Του Γιώργου Κακούρη
Ένα από τα πιο εύκολα δημοσιογραφικά, πολιτικά και ηθολογικά κλισέ είναι η επίκριση μεγάλων δυνάμεων, ισχυρών και κυβερνώντων του κόσμου τούτου, πως προσπερνούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, το διεθνές δίκαιο, το δίκαιο των αδυνάτων, προς όφελος του δικαίου των ισχυρών.
Ολόκληρες πολιτικές και δημοσιογραφικές καριέρες έχουν χτιστεί σε εκδηλώσεις, μνημόσυνα και στήλες εφημερίδων όπου διαπιστώνεται ξανά και ξανά η διαπίστωση αυτού του φαινομένου, η μερική περιγραφή του και η αυθαίρετη ένταξή του σε μια αφήγηση όπου δεν φέρουμε καμία ευθύνη ως κοινωνία, όπου είμαστε θύματα των ισχυρών και δεν υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό εκτός από το να αγωνιζόμαστε γενικώς τε και αορίστως.
Την προσέγγιση αυτή αποκρυστάλλωσε, εν μέρει, ο Κυριάκος Κούσιος στο ραδιόφωνο του «Πολίτη» τον Οκτώβριο του 2020, μιλώντας για το άνοιγμα των Βαρωσίων ρωτώντας «τι θα έπρεπε να κάνει η κυβέρνηση και δεν το έκανε;». Βλέπουμε σκωπτικά και κρίνουμε αφ’ υψηλού το ότι Ε.Ε. και ΗΠΑ κρατούν από κοντά την Τουρκία και προσπαθούν να κρατήσουν ισορροπίες ακόμα και στις χειρότερες ακρότητες του καθεστώτος που στήνει ο Ταγίπ Ερντογάν. Όμως εμείς δεν διστάζουμε να επιδιώκουμε καλές σχέσεις με το καθεστώς Αλ-Σίσι, με τη Σαουδική Αραβία, με τη διακυβέρνηση Νετανιάχου, να εκδίδουμε τον Κενάν Αγιάς στη Γερμανία. Θεωρούμε θεμιτό στις διεθνείς σχέσεις να υπάρχει ρεαλισμός και εθνικά και ειδικά συμφέροντα, όταν είναι τα δικά μας συμφέροντα. Τα συμφέροντα των άλλων είναι κυνισμός.
Και η υπέρτατη υποκρισία: η ε/κ πολιτική τάξη προτιμά την επανεκλογή Ερντογάν στην Τουρκία, γιατί είναι «προβλέψιμος», θέση που εκφράστηκε προεκλογικά και παρασκηνιακά από υποψήφιους για την προεδρία, εκφράζεται από αρθρογράφους της «αγωνιστικής» σχολής, και εκφράζεται και στην Ελλάδα.
Η προσέγγιση αυτή ξεκινά από τρεις υποθέσεις εργασίας: πως επιστροφή των «κεμαλιστών» θα φέρει πίσω τον αυταρχισμό της εποχής των πραξικοπημάτων, πως μια νέα κυβέρνηση στην Τουρκία θα ήταν απρόβλεπτη σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, και πως η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας δεν αλλάζει. Ο συνδυασμός αυτών των τριών υποθέσεων εργασίας ως βεβαιοτήτων (βεβαιοτήτων χωρίς κατά περίπτωση και κατά σενάριο διαβαθμίσεις) είναι αντιφατικός. Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου θα ήταν απρόβλεπτος ή η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας δεν αλλάζει; Ο «ισλαμοφασίστας», «παρανοϊκός» Ερντογάν είναι σήμερα «προβλέψιμος»; Υπό τις περιστάσεις, ποια επιλογή έχει τις περισσότερες πιθανότητες να συντείνει σε δημοκρατική στροφή της Τουρκίας;
Το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου συνάδει με τα όσα έλεγαν και λένε σοβαροί αναλυτές της τουρκικής πολιτικής, και με τα δεδομένα που δείχνουν ένα καθόλου μειοψηφικό κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας να θέλει να τελειώνει με τον κάποτε μεταρρυθμιστή Ερντογάν που εξελίχθηκε σε αδίστακτο αριβιστή. Η Κύπρος δεν έχει το περιθώριο αντίδρασης και ελιγμών που έχουν η Ε.Ε., οι ΗΠΑ και η Ελλάδα να αντιδράσουν στο ενδεχόμενο επανεκλογής Ερντογάν στη βάση των δικών τους συμφερόντων. Ακόμα και για την Ελλάδα, μια δικτατορία στην Τουρκία δεν είναι παρά ένας γείτονας προς διαχείριση. Για την Κύπρο, κυριαρχία Ερντογάν σημαίνει σχεδόν βέβαιη συνέχιση της επέκτασης στα κατεχόμενα της φιλοσοφίας, των οικονομικών συμφερόντων της αυλής του Τούρκου προέδρου και του θρησκευτικού συντηρητισμού.
Ακόμα και να εκλεγόταν ο Κιλιτσντάρογλου, κάτι που θεωρείτο δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο –όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές– δεν θα άλλαζε δραστικά η προσέγγιση της Τουρκίας στο Κυπριακό. Κανείς, όμως, δεν περίμενε τον Κιλιτσντάρογλου να λύσει το Κυπριακό την επομένη της εκλογής του.
Είναι εύκολο να εύχεσαι να μην αλλάξει ποτέ τίποτα αν δεν είναι να αλλάξει ακριβώς με τον τρόπο που θέλεις. Έτσι μπορείς σε κάθε περίσταση να υποστηρίξεις ότι είχες δίκαιο (γιατί και το σταματημένο ρολόι δύο φορές την ημέρα δείχνει τη σωστή ώρα), και δεν χρειάζεται ποτέ να σκεφτείς προκαταβολικά, να χαράξεις στρατηγική.
Οι αρχές τις οποίες η ε/κ κοινωνία καμώνεται πως στηρίζει έγιναν κλισέ γιατί πηγάζουν από μια ουσιαστική ανάγκη: η τήρηση αρχών και αξιών προστατεύει τους μικρούς. Γι’ αυτό και, αν και πιο δύσκολη πολιτικά για την ε/κ άρχουσα τάξη, μια επιστροφή της Τουρκίας στον μακρύ δρόμο του εκδημοκρατισμού θα ήταν μακροπρόθεσμα η καλύτερη έκβαση για την Κύπρο.
