Του Γιάννη Ιωάννου
Η κινητοποίηση των κυνηγών (ΚΕΚΚ) που είχε ως αποτέλεσμα το κλείσιμο του highway και ακολούθως μια τεράστια δημόσια συζήτηση για τους χειρισμούς εκ μέρους της Αστυνομίας Κύπρου και την αντίδραση της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη –καθώς και την ταλαιπωρία του υπολοίπου των πολιτών– δεικνύει μια πολύ ενδιαφέρουσα τάση σε σχέση με το μεταμοντέρνο αποτύπωμα της κουλτούρας των διαδηλώσεων – από τη σκοπιά του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος του συνέρχεσθαι.
Στην Κύπρο, διαχρονικά, με εξαίρεση τις μεγάλες πορείες που ακολούθησαν τα τραγικά γεγονότα του 1974 και την επάνοδο του Μακαρίου, ο κόσμος δεν κατεβαίνει στους δρόμους για λόγους εκτός του εθνικού θέματος (αντικατοχικές πορείες, πορείες των γυναικών τη δεκαετία του ’80, πορείες των μοτοσικλετιστών και ακολούθως για τους Ισαάκ και Σολωμού στα 90’s και 00’s). Επιπλέον, η Κύπρος –σε αντίθεση με την Ελλάδα, τα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη– δεν έχει παράδοση συγκρούσεων διαδηλωτών με την Αστυνομία σε σκηνικά βίας, πολιτικής, και –ακολούθως– ανάλογης ή δυσανάλογης καταστολής από την πλευρά της έννομης βίας.
Τα τελευταία χρόνια αυτό αλλάζει. Τόσο η κρίση, με αποκορύφωμα το 2013, όσο και λίγο πριν η καταστροφή με τη φονική έκρηξη στο Μαρί δημιουργούν προϋποθέσεις για τη μαζική έξοδο των πολιτών, αυθόρμητα, στους δρόμους προκειμένου να διαμαρτυρηθούν. Παράλληλα και η κοινωνική μηχανική αλλάζει με τον κατακερματισμό των πολιτικών, ταυτοτικών και άλλων τάσεων που δημιουργεί συμπαγείς ή λιγότερο συμπαγείς ομάδες πολιτών που θέλουν να διαμαρτυρηθούν για πεδία που θεωρούν πως τους αφορούν άμεσα. Η περίπτωση των κυνηγών είναι μια χαρακτηριστική περιπτωσιολογία: Είναι οργανωμένοι, ασχολούνται με ένα πολύ δημοφιλές σπορ στην Κύπρο όπως το κυνήγι, οργανώθηκαν –μετά το 2018– σε κόμμα και έτρεξαν σε εκλογές και αποτελούνται από απλό και λαϊκό κόσμο – ακόμη και αν τα αιτήματά τους αφορούν σε σκύλους, κυνήγι αμπελοπουλιού με φλοπέρ (σ.σ. αίτημά τους το 2018 σε αντίστοιχη εκδήλωση κλεισίματος του highway) και «φιλελευθεροποίηση του λαγού». Επιπλέον, ο άκρατος δικαιωματισμός των τελευταίων ετών γέννησε και λούμπεν διαδηλώσεις, βαθιά προβληματικές: Διάφορες κατηγορίες αγανακτισμένων διαδηλωτών που με αφορμή την πανδημία, αρχικά, και μετέπειτα τον έλεγχο των καμερών της τροχαίας ή την έλευση του 5G ή τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, κατέβηκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν ή οργανώθηκαν σε διάφορες γκρούπες στα ΜΚΔ φλερτάροντας πάντα με τον… λαϊκισμό, αλλά και –ακόμη χειρότερα– με την ανομία και την παρανομία.
Η κουλτούρα των διαδηλώσεων στην Κύπρο δεικνύει κάτι ακόμη: Μπορεί να προκαλέσει γεγονότα όπως της Χλώρακας και της Λεμεσού (καλοκαίρι του 2023) αλλά παράλληλα δείχνει και τα όρια των pressure politics στην Κύπρο – που στην περίπτωση των κυνηγών φάνηκε έντονα από το γεγονός πως ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επικοινώνησε προσωπικά με τον ηγέτη του κόμματος για να διευθετήσει συνάντηση του κινήματος με το ΥΠΕΣ.
Και όλα αυτά σε μια περίοδο που υπάρχει συζήτηση για το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και τα αστυνομικά μέτρα, αλλά και που τα κόμματα, διαχρονικά για σκοπούς συσπείρωσης, πάντα εκμεταλλεύονται πολιτικά την κινητοποίηση σε αυτό το πεδίο για πολιτικά οφέλη.
Η Κύπρος αλλάζει γρήγορα. Ζούμε σε μια μεταπολιτική εποχή με έντονο το στοιχείο του οριζόντιου πολιτικού λαϊκισμού. Παράλληλα, η κοινωνική μηχανική είναι εκεί έξω παρούσα όπως και τάσεις που έρχονται από το εξωτερικό – κυρίως από την Ελλάδα που υπάρχει κουλτούρα οργανωμένης σύγκρουσης κράτους-διαδηλωτών. Είναι ενδιαφέρον να μελετηθεί και να οριοθετηθεί περαιτέρω πώς όλα αυτά θα επηρεάσουν την κουλτούρα της διαδήλωσης. Και το ζητούμενο πάντα, για τη Δημοκρατία, είναι η χρυσή τομή μεταξύ της ασφάλειας και του κατοχυρωμένου δικαιώματος –συνταγματικά– να διαδηλώνει κανείς ειρηνικά.
Twitter: @JohnPikpas
