Του Γιώργου Κακούρη
Η κυπριακή κυβέρνηση επένδυσε ιδιαίτερα, κατά τη διάρκεια της σάγκας για συμπερίληψη αναφοράς στην προοπτική διορισμού ειδικού απεσταλμένου της Ε.Ε. για το Κυπριακό, σε λέξεις κλειδιά στα συμπεράσματα. Το Κυπριακό ήταν άλλωστε πάντα μια βυζαντινή άσκηση διατυπώσεων και αντιδιατυπώσεων που οικοδομούν και αποδομούν πραγματικότητες.
Έτσι δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην αφαίρεση της λέξης «διαπραγματευτικής» από τη φράση «διαπραγματευτικής διαδικασίας υπό τον ΟΗΕ» μεταξύ των προσχεδίων συμπερασμάτων της 22ας και της 25ης Ιουνίου. Καθώς, σύμφωνα με τη λογική της τροποποίησης, η φράση «στήριξη όλων των σταδίων» μπορεί έτσι να θεωρηθεί πως αφορά και τη διαδικασία πριν από τη διαδικασία του ΟΗΕ. Δηλαδή τις επαφές, τη διπλωματία και τις εκ του σύνεγγυς συναντήσεις προς την κατεύθυνση της επανέναρξης των συνομιλιών.
Αν και δεν υπάρχει άλλη διαδικασία από τη διαδικασία, που είναι η διαδικασία, και αν και λίγο πιο πάνω στην ίδια πρόταση η Ε.Ε. «καλεί για ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων», το παράδειγμα μας θυμίζει πως ο διάβολος, και ίσως και περισσότεροι άγγελοι από ό,τι χωράει η κεφαλή μιας καρφίτσας, μπορούν να κρύβονται σε μια διατύπωση.
Γι’ αυτό όμως και τα άτομα που κάνουν την περισσότερη δουλειά στο Κυπριακό, και είναι συνήθως αφανείς, και δύσκολα μπορούν να εξηγήσουν τη δουλειά τους σε όσους ζούμε τις ζωές μας στην επιφάνεια των πολιτικών πραγμάτων, είναι οι τεχνοκράτες. Γι’ αυτό και έχει τη σημασία της και μια άλλη προσθήκη στα συμπεράσματα: η προσθήκη στη λιτανεία «σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Σ.Α. του ΟΗΕ και με βάση τις αρχές στις οποίες εδράζεται η Ε.Ε.» της φράσης «και το ευρωπαϊκό κεκτημένο».
Από κάπου εδώ άλλωστε ξεκινά η πρόταση του Προέδρου Χριστοδουλίδη για ενισχυμένη παρουσία της Ε.Ε. στις διαπραγματεύσεις (και, επιμένει, πριν από αυτές): από τον ρόλο που έπαιξαν οι τεχνοκράτες της Ε.Ε. στο να συνάδουν με το κοινοτικό κεκτημένο οι συγκλίσεις στις συνομιλίες που διακόπηκαν το 2017, διορθώνοντας σε κάποιες περιπτώσεις και ζητήματα που ενοχλούν τη μία ή την άλλη πλευρά από την εποχή του Σχεδίου Ανάν.
Ο ΠτΔ επεδίωξε να εμπλέξει και πολιτική προσωπικότητα στην προσπάθεια για επανέναρξη, θέλοντας ίσως να αναπαράγει την επιρροή αυτή. Όμως η πρόταση αντιμετώπιζε εξ αρχής αδυναμίες που σχολιαστές με εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις στο Κυπριακό υποδείκνυαν. Από τη μία, χωρίς εμπλοκή του ΟΗΕ, η ανάληψη πολιτικής πρωτοβουλίας της Ε.Ε. στο Κυπριακό. Από την άλλη, το κοινοτικό κεκτημένο δεν είναι πηγή ανεξάντλητων λύσεων. Είναι ένα νομικό προηγούμενο, ένα εργαλείο στο οποίο δεν χωρούν πράγματα που θέλει η μία ή η άλλη πλευρά, αλλά χωρούν... πράγματα που θέλει η μία ή η άλλη πλευρά.
Πρώτο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν διορίζει απεσταλμένους, αλλά η Κομισιόν. Δεύτερο, η Κομισιόν ήδη προβλέπεται να διορίζει τεχνοκρατικούς απεσταλμένους που εντάσσονται στην αποστολή Καλών Υπηρεσιών του γ.γ. του ΟΗΕ. Τρίτο, σε περίπτωση προόδου, η Ε.Ε. κάνει αισθητή την παρουσία της με πολιτικές προσωπικότητες, όπως έγινε και στην τελευταία διαδικασία. Τέταρτο, η Ε.Ε. δεν θέλει να αντικαταστήσει τη διαδικασία των Η.Ε. και θέλει και μπορεί να κινηθεί μόνο παράλληλα με αυτήν, καθώς θεωρεί πως δεν μπορεί να είναι ουδέτερη, όταν η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μέλος της.
Από τις πρώτες συζητήσεις και επαφές για το πώς μπορεί να εμπλακεί η Ε.Ε. ενεργότερα στη διαδικασία λύσης του Κυπριακού, διαφαινόταν ότι οι Βρυξέλλες ενδεχομένως να κινηθούν προς την κατεύθυνση μιας τεχνοκρατικής προσωπικότητας με το δικό της βάρος, με πιο ορατό και ίσως οριοθετημένο ρόλο στο πλαίσιο της διαδικασίας.
Ίσως, παράλληλα, η Ε.Ε. να μην μπορεί να είναι ουδέτερος παίκτης μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας, μπορεί να είναι όμως ουδέτερος παίκτης και έντιμος συνομιλητής εντός της Κύπρου, που είναι έδαφος της Ε.Ε., μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Ελπίζουμε η περιπέτεια του απεσταλμένου και η σύγκρουση με την πραγματικότητα, και η προσαρμογή στους στόχους που βλέπουμε, να είναι ειλικρινής επανακαθορισμός προτεραιοτήτων και να φέρει και αυτά για τα οποία καλούν Ε.Ε. και ΟΗΕ: πρωτοβουλίες εντός Κύπρου για αλλαγή της ατμόσφαιρας και άνοιγμα στους Τ/κ που δεν στηρίζουν τον Ερσίν Τατάρ.
Γιατί τα παιχνίδια με τις λέξεις από μόνα τους αρκούν μόνο για ανάλωση χρόνου, και δεν έχει μείνει άλλος για το Κυπριακό.
