικής ισότητας.
Το παζλ συμπληρώνει η απώλεια εδάφους της νεκρής ζώνης που εκχώρησε καθ’ υπέρβαση εξουσίας ο Κόλιν Στιούαρτ στην τουρκική πλευρά, ως να του ανήκει και να μπορεί να τη διαχειρίζεται όπως επιθυμεί. Ως επίσης και η ήττα της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Συμβούλιο της Ευρώπης, όπου τερματίστηκε η επιτήρηση της υπόθεσης Τιτίνας Λοϊζίδου και εδραιώθηκε ακόμη περισσότερο η «Επιτροπή Ακίνητης Περιουσίας» της Τουρκίας. Η οποία «Επιτροπή Ακίνητης Περιουσίας», που είναι δυστυχώς αναγνωρισμένη, με σφραγίδα του ΕΔΑΔ, ενημερώθηκε πριν από μερικές μέρες για την πώληση τριών ξενοδοχειακών μονάδων και δύο ορόφων πολυκατοικίας, στο Βαρώσι, από Ε/κ ιδιοκτήτη σε Τ/κ επιχειρηματία.
Και το κυπριακό κράτος, κυρίως η κυβέρνηση, αλλά και η αντιπολίτευση («υπεύθυνη και νορμάλ»), συνεχίζουν να παρακολουθούν αμήχανα, εδραιώνοντας ακόμη περισσότερο στη συνείδησή μας ότι βρισκόμαστε ενώπιον μιας διαδικασίας διαχείρισης της διχοτόμησης. Την οποία βεβαίως διαχειρίζονται άλλοι. Εμείς απλώς παρακολουθούμε…
