Του Γιάννη Ιωάννου
Σχεδόν μία δεκαπενταετία από την ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου επί της κυπριακής ΑΟΖ με τη, συνεπακόλουθη, συζήτηση για τη μετατροπή της Κύπρου σε… Ντουμπάι, τις ασκήσεις επί χαρτών με αγωγούς και οδεύσεις φυσικού αερίου και φυσικά τη μη παραγωγή, ακόμη, έστω και μιας μικρής ποσότητας φυσικού αερίου για την εγχώρια αγορά, τα πρόσφατα αποτελέσματα της γεώτρησης στον στόχο «Ηλέκτρα» από την Exxon αποδεικνύουν το αυτονόητο.
Η ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων είναι, κυριολεκτικά, μια άσκηση τυχαιότητας. Μπορεί να βρεις γκάζι, μπορεί και να μη βρεις, ακόμη και αν οι ενδείξεις (π.χ. τα σεισμογραφικά δεδομένα) δείχνουν την ύπαρξη κοιτασμάτων. Ένας τζόγος που ωστόσο ακόμη και αν σταθείς τυχερός, και βρεις επαρκείς και ανακτήσιμες ποσότητες, περιλαμβάνει και την τύχη του να τα αξιοποιήσεις εμπορικά, ήτοι σε μια περίοδο χρόνου και τόπου όπου οι κανόνες της αγοράς, οι τιμές της ενέργειας και το γεωπολιτικό ρίσκο θα σου επιτρέψουν να επωφεληθείς. Να κερδίσεις.
Το «φλοπ» της γεώτρησης στο τεμάχιο «5» όπου βρίσκεται η «Ηλέκτρα» δεν αποτελεί ασφαλώς το τέλος του δρόμου για την εν λόγω περιοχή, αλλά ούτε για το ερευνητικό πρόγραμμα υδρογονανθράκων της Κ.Δ. Ακόμη και αν καλλιεργήθηκαν προσδοκίες λόγω των ερευνητικών απεικονίσεων στην περιοχή, το τεμάχιο «5» έχει ακόμη αρκετό δρόμο. Όπως, και σχεδόν δίπλα, το τεμάχιο «10».
Το ζητούμενο εδώ είναι να ολοκληρωθεί εντός διετίας το σύνολο των γεωτρήσεων σε αυτή την περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ προκειμένου να υπάρξει εικόνα –σε βάθος σχεδόν 20ετίας– από την πρώτη σου ανακάλυψη κοιτάσματος, το 2011 στο τεμάχιο «12». Γκάζι μπορεί να βρεθεί. Όπως βρέθηκε και στην «Αφροδίτη» αλλά και στο τεμάχιο «6» («Γλαύκος»). Τύχη θέλει.
Ωστόσο, όταν τελειώνει η τύχη, στην Κύπρο, όπως σχεδόν σε κάθε τι, η αποτυχία –δομική/στρατηγική ή απλώς τακτική– έρχεται μετά. Και αποτυχία για το ερευνητικό πρόγραμμα υδρογονανθράκων της Κ.Δ. δεν αποτελεί η αποτυχία της Exxon να βρει ταμιευτήρα φυσικού αερίου στην «Ηλέκτρα», αλλά η διαχρονική αποτυχία της να κινηθεί ενεργητικά, έξυπνα και με ολοκληρωμένο πλάνο ως προς την εμπορική αξιοποίηση των επιβεβαιωμένων ποσοτήτων. Που και υπάρχουν, και μπορούν να απαλλάξουν την Κ.Δ. από την εξάρτηση του μαζούτ και μπορούν τελικά να εξαχθούν και στις γειτονικές αγορές. Πολύτιμος χρόνος εξάλλου μετά το 2014 χάθηκε στην «Αφροδίτη», κάπου μεταξύ μεγαλομανίας για φαραωνικούς αγωγούς και γεωπολιτικής χωρίς τη γεωπολιτική, όπου κάποιοι νόμιζαν πως με μικρές ποσότητες γκαζιού θα αντιπαλέψουν την Τουρκία στην περιοχή ή θα λύσουν το Κυπριακό. Τίποτα από τα δύο δεν μπορεί να συμβεί αποκλειστικά και μόνο με την ενέργεια, είτε έχεις 3.6 tcf γκαζιού είτε τρία ολάκερα «Zohr».
Πίσω στον τζόγο, καλό να αντιληφθούμε όλοι πως τον προσεχή Νοέμβριο, με φόντο τις εξελίξεις στο «Αφροδίτη», η εμπλεκόμενη εταιρεία πρέπει να παραδώσει συγκεκριμένα παραδοτέα και πως ακόμη εκκρεμεί μια συμφωνία με το γειτονικό Ισραήλ για τη συνεκμετάλλευση του κοιτάσματος, κάτι που χρόνισε εξίσου με την ανάπτυξη του κοιτάσματος. Εδώ θέλει και αποφασιστικότητα και ουσία, προκειμένου το 2027 να δούμε, επιτέλους, φυσικό αέριο ή έσοδα από αυτό. Μέχρι τότε κοιτάσματα θα μπορούσαν να βρεθούν. Και στο «5», και στο «10» και στο «6» και στο «3». Ψυχραιμία θέλει και επιτέλους, με σοβαρότητα, να αναστοχαστούμε πέραν της τυχαιότητας: Εκεί που υπάρχουν μοτίβα και που ο τυχαιοποιημένος αλγόριθμος μπορεί να καταστεί ακόμη πιο αποτελεσματικός και από τον ντετερμινισμό. Αρκεί να τον δούμε όπως αρμόζει στις περιστάσεις.
