Του Γιάννη Ιωάννου
Πολύ πριν τα ΜΚΔ, τους αντιεμβολιαστές και τον Ελον Μασκ υπήρχε εκείνη η obscure γωνία του κίτρινου, αυριανικού, Τύπου στα μανταλάκια των ελληνικών περιπτέρων που με βαρύγδουπους τίτλους έγραφε «ο Σημίτης είναι πράκτορας των απανταχού Εβραίων», παίζοντας ουσιαστικά με το αντισημιτικό λογοπαίγνιο του επώνυμου του Κώστα Σημίτη. Ο Κώστας Σημίτης (1936-2025) υπήρξε μια ξεχωριστή μορφή της πολιτικής στην Ελλάδα τον 20ό αιώνα. Ένας πολιτικός που του χρεώθηκαν χρηματιστήριο, Ίμια, διάφορα σκάνδαλα μέχρι και τα σαρδάμ στην ομιλία του. Και παράλληλα ένας πολιτικός που με το έργο του σφράγισε μια κρίσιμη περίοδο (1996-2004) της Ελλάδας με γνώμονα τη μετριοπαθή, σοσιαλδημοκρατική, διακυβέρνησή του και τις εκσυγχρονιστικές τομές.
Ο Σημίτης, ωστόσο, που με αφορμή τον θάνατό του έγινε αντικείμενο κριτικής από διάφορους ακραίους –εκ δεξιών και αριστερών– υπήρξε ο μοναδικός Έλληνας πρωθυπουργός της νεότερης μεταπολιτευτικής Ελλάδας που συνολικά το έργο του αποτιμάται θετικά ως προς δύο διαστάσεις: Την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Ελλάδας, την είσοδο της Κύπρου στην Ε.Ε. ως πλήρες μέλος και την αποριζοσπαστικοποίηση του λαϊκιστικού και εθνοκεντρικού λόγου του ΠΑΣΟΚ, όπως τα παρέδωσε στην ελληνόφωνη δημόσια σφαίρα με «σαρωτικό» τρόπο ο Ανδρέας Παπανδρέου τη δεκαετία του ’80.
Ο Σημίτης κατόρθωσε, με τον Θεόδωρο Πάγκαλο και τον Γιάννο Κρανιδιώτη, να προσδώσουν, για πρώτη φορά, ένα «κόνσεπτ» στην ελληνική εξωτερική πολιτική. Να δούνε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό μέσα από το πρίσμα της διασύνδεσης της Τουρκίας με την ενταξιακή της πορεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ουσιαστικά να μετατρέψουν το casus belli της Άγκυρας, για την είσοδο της Κ.Δ. στην Ε.Ε. χωρίς λύση ως αιτία σύγκρουσης, σε ένα μικρό χαρτάκι που η Άγκυρα υπό το βάρος του Ελσίνκι, το 1999, έσκισε, δίπλωσε και πέταξε με την Κύπρο να εισέρχεται –ισότιμα– στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Η κυβέρνηση Σημίτη, ιδίως η δεύτερη θητεία της, είχε και λάθη. Για τα οποία κρίθηκε και ο ίδιος και το ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο, ο Κώστας Σημίτης κατόρθωσε να κάνει και κάτι άλλο στην ελληνική πολιτική σκηνή: Απευθύνθηκε στον ελληνικό λαό χωρίς καλοπιάσματα και παλιμπαιδισμούς. Χωρίς τον τρόπο με τον οποίο συνήθιζαν οι αρχηγοί των αρχηγικών κομμάτων της Μεταπολίτευσης.
Ο Κώστας Σημίτης υπήρξε επίσης ένας άνθρωπος ήθους. Ποτέ δεν απασχόλησε την κοινή γνώμη όταν αποσύρθηκε. Κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς κάνουν οι κόρες του και ποτέ δεν διεκδίκησε φώτα lifestyle, σε μια εποχή στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2000 που το τελευταίο εισέρχονταν όλο και πιο μαζικά στην πολιτική σκηνή για να καταστεί, στις μέρες μας, η βασική νόρμα ενασχόλησης με τα κοινά στο mainstream, πια, μεταπολιτικό σκηνικό.
Η κληρονομιά του Σημίτη υπάρχει ακόμη σε όσους προσεγγίζουν τα θέματα ιδίως τα εθνικά χωρίς εθνικιστικές κορώνες, με πραγματισμό και διάθεση δημιουργικής επίλυσης. Αυτός είναι ένας ιδιαίτερος συνταγματικός πατριωτισμός μακριά από τα κενά συνθηματολόγια και τον ανέξοδο πατριωτισμό, που θέλει να αντιμετωπίσει τον τουρκικό αναθεωρητισμό με μια πολεμική που της λείπουν στρατηγική και όραμα όταν δεν είναι 100% γραφική.
Επιπλέον, ο Σημίτης και η ομάδα των πολιτικών που έβαλαν την Κύπρο στην Ε.Ε. (Κρανιδιώτης, Πάγκαλος, Κληρίδης) δεν υπάρχουν πλέον ανάμεσά μας. Με το ερώτημα που κρίνεται ως σημαντικό εδώ, αν υπάρχουν, πλέον ανάμεσα μας, και πραγματικοί πολιτικοί τους επίγονοι. Άνθρωποι δηλαδή που θα κάνουν deliver χωρίς να κοιτάξουν την επανεκλογή μέσω του λαϊκισμού. Ο Κώστας Σημίτης υπήρξε σοβαρός. Σε μια εποχή με αρκετούς μη σοβαρούς και σε μια εποχή, πλέον στις μέρες μας, που η φαιδρότητα στην πολιτική κυριαρχεί.
Twitter: @JohnPikpas
