Του Γιάννη Ιωάννου
Η επόμενη μέρα στη Συρία δεν θα είναι εύκολη. Ένα καθεστώς πέντε δεκαετιών έπεσε αλλά στο πεδίο του Συριακού είδαμε τα πάντα: Σεκταριστική βία, χρήση χημικών όπλων, μαζικούς βομβαρδισμούς και εκτοπίσεις, εθνοκαθάρσεις, τη βαρβαρική βία του Ισλαμικού Κράτους, τεράστια κύματα προσφύγων και ξένες παρεμβάσεις.
Χωρίς υπερβολή η κόκκινη γραμμή του Ομπάμα, του 2013, που ανέτρεψε τελικά παραβιάζοντάς την το καθεστώς Άσαντ γέννησε πολλά δεινά για το διεθνές σύστημα. Το Συριακό γέννησε σχεδόν το Ουκρανικό και τα γεγονότα της Κριμαίας το 2014, το Brexit, την άνοδο της Ακροδεξιάς σε ολόκληρη την Ευρώπη και το πώς το προσφυγικό τρίγκαρε αυτή τη συζήτηση με τα χειρότερα, πολιτικά, ένστικτα στην Ευρώπη. Η άνοδος του αλ Τζολάνι και των Ισλαμιστών που ανέτρεψαν τελικά το καθεστώς Άσαντ φυσικά και δημιουργεί ανησυχίες. Ο ηγέτης της οργάνωσης HTS είναι λογικό να προκαλεί δυσπιστία λόγω του τζιχαντιστικού του παρελθόντος και της ιδεολογικής σχέσης με την αλ Κάιντα. Ωστόσο, σε Κύπρο και Ελλάδα απουσιάζει πέραν της εύλογης ανησυχίας μια ειλικρινής στάση για τους ίδιους τους Σύρους. Που στην τελική είναι το υποκείμενο της Ιστορίας στις κοσμοϊστορικές εξελίξεις του Συριακού και θα ορίσουν οι ίδιοι τη μοίρα της πατρίδας τους. Ο ετεροπροσδιορισμός, σε Κύπρο και Ελλάδα, του Συριακού και η ανάλυση στη δημόσια σφαίρα είναι αρκετά προβληματικές – ιδίως όταν περιστρέφονται γύρω από την Τουρκία. Και είναι σε κάθε πρόσληψη των εξελίξεων διεθνώς –πόσο μάλλον σε ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο και πολύ κατακερματισμένο σκηνικό σαν αυτό της Συρίας– που αυτή η δυναμική κυριαρχεί.
Το πώς θα εξελιχθεί η μετάβαση στη Συρία σε πολιτικό επίπεδο είναι τεράστιας σημασίας για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, το διεθνές και περιφερειακό σύστημα ασφάλειας, ιδίως μετά την 7η Οκτωβρίου του 2023. Επιπλέον, λόγω εγγύτητας το τι θα καταστεί η Συρία σε έξι μήνες, σε ένα χρόνο ή σε πέντε χρόνια αποκτά, ιδίως για τη Λευκωσία, εξαιρετική σημασία για σειρά λόγων. Το Συριακό κρύβει παγίδες αλλά προσφέρει και θαυμάσιες ευκαιρίες για την κυπριακή διπλωματία. Επιπλέον, είναι η τέλεια περιπτωσιολογία για να εξεταστεί –σε κάθε επίπεδο– η εξωτερική πολιτική κρατών που είναι πλέον απαραίτητα για την κυπριακή εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας. Επιπλέον, η έκβαση του Συριακού κρίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό πτυχές του Προσφυγικού, το οποίο απασχόλησε ιδιαιτέρως την κυπριακή κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Το Συριακό, ωστόσο, εμπεριέχει μέσα του και όλα τα ποιοτικά εκείνα στοιχεία που συναπαρτίζουν το Κυπριακό. Πολιτική μετάβαση, κρατικογέννηση και εθνογέννηση, μεταβατική δικαιοσύνη, συμπεριληπτικότητα και ζητήματα σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας. Οι παραλληλισμοί σε αυτό το επίπεδο είναι και προφανείς και δύσκολοι –όχι για να γίνουν αλλά για να καταστούν αντιληπτοί σε πλήρη ισχύ. Και σε αυτό το επίπεδο η ανάλυση πρέπει να γίνει πολύ περισσότερο από ερωτήματα τύπου «τι θα κάνει ο Πούτιν» και «τι θα κάνει η Τουρκία» που κατακλύζουν τη δημόσια σφαίρα και τη δημοσιογραφική κάλυψη των γεγονότων της Συρίας. Μισό αιώνα και πλέον από την εποχή που η οικογένεια Άσαντ κυβέρνησε με σιδηρά χείρα τη Συρία, η χώρα αλλάζει παράδειγμα και έχει μια χρυσή ευκαιρία να ανοικοδομηθεί σε μια δικαιότερη βάση ή να βυθιστεί, για πολλές δεκαετίες, στο χάος. Ας μην προκαταλάβουμε το αποτέλεσμα. Και ας παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις, ιδίως στη Λευκωσία, με ανοικτό πνεύμα, σοβαρότητα και… σοβαρότητα. Το χρειαζόμαστε στους καιρούς που ζούμε.
Twitter: @JohnPikpas
