Του Παύλου Ξανθούλη
Ο Γερμανογαλλικός άξονας αναβίωσε το περασμένο Σάββατο στη Βαρσοβία, στην άτυπη συνεδρία των υπουργών Οικονομικών της Ε.Ε., φρενάροντας, επί του παρόντος τουλάχιστον, τις σκέψεις για εγκαθίδρυση ενός νέου διακυβερνητικού οργάνου, του «Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Άμυνας». Ο εν λόγω μηχανισμός βρισκόταν στο επίκεντρο της συζήτησης των ΥΠΟΙΚ το περασμένο Σάββατο και με βάση έγγραφο που ετοίμασε η δεξαμενή σκέψης Bruegel, θα έχει ως στόχο τη χορήγηση δανείων και τη συνεργασία με τρίτες χώρες, «θυμίζοντας» μια πρόσφατη ιδέα της Βρετανίας, για τη σύσταση ενός «υπερεθνικού ταμείου εξοπλισμών». Ως γενική στόχευση του μηχανισμού ή του υπερεθνικού ταμείου, προσδιορίζεται η άντληση δανείων από τις κεφαλαιαγορές και οι μαζικές παραγγελίες αμυντικών προμηθειών με στόχο τη μείωση του κόστους για τα κράτη-μέλη και τις τρίτες χώρες που θα συμμετέχουν, υπό το φως και του στόχου της Ε.Ε. για αύξηση των αμυντικών δαπανών των «27», σε επίπεδα 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα επόμενα χρόνια.
Αν και το έγγραφο της δεξαμενής Bruegel υποστηρίζει ότι τα υφιστάμενα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της η Ε.Ε., δεν επαρκούν, η Γερμανία και η Γαλλία είχαν διαφορετική άποψη στο άτυπο Συμβούλιο των ΥΠΟΙΚ. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Γερμανογαλλικός άξονας, με τη στήριξη κι άλλων μικρότερων κρατών, όπως το Βέλγιο, παρέπεμψαν σε πρώτο χρόνο στα «υφιστάμενα εργαλεία» που βρίσκονται στη διάθεση της Ε.Ε., όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το υφιστάμενο Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF), πριν τεθεί στο τραπέζι η όποια σκέψη για δημιουργία νέων εργαλείων, περιλαμβανομένου και του υπό συζήτηση «Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Άμυνας».
Σημειώνεται ότι με βάση την πρόταση Bruegel, ο μηχανισμός θα είναι «ιδιοκτήτης» δορυφορικών συστημάτων επικοινωνιών και στρατιωτικών πληροφοριών και προηγμένης πυραυλικής τεχνολογίας, ενώ το ιδιοκτησιακό καθεστώς του «Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Άμυνας», θα συγκρατούσε εκ των πραγμάτων τη δημοσιονομική επιβάρυνση των κρατών-μελών, περιλαμβανομένης και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η επικρατούσα θέση
Ο υπουργός Οικονομικών της προεδρεύουσας Πολωνίας, Αντρέι Ντομάνσκι, ανέφερε ότι τα περισσότερα κράτη-μέλη, διά των ΥΠΟΙΚ τους, «επέδειξαν ενδιαφέρον στην πρόταση» Bruegel. Ο ίδιος, στήριξε την ιδέα, σημειώνοντας ότι «ενώ οι αμυντικές δαπάνες παραμένουν εθνικό προνόμιο, αυτό το διακυβερνητικό μοντέλο μπορεί να προσφέρει μια πιο αποτελεσματική απάντηση στην ανεπαρκή χρηματοδότηση της άμυνας» της Ε.Ε.
Στην ίδια γραμμή βρισκόταν και η Ισπανία, που παρουσίασε μια παρόμοια ιδέα για ένα ευρωπαϊκό ταμείο κοινών αγορών εξοπλισμών, στο οποίο θα μπορούσαν να συμμετάσχουν και τρίτες χώρες. Ο Ισπανός ΥΠΟΙΚ Κάρλος Κουέρπο, είπε ότι το εν λόγω ταμείο θα αποτελεί μια «μεταβατική λύση», μέχρι τα κονδύλια για τους εξοπλισμούς να ενσωματωθούν στον πολυετή προϋπολογισμό της Ε.Ε.
Σε κάθε πάντως περίπτωση, απόφαση δεν υπήρξε, όχι μόνο λόγω του άτυπου χαρακτήρα του Συμβουλίου, αλλά κυρίως λόγω των διαφορετικών προσεγγίσεων που καταγράφηκαν. Ενδεικτική είναι η αναφορά στο αποτέλεσμα του Συμβουλίου, όπως αναρτήθηκε επίσημα στην ιστοσελίδα της Προεδρίας, αρκούμενη απλώς να επισημάνει ότι: «Οι υπουργοί αποφάσισαν να συνεχίσουν τη συζήτηση για την απάντηση της Ε.Ε. στις παγκόσμιες προκλήσεις, βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας και ενισχύοντας τις αμυντικές προσπάθειες της Ε.Ε., στα επόμενα Συμβούλια ECOFIN, τον Μάιο και τον Ιούνιο, εφέτος».
Σημειώνεται ότι το έγγραφο της δεξαμενής σκέψης Bruegel ετοιμάστηκε λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, δύο βασικά δεδομένα: Το πρώτο αφορά στην απαίτηση του Ντόναλντ Τραμπ, για αύξηση των αμυντικών δαπανών των 23 ευρωπαϊκών κρατών, που είναι και μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, στο 5% του ΑΕΠ τους, κάτι που με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα, θεωρείται εκτός πραγματικότητας, για το ένα τρίτο τουλάχιστον των εν λόγω κρατών. Σε συνδυασμό με την ανάγκη αυτονόμησης της άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε., δεδομένης της διαφαινόμενης αποστασιοποίησης των ΗΠΑ από την αμυντική ευρωπαϊκή ομπρέλα, για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το δεύτερο στοιχείο, αποτελεί η εκτίμηση μεγάλου αριθμού χωρών και κυρίως της Γερμανίας, ως επίσης και του ΝΑΤΟ, για πιθανή επίθεση της Ρωσίας σε ευρωπαϊκό έδαφος, στα επόμενα χρόνια. Από τις συζητήσεις που γίνονται, διαφαίνεται ότι πολλές από τις χώρες της Ε.Ε., περιλαμβανομένων των Βαλτικών, της Πολωνίας, αλλά και της Δανίας συμμερίζονται αυτή την εκτίμηση, η οποία είχε αφετηρία τη γνωστοποίηση πληροφοριών από τις αρμόδιες υπηρεσίες ασφαλείας της Γερμανίας, στην Μπούντεσταγκ, τον περασμένο Οκτώβριο. Ένα μήνα αργότερα, στα τέλη Νοεμβρίου, αφέθηκε να διαρρεύσει ότι η Γερμανία δρομολογεί τον καταρτισμό ψηφιακού καταλόγου αποθηκών και καταφυγίων έκτακτης ανάγκης, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να τα βρίσκουν γρήγορα χρησιμοποιώντας μια προγραμματισμένη εφαρμογή τηλεφώνου. Σχεδιασμό που έχει αναλάβει το υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας και δεν είναι άσχετος με την προειδοποίηση των υπηρεσιών ασφαλείας της χώρας ότι η Ρωσία πιθανότατα να είναι σε θέση να εξαπολύσει επίθεση στη στρατιωτική συμμαχία έως το 2030.
Η θέση της Κύπρου
Σε γραπτή ανακοίνωσή του, ο ΥΠΟΙΚ Μάκης Κεραυνός ανέφερε ότι «οι υπουργοί, αφού καλωσόρισαν τις πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ενίσχυση των επενδύσεων στον αμυντικό τομέα, υπογράμμισαν την ανάγκη αποτελεσματικού συντονισμού μεταξύ των κρατών-μελών, ώστε η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία να αναπτυχθεί και να συνεισφέρει αποτελεσματικά στην ενδυνάμωση της αυτονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Ο κ. Κεραυνός ανέφερε επίσης, ότι «η Κύπρος ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του οποίου μέρος της επικράτειάς του βρίσκεται υπό κατοχή, στηρίζει ιδιαίτερα τη βελτίωση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την ενίσχυση των επενδύσεων στον εν λόγω τομέα. Υπογράμμισε δε ότι θα πρέπει να επικεντρωθούμε στη στήριξη κυρίως ευρωπαϊκών βιομηχανιών παραγωγής εξοπλισμού, ώστε με την ανάπτυξη τεχνογνωσίας να επιτευχθεί η πλήρης αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
