Του Παύλου Ξανθούλη
Τι κοινό έχει ο διορισμός της απεσταλμένης του ΟΗΕ Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ και η Διακήρυξη Φιλίας Ελλάδας-Τουρκίας, περιλαμβανομένων των 15 συμφωνιών Μητσοτάκη-Ερντογάν; Θα μπορέσουν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά στις προσπάθειες διευθέτησης του Κυπριακού;
Κάποιος θα μπορούσε να απαντήσει, «ενδεχομένως ναι», με αρκετές όμως προϋποθέσεις:
• Ίσως λοιπόν να μπορούσαν να δρομολογηθούν θετικές εξελίξεις για διευθέτηση του Κυπριακού, «αν» η κα Κουεγιάρ κατορθώσει να εξεύρει κοινό έδαφος μεταξύ των μερών, κάτι πάντως που φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο υπό τις παρούσες συνθήκες, καθώς η μεν ελληνοκυπριακή πλευρά δηλώνει προσήλωση στα ψηφίσματα του ΟΗΕ για λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας και η δε τουρκοκυπριακή πλευρά, με τις πλάτες της Άγκυρας, διεκδικεί λύση δύο χωριστών οντοτήτων, αξιώνοντας κυριαρχική ισότητα.
• Ανάλογο «αν» επικρατεί και στα ελληνοτουρκικά, που μετά την επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα αναμένεται να συνεχίσουν να κυλούν σε «ήρεμα νερά», χωρίς ωστόσο να αναιρούν τις πολιτικές και νομικές θέσεις Ελλάδας-Τουρκίας. Όπως άλλωστε διαφάνηκε στα μείζονα ζητήματα, όπως αυτό της Θράκης και του Κυπριακού, Ερντογάν και Μητσοτάκης διαφωνούν πλήρως, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Χωρίς βεβαίως να μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο, η «νέα σελίδα» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις να αγγίξει μελλοντικά, εφόσον διατηρηθεί, και το Κυπριακό, κάτι που αποτελεί ελπίδα όλων μας.
Ωστόσο, θα ήταν καλό να κρατήσουμε μικρό καλάθι. Όχι μόνο λόγω της δεδομένης πολιτικής προσέγγισης του Ταγίπ Ερντογάν. Αλλά και επειδή, για την Ε.Ε. και τον ίδιο τον Τούρκο πρόεδρο, ο διορισμός απεσταλμένης του ΟΗΕ στο Κυπριακό και η Διακήρυξη Φιλίας Ελλάδας-Τουρκίας, στην παρούσα χρονική συγκυρία, δεν αξιοποιούνται για να δημιουργήσουν συνθήκες επίλυσης του Κυπριακού. Αντίθετα, αξιοποιούνται για να δημιουργήσουν την αίσθηση ενός τόσο «ευνοϊκού κλίματος», ώστε να αιτιολογείται η εξασφάλιση από την Άγκυρα μιας τεράστιας λίστας δώρων, αποσυνδεδεμένης από τη λύση του Κυπριακού, όπως αποτυπώνεται και δυστυχώς προτείνεται στο έγγραφο που υπέβαλε ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Ε. Γιοσέπ Μπορέλ και για το οποίο θα ενημερώσει τους ΥΠΕΞ της Ε.Ε., ενώ ενδέχεται να ζητηθεί και καθοδήγηση από τη Σύνοδο Κορυφής. Αυτός ήταν και ο λόγος της μετάθεσης δημοσιοποίησης του εγγράφου Μπορέλ από τον Οκτώβριο (όπως αρχικά είχε προγραμματιστεί), τον Δεκέμβριο, ώστε να συμπέσει με τον διορισμό απεσταλμένου του ΟΗΕ στο Κυπριακό και τη Διακήρυξη Φιλίας Ελλάδας-Τουρκίας, κάτι που ανέμεναν τόσο το Βερολίνο, όσο και οι Βρυξέλλες.
Με άλλα λόγια, στην πραγματικότητα, η μόνη δεδομένη σχέση της κας Κουεγιάρ και της Διακήρυξης Φιλίας Ελλάδας-Τουρκίας, σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό, είναι η κοινή τους αξιοποίηση, κυρίως από το Βερολίνο και από αξιωματούχους της Ε.Ε., προκειμένου να πείσουν όλους μας, ότι υπάρχει «ευνοϊκό κλίμα» και ότι κανείς δεν πρέπει να το διαταράξει. Και στη βάση της ίδιας λογικής, για να μη διαταραχθεί το υποτιθέμενο «ευνοϊκό κλίμα», θα πρέπει όπως λέγεται, όλοι μαζί, τα 27 κράτη-μέλη, να υποδεχθούν θετικά το έγγραφο Μπορέλ και ιδανικά να προσυπογράψουν κι έναν οδικό χάρτη για την «μακρόπνοη» προώθηση των ευρωτουρκικών σχέσεων, χωρίς καμιά διασύνδεση με τη λύση του Κυπριακού. Με αφετηρία το ξεπάγωμα των υψηλών ευρωτουρκικών διαλόγων, τη συμμετοχή του Τούρκου ΥΠΕΞ σε άτυπες συνεδρίες του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε., τη διευκόλυνση ευρωπαϊκών θεωρήσεων διαβατηρίων για Τούρκους επιχειρηματίες και φοιτητές, την πλήρη επαναδραστηριοποίηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στην Τουρκία. Και με κατάληξη μια ευρωτουρκική Περιεκτική Αεροπορική Συμφωνία και την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας, που δικαίως αποτελούν κόκκινο πανί για την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία υποφέρει και στις δύο περιπτώσεις, από τα τουρκικά εμπάργκο.
Υπό το φως του «ευνοϊκού κλίματος», των 15 συμφωνιών και της Διακήρυξης Φιλίας Ελλάδας-Τουρκίας, η Αθήνα και ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα κάνουν επιλογές τους, σε σχέση με τον τρόπο υποδοχής του εγγράφου Μπορέλ, σταθμίζοντας τα δικά τους συμφέροντα. Και καλά θα κάνουν.
Καλά όμως θα κάνει και η Λευκωσία, αν κάνει τις δικές της επιλογές, σταθμίζοντας τα αντίστοιχα δικά της συμφέροντα. Αναγνωρίζοντας ότι ενδεχόμενη συναίνεση του προέδρου Χριστοδουλίδη στην παραχώρηση όλης αυτής της λίστας δώρων προς την Τουρκία, χωρίς καμιά διασύνδεση με την επίλυση του Κυπριακού, όπως επιχειρεί το έγγραφο Μπορέλ, θα ισοδυναμεί με πολιτική αυτοχειρία. Και θα έχει ως συνέπεια, να μείνει αγκαλιά με το Κυπριακό, έχοντας απολέσει τον μοναδικό μοχλό πίεσης που ενδεχομένως διαθέτει έναντι της Άγκυρας, εντός Ε.Ε.
