Του Παύλου Ξανθούλη
Oταν ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, ρωτήθηκε από το CNN κατά πόσον η Βορειοατλαντική Συμμαχία θα ενεργοποιηθεί σε περίπτωση επίθεσης της Χεζμπολάχ κατά της Κύπρου, η απάντηση ήταν κάθετα αρνητική. «Η Κύπρος δεν είναι σύμμαχος του ΝΑΤΟ» είπε ο κ. Στόλτενμπεργκ, ο οποίος προφανώς υιοθετεί διαφορετική προσέγγιση έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε σύγκριση με την Ουκρανία. Διότι ούτε η Ουκρανία είναι σύμμαχος του ΝΑΤΟ, αλλά όπως είναι γνωστό η Συμμαχία έχει κινήσει γη και ουρανό προκειμένου να συνδράμει την άμυνά της, ως αποτέλεσμα της δολοφονικής εισβολής του Βλαντιμίρ Πούτιν. Άρα, λοιπόν, το επιχείρημα του κ. Στόλτενμπεργκ είναι αίολο, για να το θέσουμε κομψά, καθώς ο ρόλος του ΝΑΤΟ σε μια σύρραξη δεν υπαγορεύεται αποκλειστικά από τη συμμαχική ιδιότητα, όπως αφήνει να εννοηθεί, αλλά ο καθοριστικός παράγοντας για την «εμπλοκή» του είναι τα ίδια τα στρατηγικά του συμφέροντα.
Συμφέροντα, τα οποία ο κ. Στόλτενμπεργκ γνώριζε ανέκαθεν πώς να εκφράζει. Δεν είναι προφανώς τυχαίο ότι κάθεται στην καρέκλα τού γ.γ. του ΝΑΤΟ εδώ και μία δεκαετία, από το 2014. Παρά το γεγονός ότι ουδέποτε «κουβαλούσε» μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο και δεν είχε το πολιτικό βάρος για να διαχειριστεί ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και αναχαίτισης της τρομοκρατίας.
Άλλωστε, πριν από 13 χρόνια, στις 22 Ιουλίου 2011, ο Γενς Στόλτενμπεργκ, τότε πρωθυπουργός της Νορβηγίας, κατάφερε να χάσει τον έλεγχο, στη διάρκεια τρομοκρατικής επίθεσης ενός και μόνο τρομοκράτη, του εθνικοσοσιαλιστή Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ, ο οποίος, αφού πυροδότησε εκρηκτικό μηχανισμό στο κτίριο του πρωθυπουργικού γραφείου, σκοτώνοντας οκτώ πρόσωπα, προκάλεσε συνθήκες αντιπερισπασμού και στη συνέχεια έφτασε ανενόχλητος στο νορβηγικό νησάκι Ουτόγια, όπου δολοφόνησε εν ψυχρώ 69 παιδιά που συμμετείχαν στην ετήσια κατασκήνωση του κυβερνώντος Εργατικού Κόμματος. Οι πολιτικές ευθύνες της νορβηγικής κυβέρνησης ήταν τεράστιες, όπως και του κ. Στόλτενμπεργκ. Και όπως αναδεικνύεται μέσα από την έκθεση γεγονότων, είχε την τελική ευθύνη για τη μηδενική –όπως αποδείχθηκε– ετοιμότητα της χώρας του να αντιμετωπίσει έναν και μόνο τρομοκράτη. Ο ίδιος ο κ. Στόλτενμπεργκ, μετά τη γνωστοποίηση των ευρημάτων της έκθεσης, παραδέχθηκε ότι είχε την «τελική ευθύνη», κάτι που όπως χαρακτηριστικά ανέφερε «λαμβάνω σοβαρά υπόψη».
Από όλα αυτά, μπορεί κάποιος να καταλήξει σε δύο συμπεράσματα. Πρώτον, ότι ο κ. Στόλτενμπεργκ εμφάνισε συμπτώματα απόλυτης ανεπάρκειας να διαχειριστεί μια επίθεση ενός και μόνο τρομοκράτη, στην ίδια του τη χώρα. Και δεύτερον, έδειξε να αγνοεί την έννοια της ευθιξίας, με ό,τι αυτό ενδεχομένως συνεπάγεται για τις αρχές και τις αξίες του. Το πρώτο στοιχείο προφανώς δεν λειτούργησε αποτρεπτικά στον διορισμό του στην ηγεσία του ΝΑΤΟ, άλλωστε, ανάλογου πολιτικού βάρους προσωπικότητες ευδοκιμούν σχεδόν παντού.
Ενώ το δεύτερο στοιχείο, πιθανολογώ ότι θεωρήθηκε μάλλον το βασικό του «προσόν» προκειμένου να εξασφαλίσει τη θέση του επικεφαλής της Συμμαχίας.
Τα κενά λοιπόν στις αρχές και τις αξίες του κ. Στόλτενμπεργκ ήταν εμφανή σε πολλές περιπτώσεις, όπως όταν παρότρυνε τη Φινλανδία και τη Σουηδία να δεχθούν τους όρους της Τουρκίας, ως προϋπόθεση για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Και μεταξύ των τουρκικών όρων, που τελικά αναγκάστηκαν να δεχθούν οι δύο σκανδιναβικές χώρες, ήταν η συρρίκνωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με αποτέλεσμα να υποχρεώνονται να διαβουλεύονται με την Τουρκία την απέλαση και έκδοση προσώπων που η ίδια η Άγκυρα θεωρεί «τρομοκράτες».
Οι αρχές και αξίες του κ. Στόλτενμπεργκ είχαν δοκιμαστεί και κατά την εισβολή της Τουρκίας στη Συρία, την οποία η Ε.Ε. είχε επικρίνει εντονότατα. Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ είχε όμως διαφορετική άποψη για την εισβολή της Άγκυρας, την οποία εν πολλοίς νομιμοποίησε, λέγοντας ότι η Τουρκία «έχει νόμιμες ανησυχίες για την ασφάλεια». Με άλλα λόγια, σύμφωνα με τη θεώρηση του Γενς Στόλτενμπεργκ, οι ανησυχίες της Τουρκίας για την ασφάλειά της, νομιμοποιούν το τουρκικό κράτος να εισβάλει σε μια άλλη χώρα. Στην προκειμένη περίπτωση, η εισβολή αφορούσε στη Συρία, αλλά επειδή οι συνειρμοί επιτρέπονται και σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλονται, εύλογα κάποιος θα μπορούσε να διερωτηθεί εάν ο γ.γ. του ΝΑΤΟ έχει ανάλογη θεώρηση και για την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο.
Ο κ. Γενς Στόλτενμπεργκ αποχωρεί από τη θέση τού γ.γ. του ΝΑΤΟ την 1η Οκτωβρίου. Θα τον θυμόμαστε, αν και δεν θα μας λείψει.
