Harvard Health Publishing
Περίπου 13% των ενηλίκων στις ΗΠΑ –εκ των οποίων δύο τρίτα είναι γυναίκες– λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά. Όπως είναι προφανές, στις ΗΠΑ τα αντικαταθλιπτικά είναι ανάμεσα στα συχνότερα συνταγογραφούμενα φάρμακα.
Παρότι τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά και ασφαλή, είναι πλήρως εξακριβωμένο ότι δεν βοηθούν τους πάντες, δεδομένου ότι αποδεικνύονται αποτελεσματικά μόνο στους μισούς από όσους τα λαμβάνουν. Τα φάρμακα αυτά, τα οποία μεταβάλλουν τα επίπεδα των χημικών διαβιβαστών του εγκεφάλου που επηρεάζουν τη διάθεση, μπορούν επίσης να πυροδοτήσουν την εμφάνιση παρενεργειών, οι οποίες ποικίλλουν από τη μειωμένη λίμπιντο έως την αύξηση του βάρους και τη δυσκολία στον ύπνο. Επίσης, συνήθως δεν προορίζονται για επ’ αόριστον λήψη.
«Πολύ συχνά, οι ασθενείς συνεχίζουν την αντικαταθλιπτική αγωγή τους χωρίς να πολυσκέφτονται κατά πόσο μπορούν να τη διακόψουν», λέει ο δρ Richard Schwartz, ψυχίατρος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ McLean Hospital. «Αυτή είναι μάλλον κακή ιδέα», συμπληρώνει.
Υπάρχει σωστή ή λάθος στιγμή να διακόψετε τα αντικαταθλιπτικά; Και τι γίνεται αν απλώς σταματήσετε τη χρήση τους; Ρωτήσαμε τον δρα Schwartz για την άποψή του σχετικά με το πότε και πώς πρέπει να διακόπτουμε σταδιακά τη χρήση των αντικαταθλιπτικών.
ΕΡΩΤΗΣΗ Υπάρχει κάποιος χρυσός κανόνας που μας δείχνει για πόσο θα πρέπει να λαμβάνει κανείς αντικαταθλιπτικά;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ Εάν ένα αντικαταθλιπτικό είναι αποτελεσματικό, τα στοιχεία δείχνουν ότι το καλύτερο είναι μάλλον να συνεχίσετε την αγωγή για τουλάχιστον τέσσερις μήνες μετά τη βελτίωση των συμπτωμάτων. Η διακοπή της αντικαταθλιπτικής αγωγής σας νωρίτερα συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο υποτροπής της κατάθλιψης. Οι περισσότεροι καταφέρνουν να διακόψουν την αγωγή μετά από ένα μεμονωμένο επεισόδιο κατάθλιψης – ειδικότερα, εάν η κατάσταση που το πυροδότησε έχει έκτοτε ξεπεραστεί. Όσο περισσότερα επεισόδια κατάθλιψης είχε κανείς, τόσο δυσκολότερο είναι να διακόψει με επιτυχία τα αντικαταθλιπτικά.
ΕΡΩΤΗΣΗ Ποιοι λόγοι θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην απόφαση διακοπής των αντικαταθλιπτικών;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ Κάποια άτομα απλώς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι καλά και δεν τα χρειάζονται πλέον. Και ίσως έχουν δίκιο. Άλλοι εμφανίζουν παρενέργειες που δεν θέλουν πια να υπομένουν. Και σε κάποιους απλώς δεν αρέσει η ιδέα να λαμβάνουν μια φαρμακευτική αγωγή επ’ αόριστον και θέλουν να απαλλαγούν από αυτήν. Ιδανικά, πριν διακόψουν τα αντικαταθλιπτικά, θα πρέπει να μιλήσουν με τον/τη γιατρό τους γι’ αυτή την απόφαση και όχι απλώς να σταματήσουν την αγωγή από μόνοι τους.
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι άλλο επηρεάζει αυτή την απόφαση;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ Θα ήθελα να γνωρίζω εάν λάμβαναν την αγωγή για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, έτσι ώστε, στατιστικά, η διακοπή της να είναι λιγότερο πιθανό να οδηγήσει σε επανεμφάνιση της κατάθλιψης. Θα πρέπει να παρατηρήσουν πώς πάνε τα πράγματα στη ζωή τους στη διάρκεια των εβδομάδων και των μηνών που θα ακολουθήσουν και να μη σταματήσουν να λαμβάνουν τα αντικαταθλιπτικά, όταν συμβαίνει κάτι που τους δημιουργεί στρες. Για παράδειγμα, δεν θα πρέπει να διακόψουν την αγωγή τους όταν πρόκειται να ξεκινήσουν μια νέα δουλειά. Δεν θέλουμε η κατάθλιψη να συμπέσει χρονικά με μια περίοδο κατά την οποία θα είναι κάποιος/α ούτως ή άλλως υπό πίεση.
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι μπορεί να συμβεί με την απότομη διακοπή των αντικαταθλιπτικών; Είναι επικίνδυνη;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ Όχι, δεν είναι επικίνδυνη, αν και η απότομη διακοπή ενδέχεται να αυξήσει την πιθανότητα επανεμφάνισης της κατάθλιψης. Όμως τα συμπτώματα της στέρησης αρχικά μπορούν να προκαλέσουν ιδιαίτερη δυσφορία και αναστάτωση, ειδικά εάν λαμβάνατε αντικαταθλιπτικά για ένα διάστημα. (Βλ. «Λόγοι για τη σταδιακή διακοπή της χρήσης αντικαταθλιπτικών».) Οι περισσότεροι απ’ όσους τα λαμβάνουν δεν θα εμφανίσουν συμπτώματα στέρησης, ακόμη κι αν σταματήσουν ξαφνικά να λαμβάνουν την αγωγή τους, αλλά δεν ξέρετε αν θα ανήκετε σε αυτή την κατηγορία.
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς μπορούν όσοι λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά να αυξήσουν τις πιθανότητες επιτυχούς διακοπής της αγωγής τους;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ Θα πρέπει να μιλήσουν με τον γιατρό τους για μια εξατομικευμένη προσέγγιση και να υπολογίσουν ότι για τη διαδικασία θα χρειαστούν μερικές εβδομάδες έως και μήνες. Υπάρχει διαφορά μεταξύ φαρμάκων και δοσολογιών, αλλά η διαδικασία περιλαμβάνει διαδοχικές μειώσεις της δοσολογίας.
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι τα αντικαταθλιπτικά δεν είναι ο μόνος τρόπος καταπολέμησης της κατάθλιψης. Πολλά άλλα μέτρα έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά. Η ψυχοθεραπεία, η τακτική άσκηση, ο ύπνος και οι κοινωνικές συναναστροφές αποτελούν δυναμικούς τρόπους παρέμβασης που μπορούν να συγκριθούν με τα αντικαταθλιπτικά.
Λόγοι για τη σταδιακή διακοπή της χρήσης αντικαταθλιπτικών
Τα συχνότερα συμπτώματα στέρησης που εμφανίζονται με την απότομη διακοπή των αντικαταθλιπτικών είναι:
• γριπώδες σύνδρομο, που περιλαμβάνει πονοκεφάλους, αρθραλγίες, μυαλγίες και κόπωση
• αϋπνία
• ναυτία
• αστάθεια, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει ζάλη ή τάση λιποθυμίας
• διαταραχές αισθητηριακού τύπου, όπως μυρμήγκιασμα ή αίσθημα ηλεκτροπληξίας που ορισμένοι περιγράφουν ως «ηλεκτροσόκ εγκεφάλου»
• υπερδιέγερση, η οποία ορίζεται ως νευρικότητα, ευερεθιστότητα ή άγχος.
Το πολύ εύστοχο ακρώνυμο FINISH, που παραπέμπει στη διακοπή, σχηματίζεται στα αγγλικά από τις λέξεις:
Flu Insomnia Nausea Imbalance Sensory (disturbances) Hyperarousal
