Του Παύλου Ξανθούλη
Συμφωνία-πακέτο που εκτείνεται σε όλα τα ανοικτά ευρωτουρκικά ζητήματα, με τουρκικούς όρους, επιδιώκει να εξασφαλίσει από την Ε.Ε. ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, προβάλλοντας μαξιμαλιστικές απαιτήσεις. Με μοχλό πίεσης την υποκατάσταση του ενδεχόμενου κενού, που φαίνεται να δημιουργείται στην ευρωπαϊκή ομπρέλα άμυνας ελέω Ντόναλντ Τραμπ και τον «αέρα» του δεύτερου ισχυρότερου στρατού, που διαθέτει η Τουρκία στο ΝΑΤΟ, «πίσω» από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Έγκυρη κοινοτική πηγή, ανέφερε στην «Κ» ότι οι απαιτήσεις Ερντογάν συζητούνται ήδη καθώς έχουν βρει «ευήκοα ώτα» τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και σε αρκετά κράτη-μέλη της Ε.Ε., γεγονός που επιτρέπει στην Άγκυρα να «αισθάνεται άνετα» και να επιχειρεί να επιβάλει τις δικές της θέσεις και σε άλλα μείζονα ζητήματα. Όπως για παράδειγμα στο Συριακό, όπου απαιτεί πλέον πλήρη άρση των ευρωπαϊκών κυρώσεων, προκειμένου να στηριχθεί το καθεστώς που η ίδια η Τουρκία επέβαλε στη χώρα, αφού πρώτα συνέβαλε στην ανατροπή του Μπασάρ Αλ Άσαντ.
Ή στο Κυπριακό, όπου η πρώτη μέρα της πολυμερούς διάσκεψης στη Γενεύη, «διανθίστηκε» με την πραγματοποίηση «εκπαιδευτικής άσκησης μαχητικών αεροσκαφών» της Τουρκίας πάνω από την Κύπρο, δίνοντας ακόμη ένα σαφές στίγμα των προθέσεων της Άγκυρας, αναφορικά με τη διευθέτηση του Κυπριακού. Αυτό πάντως που εν προκειμένω κυριαρχεί, δεν είναι μόνο η τουρκική προκλητικότητα, αλλά κυρίως η ανάδειξη της «άνεσης» της Άγκυρας, να προβαίνει σε τέτοιες ενέργειες, ανήμερα της σύγκλησης της πολυμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό, δοκιμάζοντας αντανακλαστικά και εξασφαλίζοντας την απόλυτη ανοχή της διεθνούς κοινότητας. Και κυρίως της Ε.Ε., η οποία, παρά τις «αποκαλύψεις» του προέδρου Χριστοδουλίδη στην πρόσφατη διακαναλική συνέντευξη για πολιτική παρουσία επιτρόπου στην πολυμερή διάσκεψη, εν τέλει, απλώς παρευρέθη σε τεχνοκρατικό επίπεδο, διά της Giulia Bertezzolo, της διεύθυνσης περιφερειακής πολιτικής και αστικής ανάπτυξης της Ε.Ε., στην οποία εμπίπτει και η στήριξη για την επίλυση του Κυπριακού.
Το ΥΠΕΞ της Τουρκίας εξετάζει το μοντέλο σχέσεων της Ε.Ε. με την Ινδία και προσβλέπει στην εγκαθίδρυση ενός ανάλογου καθεστώτος σχέσεων, προσαρμοσμένου στις τουρκικές επιδιώξεις.
Συναφείς πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι η Άγκυρα δεν επιθυμούσε πολιτική παρουσία της Ε.Ε., κάτι που εν τέλει επέβαλε. Ως αποτέλεσμα, το κενό που εκ των πραγμάτων δημιουργήθηκε για την ελληνοκυπριακή πλευρά, επιχειρήθηκε, μετά από αίτημα του ίδιου του Νίκου Χριστοδουλίδη, να καλυφθεί με την αποστολή επιστολής από τους επικεφαλής των θεσμών της Ε.Ε., Αντόνιο Κόστα και Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προς τον γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Οι επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Κομισιόν, αντίστοιχα, αρκέστηκαν να επαναλάβουν στην επιστολή, τις κλασικές φραστικές τους επισημάνσεις για τη λύση του Κυπριακού. Οι οποίες είναι μεν θετικό να επαναλαμβάνονται, αλλά εκ του αποτελέσματος δεν αγγίζουν την Άγκυρα. Ως εκ τούτου, η Τουρκία είχε την άνεση να επιμένει τόσο στην αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας του ψευδοκράτους και στη λύση δύο χωριστών κρατών, ενώ επίσης είχε την άνεση να προβεί παράλληλα και σε επίδειξη ισχύος, ανήμερα της έναρξης της πολυμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό, πραγματοποιώντας «εκπαιδευτική άσκηση» μαχητικών αεροσκαφών πάνω από την Κύπρο, με ό,τι αυτά συνεπάγονται.
Στο επίκεντρο πάντως των τουρκικών αξιώσεων, δεν βρίσκεται το Κυπριακό, αλλά η εκπόνηση ενός οδικού χάρτη που θα περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο σχέσεων με την Ε.Ε., στη βάση των όρων και απαιτήσεων που φέρεται να έχει εκθέσει ο Ταγίπ Ερντογάν τόσο στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, όσο και στον Αντόνιο Κόστα.
Τι ζητάει η Άγκυρα
Έγκυρη κοινοτική πηγή ανέφερε στην «Κ» ότι η Άγκυρα, τόσο σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο, όσο και στο πλαίσιο διπλωματικών διαβουλεύσεων με τις Βρυξέλλες, «απαιτεί ένα πλαίσιο συμφωνίας, με την Ε.Ε., προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις των εξελίξεων που δημιουργεί η τάση αποστασιοποίησης των ΗΠΑ από την ομπρέλα ασφαλείας της ενωμένης Ευρώπης, για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως γίνεται αντιληπτό, η Τουρκία ζητάει έναν οδικό χάρτη που να περιλαμβάνει όλα τα ανοικτά ζητήματα, από τη συμμετοχή στην αρχιτεκτονική της άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε., μέχρι και την επανενεργοποίηση της ενταξιακής της πορείας. Με ανάληψη επίσης και πολιτικής δέσμευσης για πλήρη ένταξη της χώρας στην ενωμένη Ευρώπη, χωρίς πολιτικά εμπόδια», ανέφερε η ίδια πηγή.
Σημείωσε παράλληλα, ότι οι τουρκικές απαιτήσεις «υπερβαίνουν κατά πολύ» (far beyond) το πλαίσιο που προσέφερε η Ε.Ε. προς την Άγκυρα μέσω του εγγράφου Μπορέλ/Κομισιόν, το οποίο δεν περιλαμβάνει εισήγηση για επανενεργοποίηση της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας. Η ίδια πηγή, έφερε ως «απλό ενδεικτικό παράδειγμα» την απαίτηση του Ταγίπ Ερντογάν όπως αρθεί πλήρως η υποχρέωση των Τούρκων πολιτών να εξασφαλίζουν ευρωπαϊκές θεωρήσεις για να ταξιδέψουν σε χώρες της Ε.Ε., ενώ το έγγραφο Μπορέλ/Κομισιόν εισηγείται απλώς «διευκολύνσεις» στην εξασφάλιση βίζας, φωτογραφίζοντας περιπτώσεις επιχειρηματιών ή/και φοιτητών. Όπως εξήγησε, το θέμα αυτό κρίνεται ως κεφαλαιώδους σημασίας για τον Ταγίπ Ερντογάν, που φέρεται να ανέφερε στους επικεφαλής των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε., ότι δεν είναι δυνατόν να συζητούν την ενίσχυση των ευρωτουρκικών σχέσεων σε όλα τα επίπεδα, και την ίδια ώρα να αποτρέπουν τη δυνατότητα κοινωνικοποίησης των Τούρκων πολιτών εντός της Ε.Ε.
Θέλει μοντέλο Ινδίας!
Συγκλίνουσες πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι το ΥΠΕΞ της Τουρκίας εξετάζει το μοντέλο σχέσεων της Ε.Ε. με την Ινδία και προσβλέπει στην εγκαθίδρυση ενός ανάλογου καθεστώτος σχέσεων, προσαρμοσμένου στις τουρκικές επιδιώξεις, με την προσθήκη της επανενεργοποίησης των τουρκικών ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι η Άγκυρα θεωρεί ότι η φιλοσοφία του μοντέλου Ε.Ε.-Ινδίας, θα πρέπει να προσαρμοστεί αναλόγως.
Για παράδειγμα, η στρατηγική συνεργασία Ε.Ε.-Ινδίας στο εμπόριο, στην περίπτωση της Τουρκίας, θα πρέπει σύμφωνα με το τουρκικό ΥΠΕΞ, να συνεπάγεται την άμεση αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της χώρας, κάτι που απαιτεί εδώ και χρόνια η Άγκυρα. Και συζητείται πλέον επισήμως με τις Βρυξέλλες, καθώς εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε υπερδιπλασιασμό του όγκου ευρωτουρκικών εμπορικών συναλλαγών, που με βάση τα στοιχεία του 2023 είχαν ανέλθει σε 206 δισεκατομμύρια ευρώ.
Κύκλοι στην έδρα της Ε.Ε., θεωρούσαν πάντως ότι «πολύ δύσκολα θα μπορούσε να ικανοποιηθεί όλη η λίστα αιτημάτων» της Τουρκίας. Ωστόσο, αναγνωρίζουν ότι «μέσα από τις συζητήσεις που λαμβάνουν χώρα και αναλόγως των εξελίξεων στο αμερικανοευρωπαϊκό μέτωπο, η Άγκυρα πιθανότατα να αποκομίσει κέρδη, η έκταση των οποίων θα ήταν παρακινδυνευμένο να εκτιμηθεί, δεδομένης της ρευστότητας που επικρατεί διεθνώς».
