Του Γιώργου Κακούρη
Η δημοκρατία είναι άτιμο πράγμα, ατελές λόγω της φύσης των ανθρώπων και του πώς συνθέτονται οι κοινωνίες. Θα μπορούσαν να ήταν άμεσες και να έχει ο καθένας από εμάς την ευκαιρία να αποφασίζει για σημαντικά ζητήματα, και σε κάποιες χώρες αυτή η πρακτική υπάρχει, για παράδειγμα με τους Ελβετούς να προχωρούν συνεχώς σε δημοψηφίσματα και τους Ιρλανδούς να το συνηθίζουν για σημαντικά ζητήματα περισσότερο από ό,τι άλλες κοινωνίες.
Η αλήθεια είναι ότι η ψήφος χρειάζεται τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να γίνει σπόρος που θα ανθίσει και να είναι χρήσιμη. Και οι συνθήκες που θα έκαναν ακόμα και κατ’ όνομα δημοκρατικές διαδικασίες εργαλεία στα χέρια των λίγων είναι η έλλειψη πολιτικής παιδείας, ο περιορισμός και η αδιαφάνεια στη ροή της πληροφορίας, είναι αυτές που περιορίζουν την πραγματική δημοκρατία.
Το πρόβλημα δεν είναι ποιος ψηφίζει όπως κάποτε πολλοί (όλων των απόψεων) σκέφτονται, όταν δεν τους αρέσει το αποτέλεσμα μιας ψήφου - αυτή είναι μια συναισθηματική ή ακόμα και ελιτιστική προσέγγιση. Το πρόβλημα είναι πως οι πραγματικές ανισότητες σε ευκαιρίες, πρόσβαση, επιρροή, βαραίνουν τη ζυγαριά στο μέρος αυτών που είναι ήδη ωφελημένοι, ή στο μέρος αυτών που δεν ντρέπονται να πουν ψέματα και να παίξουν βρώμικα. Και πολλές φορές αυτές οι ομάδες επικαλύπτονται.
Είναι πολύ ελκυστική η ιδέα ένας εκπρόσωπος των πολιτών, όπως λέει ότι κάνει τώρα ο Φειδίας Παναγιώτου, να διενεργεί δημοσκόπηση για να πάρει θέση σε ένα δύσκολο ζήτημα. Είναι όμως ουσιαστική στην ουσία της; Ο ίδιος, όταν ρωτήθηκε από τον «Φιλελεύθερο», είπε ότι η ψήφος του κατά της υποψηφιότητας της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν για δεύτερη θητεία στην Επιτροπή προέκυψε από χρήστες του X (ή Twitter πριν το αναλάβει ένας δισεκατομμυριούχος που δεν ντρέπεται να χρησιμοποιήσει τα χρήματα του για να προωθήσει τα δικά του συμφέροντα στο επίπεδο της πολιτικής) κυρίως από την Ευρώπη. Καλή απάντηση μέχρι εδώ, αν και στο πλαίσιο της διαφάνειας και της λογοδοσίας δεν σημαίνει τίποτα αν δεν δημοσιοποιηθούν τα analytics για τη γεωγραφική τοποθεσία αυτών των ψηφοφόρων. Όχι γιατί δεν δικαιούται ο όποιος πολιτικός να αποφασίσει με όποια μέθοδο θέλει. Αλλά επειδή το πώς θα αποφασίσει κρίνεται από αυτούς που εκπροσωπεί, που πρέπει να είναι πιο αυστηροί με αυτόν που ψήφισαν από ό,τι με αυτούς που δεν ψήφισαν.
Ο Φειδίας Παναγιώτου είναι μια αφορμή για έναν πειραματισμό, για να μάθουμε πολλά πράγματα, όπως τι πραγματικά θέλουν οι ψηφοφόροι που διαμαρτυρόμενοι περνούν από την αποχή στο ΕΛΑΜ, από το ΕΛΑΜ στους Κυνηγούς και από εκεί στον Φειδία. Ναι, αρκετοί ψήφισαν μόνο για να αντιταχθούν στους υπόλοιπους. Όμως ο θυμός τους προκύπτει από κάτι που θέλουν. Και αυτό, φαντάζομαι, είναι καλύτερες ευκαιρίες, καλύτερο επίπεδο διαβίωσης, μια πολιτική τάξη που να μη συλλέγει αρνιά για να διατηρεί τα ποσοστά της και αγνοεί τους ψηφοφόρους όταν απέχουν.
Δεν πρέπει η συζήτηση για την αποχή, τη διαμαρτυρία και τον Φειδία Παναγιώτου να μείνει σε αυτόν, γιατί η εκλογή του είναι ένα αποτέλεσμα πολλών άλλων τάσεων, και επειδή σιγά σιγά η κοινή γνώμη θα αρχίσει να στρέφεται αλλού. Τα κόμματα ίσως θεωρούν πως θα ανασάνουν και θα επιστρέψουν στα business as usual, όμως θα κάνουν λάθος.
Γιατί πλέον, όποιος στον πολιτικό χάρτη δεν προσαρμόζεται στον νέο κόσμο και αγνοεί αυτά που σπέρνει, κινδυνεύει να εξαφανιστεί όπως γίνεται τώρα με την ΕΔΕΚ και τη ΔΗΠΑ, ή να συνεχίσει να αιμορραγεί όπως το ΑΚΕΛ και το ΔΗΚΟ -αλλά σε έναν βαθμό και ο ΔΗΣΥ.
Είναι λάθος να θεωρούμε πως η ανατροπή της απολιτικής ψήφου ή της μεταπολιτικής ψήφου θα μπαλανσάρει καθώς τα κόμματα και το πολιτικό προσωπικό «παίρνει τα μηνύματα» κατά το κλισέ. Όσοι δεν παίρνουν τα μηνύματα πλέον εξαφανίζονται. Το ζήτημα είναι αν θα αρχίσουν να αναπτύσσονται νέες ιδέες και πρακτικές πριν διευρυνθεί το χάσμα μεταξύ αυτού που ψηφίζουμε και του γιατί το ψηφίζουμε, γιατί τότε η εξισορρόπηση θα πάρει πολύ περισσότερο χρόνο, και θα παραμείνουμε στο τέλμα που είμαστε σήμερα ακόμα περισσότερο.
ykakouris@gmail.com
