Καμία καινοτομία

Η πολιτική καινοτομία υπήρξε, διαχρονικά, ο συνδετικός κρίκος που ένωνε την πολιτική για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη και τον τρόπο, πρωτότυπο ως προς τη σύλληψη, για την εφαρμογή –στην προκείμενη αποτελεσματική– μιας σειράς πολιτικών που προάγουν το συλλογικό καλό. Αν και η καινοτομία, στις μέρες μας, συνδέθηκε αμιγώς με τις νέες τεχνολογίες και τα επιχειρηματικά οικοσυστήματα, ο πυρήνας του ορισμού δεν αφορά αμιγώς το τεχνογνωσιακό επίπεδο. Καινοτόμος μπορεί να είναι κάποιος στη θεσμική διατύπωση της νομοθεσίας, στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει την νομοθεσία ή εφαρμόζει μια πολιτική (policy implementation) ή ακόμη και στην κουλτούρα της διακυβέρνησης.

Στην Κύπρο η επαγγελματική ενασχόληση με την πολιτική δεν υπήρξε ποτέ καινοτόμα. Κι αυτό διότι το πολιτικό σύστημα και η κουλτούρα που στήθηκαν γύρω από τα κόμματα, τις πολιτικές διεργασίες και τον τρόπο με τον οποίο παράγεται η πολιτική –ως συζήτηση αλλά και ως στοχευμένη δράση– ξεκινούσε πάντα και τελείωνε στο δίκτυο των πελατειακών σχέσεων. Η πελατεία –κομματική ή μη– είναι ιεραρχικά τουλάχιστον ένα καινοτόμο σύστημα με όρους βεμπεριανής ανάλυσης. Το δίκτυο πελατών, εξάλλου, δεν υπάγεται στις παραδοσιακές ιεραρχικές σχέσεις τύπου πυραμίδας, όπου κάποιος σε υψηλότερο επίπεδο αποκτά σημασία, ισχύ ή επιρροή. Σε ένα δίκτυο σημασία έχει ο κόμβος, δηλαδή εκείνος ο ιδιώτης ή οργανωμένο σύνολο που εξυπηρετεί περισσότερες διαδρομές «από και προς» –που στην προκείμενη αφορούν στην οργανωμένη προσέλκυση ψήφων στις εκλογικές διαδικασίες. Αν ο εν λόγω κόμβος είναι, επίσης, συγγενής, ιδεολογικά προσκείμενος ή «ημέτερος», τόσο το δίκτυο –καινοτόμο ως οργάνωση και λειτουργεία– ισχυροποιείται, και τόσο, με ισχυρότερο αποτύπωμα, το πελατειακό δίκτυο επεκτείνεται.

Η συζήτηση για το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο στην Κύπρο με φόντο τις εξαγγελίες του προέδρου Χριστοδουλίδη για τους διορισμούς ατόμων στα διοικητικά συμβούλια των ημικρατικών οργανισμών γέννησε μια συζήτηση περί πολιτικής καινοτομίας με το ίδιο το όργανο να λειτουργεί ως κατεξοχήν πλέγμα απορρόφησης των κραδασμών που προέκυψαν μετά τις αστοχίες των διορισμών. Αστοχιών πολιτικών που αφορούσαν σε έναν υμνητή της Χούντας του Παπαδόπουλου, που ο διορισμός του ανεκλήθη, άτομα με ικανότητες που δεν συνάδουν με τους οργανισμούς που διορίστηκαν, επώνυμους υποστηρικτές της προεκλογικής τού προέδρου, έναν συγγενή του, κοκ. Η τέλεια καταιγίδα που ήρθε ωστόσο να υπενθυμίσει πως αν το πελατειακό δίκτυο –διαχρονικά– συντηρείται και η χάρη επιστρέφεται, τότε οποιαδήποτε συζήτηση περί καινοτομίας και δη πολιτικής χάνει την αξία της ή γίνεται, απλά, για χάριν της συζήτησης. Μάλιστα, το άλλοθι της επίκλησης στην καινοτομία, ενώ η πολιτική πρακτική δεν διαφέρει από ό,τι συμβαίνει, διαχρονικά στην Κύπρο, με τους ημικρατικούς, επαναφέρει και ένα επίπεδο συνειδητοποίησης που ναι μεν είναι υποκριτικό και αποκαλύπτει την απόσταση μεταξύ εξαγγελίας και σκληρής πραγματικότητας αλλά και που μειώνει την ίδια την αντίληψη περί καινοτομίας –για την οποία τόσος πολύς κόπος δαπανάται, στην Κύπρο, από ανθρώπους που την υπηρετούν– τεχνογνωσιακά, επιχειρηματικά και σε θεωρητικό/ακαδημαϊκό επίπεδο.

Υπάρχει και κάτι τελευταίο. Για να καινοτομήσεις πραγματικά, και δη στην πολιτική, δεν αρκούν οι εξαγγελίες, οι καλές προθέσεις και η καταγραφή ιδεών. Απαιτείται και μια γενναία δόση ενσυναίσθησης η οποία οφείλει εξ ορισμού να αποδεκτεί την αξιοκρατία ως ένα θεμελιώδες αξίωμα προκειμένου να επιλεγούν τα κατάλληλα άτομα στην κατάλληλη θέση, προκειμένου να υπηρετηθεί το συλλογικό συμφέρον και να βελτιωθούν οι ίδιοι οι οργανισμοί –στην προκείμενη οι ημικρατικοί. Αυτή η αποδοχή αποτελεί μια πράξη πολιτικής γενναιότητας –στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται και η καινοτομία. Καλό αυτό το τελευταίο να αποτελεί αντικείμενο υπενθύμισης.

Twitter: @JohnPikpas