Του Παύλου Ξανθούλη
Εισροές κεφαλαίων «αγνώστου προελεύσεως», ύψους 30 περίπου δισεκατομμυρίων δολαρίων, εξασφάλισαν τουρκικές τράπεζες τους τελευταίους επτά μήνες. Κατά «σύμπτωση», όσο ακριβώς διαρκεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τα εγκλήματα πολέμου του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας δεν ήταν σε θέση να εξηγήσει τις μυστηριώδεις αυτές εισροές κεφαλαίων, οι οποίες ειρήσθω εν παρόδω, έσπασαν ρεκόρ 40ετίας και τον Ιούλιο σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg άγγιξαν τα 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Προσφέροντας αφενός ρευστότητα σε τουρκικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και συμβάλλοντας αφετέρου στη συγκράτηση της τουρκικής λίρας, η οποία ξαφνικά σταθεροποιήθηκε, μένοντας όρθια το 2022, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Σε αντίθεση με την κατάσταση που επικρατούσε το 2021, όταν βρισκόταν σε ελεύθερη πτώση, χάνοντας μεγάλο μέρος της αξίας της.
Τα δεδομένα αυτά θορύβησαν τις ΗΠΑ, οι οποίες θεώρησαν προφανώς ότι τα κεφάλαια που εισέρρευσαν στην Τουρκία έχουν ρωσική προέλευση και δεν είναι άσχετα με τις συμφωνίες Ερντογάν-Πούτιν. Με επίκεντρο την υιοθέτηση από την Άγκυρα του ρωσικού συστήματος πληρωμών καρτών, MIR, το οποίο υποκατέστησε τη Visa και τη Mastercard που ανέστειλαν τις εργασίες τους στη Ρωσία, από την περασμένη άνοιξη. Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ θεώρησαν προφανώς ότι οι συμφωνίες Ερντογάν - Πούτιν «τρύπησαν» τις δυτικές κυρώσεις, περιλαμβανομένων των ευρωπαϊκών κυρώσεων, δίνοντας διέξοδο σε ρωσικά κεφάλαια. Κάτι που αξιοποίησε η Τουρκία, ενισχύοντας το νόμισμά της και τον χρηματοπιστωτικό της τομέα, με χρήματα «αγνώστου προελεύσεως», ή κοινώς με «μαύρο χρήμα».
Οι ΗΠΑ λοιπόν ενεργοποιήθηκαν. Άσκησαν πιέσεις στον Ερντογάν, ενώ είχαν φροντίσει νωρίτερα να στείλουν τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομίας Wally Adeyemo στην Τουρκία, ο οποίος στη συνέχεια απέστειλε και προειδοποιητική επιστολή, εξηγώντας μεταξύ άλλων, ότι χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που στηρίζουν το καθεστώς Πούτιν δεν μπορούν να προσδοκούν σε συνεργασία με την Ουάσιγκτον, ούτε να συναλλάσσονται με το δολάριο.
Οι πιέσεις προς το καθεστώς Ερντογάν ενισχύθηκαν μάλιστα ακόμη περισσότερο το τελευταίο διάστημα, από τις ΗΠΑ. Όχι όμως και από την Ε.Ε., η οποία (ανεξαρτήτως της στάσης που τελικά θα τηρήσει ο Τούρκος Πρόεδρος γύρω από το μείζον αυτό ζήτημα), δείχνει να επιλέγει για ακόμη μία φορά, ρόλο κομπάρσου. Συγκλίνουσες πληροφορίες αναφέρουν μάλιστα ότι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν ήταν ιδιαίτερα θερμή να εκδηλώσει παρέμβαση προς την Άγκυρα, προκειμένου να μην διαταραχθούν οι σχέσεις Ε.Ε. - Τουρκίας. Άλλωστε, η Κομισιόν είχε εκφραστεί στο Συμβούλιο (ΕΠΑ) με ιδιαίτερα κολακευτικά σχόλια για τον «διαμεσολαβητικό ρόλο» που δήθεν διαδραματίζει η Άγκυρα στο Ουκρανικό, υψώνοντας τείχος προστασίας στα επικριτικά σχόλια που είχαν ακουστεί από Ελλάδα και Κύπρο.
Ωστόσο, οι τελευταίες εξελίξεις σε σχέση με τις συμφωνίες Άγκυρας - Μόσχας και η ενίσχυση των πιέσεων της Ουάσιγκτον, φέρουν την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να προσανατολίζεται να στείλει στην Τουρκία την αρμόδια Επίτροπο για τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες της Ε.Ε., Mairead McGuinness, προκειμένου να θέσει το ζήτημα της διασφάλισης των κυρώσεων που επιβλήθηκαν προς το καθεστώς Πούτιν. Η πιθανολογούμενη αυτή επίσκεψη ενδέχεται να πραγματοποιηθεί τον Οκτώβριο. Με πολλή καθυστέρηση, καθώς εδώ και επτά μήνες, η Πρόεδρος της Κομισιόν παρακολουθεί το καθεστώς Ερντογάν να επιδίδεται σε αποδόμηση ευρωπαϊκών κυρώσεων, ζημιώνοντας την Ε.Ε. και τους ευρωπαίους πολίτες που πληρώνουν τεράστια ποσά για την ενέργεια, ενώ ο ίδιος καταγράφει αντίστοιχα τεράστια κέρδη, εξασφαλίζοντας και μαύρο χρήμα.
Κύκλοι στην έδρα της Ε.Ε. εκτιμούν ότι η Πρόεδρος της Κομισιόν «τρέχει απλώς πίσω από τις εξελίξεις και ότι δεν είναι σε θέση να λάβει ουσιαστικές αποφάσεις για τα μείζονα ζητήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη». Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, «η κα φον ντερ Λάιεν γνωρίζει εδώ και μήνες για τα αγνώστου προελεύσεως κεφάλαια που έχουν εισρεύσει στην Τουρκία, αλλά ‘δεν είχε συγκινηθεί’ και συνεπώς δεν έκανε τίποτα ουσιαστικό για να ανατρέψει την πορεία των εξελίξεων που είχαν καθορίσει Ερντογάν και Πούτιν».
Η Πρόεδρος της Κομισιόν δέχεται όμως και «γενικότερα καρφιά» για τους χειρισμούς της στο ζήτημα της ενέργειας, από το «απέναντι κτίριο» και τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Κοινοτικοί κύκλοι κάνουν λόγο για ρήγμα στις σχέσεις των ηγετών των δύο θεσμών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εύρυθμη λειτουργία της Ε.Ε.», σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι «η επικοινωνία μεταξύ των δύο είναι τυπική και η συνεννόηση αποτελεί είδος προς εξαφάνιση».
