Του Απόστολου Τομαρά
Σχεδόν δύο χρόνια από τότε που εντοπίστηκαν σοβαρές περιβαλλοντικές παρεμβάσεις μέσα στον Ακάμα, περιοχή ευαίσθητη και προστατευόμενη, οι παρανομίες συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό, εγείροντας σοβαρά ζητήματα και πολιτικών ευθυνών. Οι τελευταίες περιπτώσεις που δημοσιοποιήθηκαν με τα τρία παράνομα αναψυκτήρια δεν είναι τίποτα περισσότερο από τη συνέχεια παλαιότερων με τα στιάδια (πρόχειρα υποστατικά για γεωργική και κτηνοτροφική χρήση) όπου κάποιοι επιτήδειοι προσπάθησαν κάτω από τη μύτη των αρμόδιων κρατικών αρχών να τα μετατρέψουν σε εξοχικές κατοικίες, σε πρώτη φάση. Η παρέμβαση του ιδίου του υπουργού Εσωτερικών Κωνσταντίνου Ιωάννου, μετά από σχετικά δημοσιεύματα της «Κ» τον Ιούνιο του 2023, όπως αποδεικνύεται δεν αποθάρρυνε κάποιους, οι οποίοι επιχειρούν συνεχώς να εντοπίσουν νομοθετικά κενά και να δημιουργήσουν τετελεσμένα μέσα σε μια περιοχή η οποία είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura, που στόχο έχει να διασφαλίσει τη «μακροπρόθεσμη διατήρηση των πιο πολύτιμων και των πλέον απειλούμενων ειδών και ενδιαιτημάτων της σε ικανοποιητικό επίπεδο». Από τις περιπτώσεις που έχουν αποκαλυφθεί προκύπτουν εξόφθαλμες ευθύνες, πρώτον τοπικών αρχών, ιδιαίτερα στην περιοχή Ακάμα, δεύτερον κρατικών υπηρεσιών που είναι επιφορτισμένες με την προστασία ευαίσθητων, περιβαλλοντικά, περιοχών. Διαχρονικές πολιτικές ευθύνες υπάρχουν και για τα κενά που συνεχίζουν να υφίστανται τόσο στον έλεγχο όσο και στις διαδικασίες αποκατάστασης των παρανομιών που εντοπίζονται.
Δούρειος Iππος
Πληγή για τις περιβαλλοντικές παρανομίες και αυθαιρεσίες θεωρούνται σε κάποιες κραυγαλέες περιπτώσεις η περίεργη στάση και συμπεριφορά κάποιων τοπικών αρχών, οι οποίες στο όνομα της «ανάπτυξης» ανοιχτά έχουν ταχθεί στο πλευρό όσων έχουν εντοπιστεί να παρανομούν. Κραυγαλέα περίπτωση ο εντοπισμός 25 στιαδίων στον Ακάμα τα οποία κάποιοι επιχείρησαν να τα μετατρέψουν σε εξοχικές κατοικίες. Σε μια από αυτές που έφθασε ενώπιον της δικαιοσύνης, πέρα από την καταδίκη του κατηγορούμενου το δικαστήριο στην απόφασή του περιέγραψε τον ρόλο μέλους της τοπικής δημοτικής αρχής που παρουσιάσθηκε στο ακροατήριο στο πλευρό του κατηγορούμενου. Οι αναφορές του δικαστηρίου είχαν ως αποδέκτη τοπικό παράγοντα της κοινότητας Ίνειας. Αξιολογώντας τη μαρτυρία του, το δικαστήριο σημείωσε πως «το ύφος και ο τρόπος της μαρτυρίας του υποδείκνυε ότι είχε κάθε συμφέρον να παρουσιάσει μια συγκεκριμένη εκδοχή γεγονότων, αφού πολύ πιθανόν το αποτέλεσμα την παρούσας διαδικασίας να επηρέαζε μέλη της οικογενείας του», τα οποία και αυτά έχουν στιάδια στην περιοχή. Επιπλέον, στη συγκεκριμένη υπόθεση ο αντιδήμαρχος Ίνειας, ο οποίος εκπροσωπούσε 250 ιδιοκτήτες στιαδίων, υποστήριξε τις παράνομες εργασίες εκφράζοντας δυσαρέσκεια για την απόφαση του ΥΠΕΣ να τερματίσει επιδοτήσεις για συντήρηση των στιαδίων.
Αναψυκτήρια
Μετά τα εμπόδια που δημιουργήθηκαν με τα στιάδια, παρανομίες που έχουν οδηγηθεί ενώπιον της δικαιοσύνης, η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Terra Cypria εντόπισε νέες αυθαιρεσίες μέσα στον Ακάμα. Μετά από καταγγελίες που έγιναν ο επιτόπιος έλεγχος που πραγματοποιήθηκε από τις αρμόδιες πολεοδομικές αρχές Πάφου αποκάλυψε πως είχαν ξεφυτρώσει τρία πρόχειρα υποστατικά, δύο αναψυκτήρια και ένας διαμορφωμένος χώρος για πώληση αγροτικών προϊόντων. Τα δύο παράνομα αναψυκτήρια λειτουργούσαν το πρώτο στην τοποθεσία Πλάτανος, κοντά στο προστατευόμενο Φαράγγι Άβακα και το δεύτερο στην περιοχή Άλημμα, κοντά στον Άσπρο Ποταμό, ενώ ο πάγκος πώλησης προϊόντων κοντά στην είσοδο του φαραγγιού του Άβακα. Αυτό που ενισχύει τις υποψίες για τον ρόλο κάποιων τοπικών αρχών είναι πως κατά τον επιτόπιο έλεγχο το κλιμάκιο διαπίστωσε ότι τα δύο αναψυκτήρια κατά περίεργη χρονική συγκυρία είχαν μετακινηθεί σε κοντινή απόσταση και ήταν ερμητικά κλειστά. Στην τρίτη περίπτωση εντοπίστηκε υποδομή υδροδότησης και ηλεκτροδότησης της κατασκευής. Και εδώ αυτό που προκαλεί δικαιολογημένες απορίες είναι η τοποθέτηση αρμοδίων όπως του προέδρου ΕΟΑ Πάφου και του δημάρχου Ακάμα. Ο μεν Χαράλαμπος Πιττοκοπίτης εμφανίστηκε ενοχλημένος από τις καταγγελίες που έγιναν για τα παράνομα υποστατικά, υποστηρίζοντας πως κάποιοι εκμεταλλεύονται το γεγονός ότι ο Ακάμας πουλάει και για τον λόγο αυτό προβαίνουν σε καταγγελίες, ενώ ο Μαρίνος Λάμπρου άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο νομιμοποίησης, εκ των υστέρων, των παρανομιών με τον πάγκο πώλησης προϊόντων.
Οι έλεγχοι
Όσο και αν προκαλούνται απορίες, οι πλείστες των παρανομιών που εντοπίστηκαν δεν ήταν αποτέλεσμα ελέγχων από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες αλλά προϊόν δημοσιογραφικής έρευνας ή από περιβαλλοντικές οργανώσεις. Κάτι που συμβαίνει και με το άλλο σοβαρό θέμα παραβίασης του πολεοδομικού νομοθετικού πλαισίου, όπου για να υπάρξει παρέμβαση των κρατικών λειτουργών απαιτείται καταγγελία. Όπως λέγεται χαρακτηριστικά, ακόμα και αν εντοπιστεί τυχαία κάποια παρανομία, περιβαλλοντική ή πολεοδομική, στις πλείστες των περιπτώσεων αυτή δεν προκαλεί την αυτεπάγγελτη παρέμβαση της αρμόδιας υπηρεσίας. Στην περίπτωση των στιαδίων και των παρανομιών που εντοπίστηκαν, οι δημοσιογραφικές αποκαλύψεις προκάλεσαν την παρέμβαση του ιδίου του υπουργού Εσωτερικών προκειμένου να δώσει οδηγίες για επιτόπιους ελέγχους, για ένα θέμα που κανονικά θα έπρεπε να ήταν αντικείμενο περιοδικών ελέγχων των κρατικών υπηρεσιών, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου υπάρχει προϊστορία παρανομιών. Ωστόσο, όπως σημειώνεται από το ΕΤΕΚ, αυτό που έχει γίνει πρακτική είναι η συνειδητή παρανομία και η πεποίθηση για την εκ των υστέρων νομιμοποίησή της. Όπως αναφέρει στην «Κ» η εκτελεστική διευθύντρια της Terra Cypria, Κυριακή Μιχαήλ, η νομοθεσία που υπάρχει στις περισσότερες περιπτώσεις δεν εφαρμόζεται και πως οι παρανομίες που αποκαλύπτονται αντιμετωπίζονται με την επιβολή μιας ανώδυνης ποινής και νομιμοποίησή τους στη συνέχεια.
Oχι μόνο ο Ακάμας
Οι περιβαλλοντικές παρανομίες και παρεμβάσεις δεν εντοπίζονται μόνο στο δάσος του Ακάμα. Παρόμοιες περιπτώσεις έχουν αποκαλυφθεί και σε άλλες περιοχές που αναδεικνύουν την έλλειψη κουλτούρας προστασίας του περιβάλλοντος. Στην Αλυκή Ακρωτηρίου, μια περιοχή με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά υδροβιότοπου ενταγμένης στη σύμβαση Ραμσάρ, η καταστροφή που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα είναι ανυπολόγιστη. Όπως είχε γράψει και η «Κ», στην περιοχή έχει διαπιστωθεί η απόρριψη λυμάτων που θέτουν σε κίνδυνο τον υγροβιότοπο. Το όλο θέμα έχει καταγγελθεί από την Terra Cypria, ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν έχουν ληφθεί μέτρα παρά το γεγονός ότι το όλο θέμα πήγε στη Βουλή. Άλλη περίπτωση που μυρίζει περιβαλλοντική παρέμβαση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή, είναι οι καταγγελίες για τις επιπτώσεις που θα έχει η κατασκευή φωτοβολταϊκού πάρκου στις κοινότητες Αναλυόντα, Λυθροδόντα, Μαθιάτη και Καταλυόντα. Σύμφωνα με τις καταγγελίες ο σχεδιασμός προβλέπει την κοπή μεγάλου αριθμού πεύκων από μια περιοχή που βρίσκεται στα όρια του δικτύου Natura. Πάντως, όπως σημειώνουν καλά ενημερωμένες πηγές στην «Κ», διαχρονικές ευθύνες εντοπίζονται και σε πολιτικό επίπεδο και στις υποσχέσεις που λέγεται ότι δίνονταν κατά καιρούς σε κατοίκους κοινοτήτων με περιουσίες σε περιοχές υπό καθεστώς περιβαλλοντικής προστασίας. Ειδικά για την περίπτωση του Ακάμα μετά τις αποκαλύψεις για τα στιάδια, δημοσιογραφικές πληροφορίες της «Κ» που δεν διαψεύστηκαν, ανέδειξαν και μια ασυνήθιστη δραστηριότητα αγοράς γης στις παρυφές του δάσους από συγκεκριμένους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης.
