Του Γιώργου Κακούρη
Σε μια από τις σκηνές της σειράς «Αίγια Fuxia» που μένουν στο μυαλό μου σχεδόν 15 χρόνια μετά, ο παπά Σκούλουκος, ο μπαγαπόντης, φιλάργυρος, όχι ιδιαίτερα πνευματικός (ιδανικός δηλαδή για ανέλιξη) ιερέας του χωριού κάνει δέηση για να σπάσει η ανομβρία. Ψέλνοντας στο τέλος: «πέρκι βρέξει». Καθώς η σκόνη κατακάθεται πάνω από την Κύπρο, θυμίζοντας πως σε μερικά χρόνια τα χαρακώματα στα καντούνια μεταξύ Νομικής Υπηρεσίας και Ελεγκτικής Υπηρεσίας θα φέρνουν λιγότερο σε Αγίους Ομολογητές και περισσότερο στον πλανήτη Αράκις, και πως σε μερικές δεκαετίες η παραφιλολογία του Κυπριακού δεν θα αφορά τις κουφάες και τους αλουπούς που θα έχουν απομείνει, η ε/κ πολιτική τάξη συνεχίζει να αναφέρεται στο θέμα που αφορά το μέλλον της χώρας όχι ως αντικείμενο προσεκτικής στρατηγικής, αλλά ως κάτι που «μακάρι» να μας βγει.
Τις περασμένες εβδομάδες, με αφορμή τα 20χρονα της μεγάλης διεύρυνσης του 2004, βρέθηκα σε δύο ξεχωριστές συνεντεύξεις της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, με ομάδες δημοσιογράφων από όλη την Ευρώπη. Και οι δύο αξιωματούχοι είχαν πολλά να πουν για το μήνυμα της ένταξης της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης της Ε.Ε., και την πορεία των νέων κρατών μελών από τη δικτατορία στη δημοκρατία, από τη στασιμότητα στην ανάπτυξη.
Τα πανευρωπαϊκά αφηγήματα για το Τοίχος του Βερολίνου, το Σιδηρούν Παραπέτασμα, το Ολοκαύτωμα, είναι αρκετά ξεκάθαρα και εδραιωμένα στη συνείδηση της Ευρώπης. Χάρη και στη διεύρυνση, και ο εμφύλιος και οι συγκρούσεις στη πρώην Γιουγκοσλαβία ως ιστορικές εμπειρίες γίνονται σιγά σιγά καλύτερα και καθολικά αντιληπτές στην ευρύτερη ιστορία της ενωμένης Ευρώπης.
Την ίδια ώρα όμως η Κύπρος, μια περίεργη χώρα που έχει τόσα κοινά με τις άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης όσα έχει και με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και τις παλιές αποικίες των Δυτικοευρωπαίων στην Αφρική, παραμένει μια ιστορική εμπειρία που δεν μπορεί εύκολα να ταιριάξει στα σημερινά αφηγήματα των υπόλοιπων Ευρωπαίων, που ζουν τον πρώτο επεκτατικό πόλεμο μεγάλων δυνάμεων στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα.
Στις συνεντεύξεις τους η κα Φον ντερ Λάιεν και ο κ. Μισέλ ήταν διαβασμένοι, ήξεραν τι έπρεπε να πουν για την Κύπρο 20 χρόνια μετά την ένταξη και με το Κυπριακό και τα ευρωτουρκικά παγωμένα. Μέτρησαν μαζί με τη Λευκωσία τι έπρεπε να πουν για την ετοιμότητα της Ε.Ε. να στηρίξει, εάν και εφόσον χρειαστεί, τη διαδικασία (ή τη διαδικασία πριν από τη διαδικασία).
Αν και θετικές, στην ουσία τους οι δηλώσεις ήταν γενικές, όπως σε γενική φάση βρίσκεται και το Κυπριακό όσο η Μαρία Άνχελα Ολγκίν πάει κι έρχεται μετρώντας προθέσεις και μεταφέροντας τις ιδέες του γ.γ. του ΟΗΕ για Τριμερή, Πενταμερή ή κάτι άλλο.
Ο κ. Μισέλ μάλιστα μας είπε από τη μια πως «τα συμπεράσματα είναι ξεκάθαρα» (αναφερόμενος στα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου) και αμέσως στην επόμενη πρόταση πως «είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε εργαλεία –και αυτό είναι σκόπιμα ασαφές, αφήνει την πόρτα ανοιχτή– εάν αισθανθούμε συλλογικά ότι θα ήταν χρήσιμο για τη διαδικασία».
Δεν εννοούσε, για να είμαστε δίκαιοι, πως τα συμπεράσματα είναι ασαφή, αλλά πως οι διαβουλεύσεις για το λεκτικό κατέληξαν σε αυτή τη διατύπωση που αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο κάποιου ρόλου για την Ε.Ε., είτε αυτός είναι ακριβώς ο ίδιος (και καθόλου αμελητέος) με αυτόν που είχε στην προηγούμενη διαδικασία, είτε κάτι επιπρόσθετου ή νέου. Αυτά που ξέραμε δηλαδή, με περισσότερα λόγια.
Σχολιάζοντας τις δηλώσεις Φον ντερ Λάιεν στη συνέντευξή της στην «Κ», και τις δηλώσεις Μισέλ στο ΚΥΠΕ, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ζήτησε «από εκεί και πέρα να αναμένουμε την ερχόμενη εβδομάδα, μακάρι, από δικής μας πλευράς η ετοιμότητα είναι δηλωμένη, πολύ συγκεκριμένη, όχι θεωρητική, όχι γενική, και ελπίζουμε να προκύψουν τα δεδομένα που θα μας οδηγήσουν στην επανέναρξη των συνομιλιών».
Αυτή την «πολύ συγκεκριμένη» ετοιμότητα αναμένουμε να δούμε να εκφράζεται με κάποιον τρόπο στη πράξη και από την κυβέρνηση, όπως ανέμενε ο διεθνής παράγοντας αμέσως μετά τις προεδρικές εκλογές. Οι δηλώσεις για ειλικρινή βούληση, μαζί με την αντιπαραγωγική στάση της τ/κ και της τουρκικής πλευράς, καταγράφηκαν, αλλά απομένουν όσο προπαρασκευαστικές όσο και οι προθέσεις που εξέφρασαν οι ηγέτες των θεσμών της Ε.Ε.
Τι κινείται κάτω από τα σύννεφα σκόνης που καλύπτουν το Κυπριακό; Από την πλευρά μας ελπίζω να υπάρχει το συγκεκριμένο σχέδιο που διασυνδέει το Κυπριακό με τα ευρωτουρκικά, κατά τρόπο δομημένο και μελετημένο (ίσως στο πρότυπο της καταγραφής διαφορετικών σεναρίων όπως έγινε για τον θαλάσσιο διάδρομο). Με μονομερή, ριζοσπαστικά βήματα. Για να μην μένουμε στο μακάρι, το ίνσιαλλα και το πέρκι βρέξει.
