Του Γιάννη Ιωάννου
Στην Κύπρο, στην κατεχόμενη από την Τουρκία Κύπρο με την ανακηρυχθείσα από το Νοέμβριο του 1983, «ΤΔΒΚ», η αναφορά στη στάση αρχών στο Κυπριακό αποτελεί μια διαχρονική παράμετρο μέσα από το πρίσμα της οποίας τόσο η διπλωματία της Κ.Δ. εξετάζει και αξιολογεί τις διμερείς σχέσεις της με άλλα κράτη στο διεθνές σύστημα όσο και μια δυναμική στοιχειοθέτησης των παραβιάσεων, το 1974, του Διεθνούς Δικαίου εκ μέρους της Τουρκίας, προκειμένου η Λευκωσία να υπερέχει ως προς το δίκιο της δικής της τραγικής ιστορικά εμπειρίας.
Προφανώς και το Διεθνές Δίκαιο (Δ.Δ.) διαχρονικά, εργαλειοποιήθηκε ή και παραβιάστηκε κατάφωρα από την ισχύ των μεγάλων κρατών που εξυπηρετούν τους στρατηγικούς τους σχεδιασμούς στη βάση των συμφερόντων τους. Ωστόσο, δεν καταργήθηκε. Και προς τα τέλη του 20ού αιώνα, όπως και στις απαρχές του 21ου, η εν λόγω πρακτική, της α λα καρτ χρήσης του Δ.Δ., οι «ανθρωπιστικές επεμβάσεις» όπως βαπτίστηκαν στα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης, στοιχειοθέτησαν μια νέα υποκατηγορία του Διεθνούς Δικαίου, η οποία εξέτασε τη διαδικασία της εθνογένεσης και της κυριαρχίας στην εν λόγω εποχή –αρχής γενομένης από τα γεγονότα του Κοσσόβου το 1999. Μια θαυμάσια ακαδημαϊκή μελέτη επί τούτου συνέγραψε κι ο αείμνηστος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Βασίλειος Γκίκας –εκ των ιδρυτών του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς- αλλά και ο άνθρωπος που συνέγραψε μέρος του Νόμου που διέπει, μετά το 1998, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Ο Βασίλης, πέρα από ακαδημαϊκός δάσκαλος και φίλος του γράφοντος, μού δίδαξε –ως θερμού για τα δίκαια της Κύπρου φοιτητή που δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του για την Κύπρο– πως το Διεθνές Δίκαιο εξηγεί σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο την εξωτερική επέμβαση ενός κράτους σ’ ένα άλλο, αλλά και τη «νομιμοποίησή» της. Σύμφωνα με την εκάστοτε συνταγματική/νομική αλλά και δημοκρατική παράδοση της χώρας που προβαίνει στην εν λόγω επέμβαση. Ο Βασίλης επίσης μας δίδαξε πως η στάση αρχών, στη ζωή μας όπως και στην κοινωνική επιστήμη, σημαίνει να στέκεσαι στο ύψος των περιστάσεων. Γι’ αυτό που εσένα αφορά αλλά όχι για το πώς ετεροπροσδιορίζεσαι σε σχέση με την παρέκκλιση του άλλου από τις αρχές του.
Η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2014 και ξανά προχθές. Όπως η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο το 1974. Επί της αρχής το κατεχόμενο Λουγκάνσκ ή η παράνομα προσαρτημένη Κριμαία ομοιάζουν με την κατεχόμενη Μόρφου ή την ανακήρυξη του ψευδοκράτους το 1983. Αυτή είναι η διαπίστωση, αν τηρείς στάση αρχών. Το να επισημάνεις κρίνοντας επί της Τουρκίας σε σχέση με το αν καταδικάζει τη ρωσική επέμβαση, ενώ δεν εφαρμόζει η ίδια το ίδιο στην Κύπρο δεν είναι, ακριβώς, τήρηση στάσης αρχών. Είναι μια, ορθή μεν διαπίστωση, αλλά δεν προσφέρει τίποτα στον σκοπό σου πέραν ενός προφανούς εργαλείου επικοινωνίας για να εξυπηρετήσεις τον τελευταίο, που είναι η απαλλαγή από την τουρκική κατοχή και η επανένωση της πατρίδας. Η απελευθέρωση της πατρίδας.
Στην Κύπρο ξεχάσαμε τα τελευταία χρόνια πως η στάση αρχών πέραν της απαρέγγκλιτης προσήλωσης στις αρχές του Δ.Δ. είναι παράλληλα και ένα πεδίο στο οποίο, τουλάχιστον στο επίπεδο της Ε.Ε., της μοναδικής διεθνώς μεγάλης οικογένειας στην οποία ανήκουμε από το 2004, δίνεις και παίρνεις αλληλεγγύη. Και η αλληλεγγύη στην περίπτωση του πώς η Ε.Ε. προσλαμβάνει τη ρωσική επιθετικότητα (έναντι της αντίστοιχης τουρκικής) φαίνεται πως έχασε την αξιοπιστία της –για σειρά λόγων– εκ μέρους της Λευκωσίας. Μια διαπίστωση που την είδαμε έντονα στο τρόπο με τον οποίο οι ίδιες οι Βρυξέλλες αντιμετώπισαν την προσπάθειά μας για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία για τις κατάφωρες παραβιάσεις της σε ΑΟΖ και Βαρώσι. Και μια διαπίστωση που την βλέπουμε π.χ. στην τρέχουσα κρίση σε σχέση με την πολιτική που ακολουθεί η Ουγγαρία. Αλλά και με τη στάση αρχών που το Βερολίνο επέλεξε, θάβοντας τον Nord Stream II, παρά την κριτική που του ασκούμε σε Λευκωσία (και Αθήνα). Για το επίπεδο δε, της δημόσιας πρόσληψης σε σχέση με την Ρωσία δεν χρειάζεται να γράψουμε περαιτέρω. Oι δηλώσεις του μητροπολίτη Μόρφου –όσο κι αν προκαλούν τον γέλωτα– ενίοτε συνοψίζουν τον τρόπο με τον οποίο μια μερίδα των συμπολιτών μας αντιλαμβάνεται τις διεθνείς εξελίξεις. Και οι δηλώσεις του ίδιου του Πούτιν, στην ομιλία του, για την Ουκρανία ως «λάθος κατασκεύασμα των κομμουνιστών» που καταρρίπτει τις ιδεολογικές αγκυλώσεις της σύγχρονης Αριστεράς.
Στάση αρχών λοιπόν. Πιστοί στα δίκαια του τόπου, ακόλουθοι ως προς τις αρχές και τις αξίες μας και με τα μάτια ανοικτά, γιατί μεθαύριο στη θέση των Ουκρανών, μπορεί να βρισκόμαστε, χωρίς υπερβολή, οι ίδιοι.
Twitter: @JohnPikpas
