Του Γιάννη Ιωάννου
Λιγότερο από ένα δεκαπενθήμερο μας χωρίζει από τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. Και καθώς η τελική ευθεία φαίνεται πλέον ξεκάθαρα ως προς την αλλαγή του παραδείγματος αυτό που καθίσταται σαφές είναι πώς υποψήφιοι, επιτελεία και κόμματα θα δείξουν, κατά το κυπριακότερο, «τον νου τους» ως προς εκείνες τις μικρές ενέργειες της τελευταίας στιγμής προκειμένου να ενισχύσουν την εκλογική τους βάση. Σε αυτό το timing συνεπώς δεν εμπεριέχεται μόνο η αισθητική και σημειολογική αποτίμηση της πολιτικής «μικρότητας» (αυτό το έχει ήδη καταλάβει μια μερίδα κόσμου, ψηφοφόρων και σχολιαστών). Αλλά και η υπενθύμιση της κυνικότητας της πολιτικής, η εκάστοτε σχέση με την εξουσία και φυσικά η δοσοληψία μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου γύρου.
Συχνά ο κόσμος, μεταξύ αυτού και αξιόλογοι, συνήθως φιλόδοξοι πολιτικά, άνθρωποι της δημόσιας σφαίρας όπως πολλοί επιτυχημένοι επαγγελματίες, νομίζουν πως η πολιτική ενασχόληση στην Κύπρο εμπεριέχει κάτι από την εκτελεστική γραφειοκρατία. Πως ξυπνάς, πηγαίνεις σε ένα κινηματογραφικό σχεδόν γραφείο και ασχολείσαι κάθε μέρα με τον σχεδιασμό πολιτικών προς υλοποίηση. Πως φιλοσοφείς και πως εντάσσεις την προσωπική σου αριστεία στη θεραπεία νόμων και κανονισμών που αύριο το πρωί, ως διά μαγείας, θα εφαρμοστούν για τη βελτίωση των πραγμάτων γύρω σου. Και πως θα σε επιβραβεύσουν γι’ αυτό μάλιστα με μια υστεροφημία ή επιπλέον αναγνώριση της ικανότητάς σου.
Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική: Η πολιτική στην Κύπρο εμπεριέχει πολύ λιγότερο σχεδιασμό, αναποτελεσματική ή πρόχειρη εφαρμογή του τελευταίου και, κατεξοχήν, αποτελεί ένα πεδίο όπου δεν υπάρχουν θεματικές πολιτικές και ατζέντα όπως την αντιλαμβανόμαστε στις προηγμένες δημοκρατίες. Τουναντίον επικρατεί σχεδόν πάντα ένα ρευστό και αλληλοκαλυπτόμενο πεδίο σύγκρουσης συμφερόντων που το καθορίζουν δύο στοιχεία: η κομματική ή εν γένει πελατειακή σχέση και η ανταπόδοση της χάρης, όταν μιλάμε για τους μηχανισμούς εκλογής στην εξουσία. Με άλλα λόγια την πολιτική ατζέντα δεν τη θέτει –κατά τις κυρίαρχες θεωρίες– ένα πλουραλιστικό ή θεσμικό σύστημα αλλά μια σειρά από ελίτ. Η ελιτιστική θεωρία εξάλλου (the elitist theory) εξηγεί πλήρως πώς καθορίζεται η πολιτική ατζέντα του εκάστοτε Προέδρου στην Κύπρο. Ακριβώς γιατί ο κυνισμός της λίστας (ή του excel πλέον) λειτουργεί τόσο την ημέρα των εκλογών ως προς την κινητοποίηση των εκλογέων όσο και μετά την εκλογή του Προέδρου –από τους ημικρατικούς οργανισμούς μέχρι τα σημαντικά υπουργεία του κράτους ή ανεξάρτητους θεσμούς.
Πριν συνεπώς δούμε την Κύπρο ως πεδίο διαχρονικής διαφθοράς, κακιστοκρατίας και αναποτελεσματικότητας οφείλουμε να κατανοήσουμε την ελιτιστική θεωρία και το πώς σημαντικά ζητήματα μένουν –σχεδόν πάντα– εκτός της πολιτικής ατζέντας. Ώστε η έμφαση σε όλα τα υπόλοιπα θέματα να εξυπηρετήσει, στοχευμένα και -στην περίπτωση του πολιτικού μας συστήματος– συγκεντρωτικά συγκεκριμένα συμφέροντα. Απλώς αναλογιστείτε το Κυπριακό. Ή την Παιδεία.
Η τελική ευθεία για τις εκλογές, τις συγκεκριμένες προεδρικές εκλογές, έχει ενδιαφέρον και για έναν ακόμη λόγο: Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν πως θα έχουν και… τρίτο γύρο. Η επόμενη ημέρα συνεπώς θα αναδείξει περισσότερες στιγμές μικρότητας ή παρρησίας σε σχέση με το πώς θα σχηματοποιηθεί, υπό διαμόρφωση, το πολιτικό σύστημα και τα κόμματα την επόμενη ημέρα. Σε αυτό το επίπεδο όχι μόνο δεν τελειώνουν, επί του πεδίου, αλλά συνεχίζουν με φόντο τις βουλευτικές του 2026 αλλά και το 2028. Εξάλλου στην Κύπρο είναι γνωστό πως κάθε Πρόεδρος την επομένη της εκλογής του ξεκινάει τον… προεκλογικό για τη δεύτερή του θητεία. Μια κυνική αλλά διαχρονική πρακτική που όλοι οι ΠτΔ, σχεδόν, εφάρμοσαν.
Στην τελική ευθεία για την κάλπη πέραν του χιούμορ, της τοξικότητας ή της μικροπολιτικής καφρίλας, που θα βιώσουμε καθ’ οδόν για την πρώτη Κυριακή καλό είναι να θυμόμαστε πως στις δημοκρατίες δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Η συμμετοχή διά της ψήφου είναι το βασικό εργαλείο των πολιτών για να διαμορφώσουν την επόμενη ημέρα. Τόσο σε επίπεδο εξουσίας όσο και στο επίπεδο της αντιπολίτευσης. Οι εκλογές εξάλλου ορίζουν, περιοδολογικά, περιόδους ανάπτυξης, ευημερίας ή παρακμής. Υπομονή και ψυχραιμία χρειάζεται. Kαι συμμετοχή. Ψηφίστε συνεπώς υπεύθυνα.
