Του Γιώργου Κακούρη
Ο κάθε επιτιθέμενος «ελπίζει ότι ο χρόνος θα κάνει την αποφασιστικότητα να ξεθωριάσει» και ότι «η ισχύς θα ξαναγράψει τη διεθνή νομιμότητα» διαβρώνοντας τα θεμέλια της διεθνούς τάξης, έλεγε τη Δευτέρα 22 Ιουλίου ο υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, σε ομιλία του σε έκθεση ιστορικών φωτογραφιών για τα 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες.
Λίγο νωρίτερα την ίδια ημέρα στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, η Κύπρος προσυπέγραφε με άλλα έξι κράτη μέλη πρόταση της Αυστρίας για «να δημιουργήσουμε έναν άτυπο δίαυλο επικοινωνίας με τη Δαμασκό» για να υπάρξουν κατάλληλες συνθήκες για ασφαλείς, εθελοντικές και αξιοπρεπείς επιστροφές Σύρων προσφύγων σε περιοχές της χώρας που ελέγχει το καθεστώς, κάτι που αναφέρεται «θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το ανθρωπιστικό ζήτημα».
Στο non-paper που κυκλοφόρησε μεταξύ των κρατών μελών, οι οκτώ καλούν την Κομισιόν και τους εταίρους τους να αναλογιστούν και πώς μπορεί μια αναθεώρηση της στρατηγικής της Ε.Ε. απέναντι στο καθεστώς Άσαντ «να τροφοδοτήσει συζητήσεις για την εξωτερική διάσταση της μεταναστευτικής πολιτικής της Ε.Ε. για τη Συρία».
Τα οκτώ κράτη μέλη αιτιολογούν την ανάγκη αναθεώρησης, που θα μπορούσε να φέρει και επαφές μεταξύ του καθεστώτος και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, το ότι χάρη στην στήριξη Ρωσίας και Ιράν ο Μπασάρ αλ-Άσαντ έχει ανακτήσει τον έλεγχο σχεδόν 70% της συριακής επικράτειας, ενώ άλλα αραβικά κράτη με κύρια τη Σαουδική Αραβία έχουν αλλάξει την προσέγγισή τους, επιτρέποντας την επιστροφή της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο.
Με άλλα λόγια, σε αυτή την περίπτωση, την περίπτωση της Συρίας, το μήνυμα σε δικτάτορες και σφαγείς είναι πως θα τα βρούμε. Όλα θα είναι ΟΚ αν αντέξουν αρκετά, όχι βάσει δημοκρατικής νομιμοποίησης αλλά χάρη στη ρεαλπολιτίκ των ισχυρών. Είναι και αυτό μια άτυπη ρεαλπολιτίκ όσων όπως εμείς έχουμε εργαλεία, δεν είμαστε τόσο αδύναμοι όσο νομίζουμε, αλλά παράλληλα θέλουμε να αντλούμε δίκαιο και από τα όσα υποφέραμε σε άλλες εποχές.
Δηλαδή, κακά όσα κάνει ο Ερντογάν στην Τουρκία, αδιάφορα όμως όσα κάνει ο φίλος Σίσι στην Αίγυπτο. Κακός ο Αλίγιεφ αλλά όχι γιατί είναι δικτάτορας που πουλά φυσικό αέριο στην Ευρώπη, αλλά γιατί είναι φίλος της Τουρκίας. Ανεκτός ο Ορμπάν όταν υποσκάπτει τη στήριξη στην Ουκρανία, τη χώρα που δέχεται επίθεση από μεγάλο γείτονά της, αλλά όχι όταν ανεβαίνει στην Αγία Τράπεζα, συμβάλλοντας στην αναγνώριση των Τουρκοκυπρίων.
Φυσικά αυτό που προτείνει στο non-paper των οκτώ (Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία, Κροατία, Τσεχία, Σλοβακία και Σλοβενία) δεν είναι η εύκολη λύση της μαζικής επιστροφής Σύριων προσφύγων που ενδεχομένως θα ήθελε να προτείνει η κυπριακή κυβέρνηση στους ψηφοφόρους. Είναι η αρχή μιας διαδικασίας που δεν είναι απλή, καθώς για να χαρακτηριστούν ασφαλείς για επιστροφές περιοχές της χώρας θα χρειαστεί να πληρούν τα κριτήρια της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, την οποία επικαλούνται τόσο το non-paper όσο και τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής των 27 τον Απρίλιο.
Αυτό το αναγνωρίζουν οι κυπριακές αρχές, για αυτό και όταν πρωτοακούστηκε η ιδέα επιστροφών ορισμένων αιτούντων άσυλο στη Συρία, κυβερνητικοί αξιωματούχοι αναφέρονταν σε πιλοτικές επιστροφές προσώπων που είχαν σε κάποια φάση επιστρέψει στη Συρία μέσω κατεχομένων πριν βρεθούν ξανά στην Κύπρο (τεκμηριώνοντας έτσι πως υπάρχουν περιοχές όπου είναι ασφαλείς), ή σε επιστροφές προσώπων που έχουν διαπράξει εγκλήματα.
Στο ίδιο πνεύμα ιδεών που ακούγονται ιδανικές για τους ψηφοφόρους όταν ανακοινώνονται από τον ΠτΔ ή Υπουργούς, αλλά περιορίζονται από τις ηθικές αρχές και τις πραγματικότητες την ώρα της εφαρμογής τους, είναι και η αναστολή της εξέτασης των αιτήσεων Σύρων αιτούντων άσυλο από την κυβέρνηση. Πρακτική η οποία όπως διευκρίνισε η Κομισιόν στη συνέχεια, είναι δυνατή προσωρινά μέχρι και εννέα μήνες.
Αυτό σημαίνει πως είτε αποδώσει είτε όχι η προσπάθεια να χαρακτηριστούν κάποιες περιοχές της Συρίας ασφαλείς για επιστροφές, στα τέλη με αρχές του 2025 η κυβέρνηση θα πρέπει εκτός απρόοπτου να αρχίσει και πάλι να εξετάζει αιτήσεις Σύριων προσφύγων. Μέχρι τότε βέβαια θα διαφανεί και αν οι καλύτεροι χειρισμοί που ακολούθησαν τους πειραματισμούς του Νίκου Νουρή και οδήγησαν σε απάμβλυνση της κρίσης, θα δώσει το περιθώριο στην κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τη μετανάστευση όχι πλέον τόσο ως πρόβλημα και ως συνεχή απειλή, αλλά ως φαινόμενο που μπορεί να διαχειριστεί ένα συντεταγμένο ευρωπαϊκό κράτος.
Στο μπαράζ συνεντεύξεων του για τα 50χρονα της εισβολής ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης μάς είχε πληροφορήσει πως ζούμε σε έναν άναρχο κόσμο όπου έχουν την προτεραιότητα τα συμφέροντα. Ναι, χρειαζόμασταν ως κράτος να κάνουμε μια μικρή στροφή σε αυτή την κατεύθυνση. Αλλά να μη ξεχνάμε πως σε αυτόν τον άναρχο κόσμο, μόνη προστασία δεν είναι οι αρχές γενικά και αόριστα, αλλά οι κοινά συμφωνημένες αρχές με τους συμμάχους μας.
