Του Γιάννη Ιωάννου
Ο κύκλος της αντιπαράθεσης Ιράν-Ισραήλ κατέστη τις τελευταίες δύο εβδομάδες πρωτοφανής. Όχι μόνο ως απότοκο του εξάμηνου πολέμου της Γάζας και της ανείπωτης καταστροφής της ή του ακήρυχτου πολέμου τριών δεκαετιών μεταξύ των δύο χωρών διά αντιπροσώπων σε ολόκληρη την περιοχή της Μέσης Ανατολής, αλλά γιατί το Ιράν, αυτή τη φορά, άλλαξε τη δομή της σύγκρουσης και για ένα χτύπημα των Ισραηλινών στο σύμπλεγμα της πρεσβείας τους στη Δαμασκό απάντησε απευθείας. Αυτή η εξέλιξη μπορεί μεν να εντάσσεται στον μηχανισμό κλιμάκωσης (με στρατιωτικό αποτύπωμα) της τρέχουσας συγκυρίας και να είναι κορυφωτική, είναι όμως και αποκαλυπτική. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί πως η Ιορδανία, που το 1967 οι στρατιώτες της έδιναν σκληρές οδομαχίες στην Ιερουσαλήμ εναντίον Ισραηλινών για την κατάληψη της ιερής πόλης, το περασμένο Σάββατο κατέρριπταν ιρανικά drones πριν αυτά περάσουν στον εναέριο χώρο του Ισραήλ.
Ο πόλεμος στη Γάζα, Χαμάς-Ισραήλ επιτάχυνε μέσα σε έξι μήνες όσα δεν συνέβησαν στο συγκρουσιακό περιβάλλον ολόκληρου του υποσυστήματος της Μέσης Ανατολής εντός δεκαετιών συγκρούσεων στον 20ό αιώνα. Υπενθύμισε πως η ιστορία των αραβοϊσραηλινών συγκρούσεων –που καθόρισαν το Μεσανατολικό ζήτημα μετά το 1948– έχει πλέον αντικατασταθεί από μια ιρανοϊσραηλινή σύγκρουση και πως σε ολόκληρη την περιοχή διαμορφώνεται ένα σχήμα «Ισραήλ-αραβικά κράτη εναντίον Ιράν». Ένα σχήμα τύπου «Iran VS the rest» –με ό,τι αυτό συνεπάγεται κυρίως για το ζήτημα της δημιουργίας ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, διεθνώς αναγνωρισμένου. Θα περάσουν τουλάχιστον μερικές δεκαετίες μέχρι το εν λόγω σχήμα να εμπεδωθεί –όπως ακριβώς ιστορικά, μετά το 1979, Ισραήλ και Αίγυπτος όχι μόνο σύναψαν ειρήνη αλλά όρισαν τη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στη Μέση Ανατολή –σε ένα σχήμα που επιβιώνει μέχρι σήμερα.
Η Κύπρος παρακολουθεί τα όσα τεκταίνονται στη Μέση Ανατολή μετά την 7η Οκτωβρίου και προσπαθεί να «πλεύσει» εντός αυτών των φουρτουνιασμένων θαλασσών έχοντας όχι μόνο την εγγύτερη γεωγραφικά θέση για ολόκληρη την Ε.Ε., αλλά αντιλαμβανόμενη και το πλέγμα συνεπειών και υπερχειλίσεων που θα μπορούσαν, δυνητικά, να τη σκεπάσουν. Ο διπλωματικός λογαριασμός, βέβαια, δεν έχει ακόμη ετοιμαστεί ώστε να διαφανεί αν το ταμείο που θα κάνει στο τέλος θα έχει θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο και αν, συνολικά στην εξίσωση κόστους-ωφέλειας, θα έχει επιτύχει κάποια διπλωματικά οφέλη έναντι των συνεπειών από μια κλιμάκωση στην περιοχή. Το παράδειγμα του Λιβάνου και των μεταναστευτικών ροών είναι χαρακτηριστικό όπως και οι προκλήσεις ασφάλειας που θα κληθεί –στο μέλλον– να αντιμετωπίσει, δεδομένου πως ο πόλεμος Ιράν-Ισραήλ έχει πάντα και τη διάσταση της τρομοκρατίας.
Το σημαντικότερο ωστόσο μάθημα από τις εξελίξεις δεν έχει να κάνει, μόνο, με τα διπλωματικά οφέλη, τις σχέσεις με τα κράτη της περιοχής ή ορθές πρωτοβουλίες όπως ο ανθρωπιστικός διάδρομος της «Αμάλθειας». Συνδέεται αμιγώς με την επιτάχυνση των εξελίξεων στην περιοχή από όπου η Λευκωσία –με το Κυπριακό άλυτο– μπορεί να αντλήσει μαθήματα για το πώς τόσο η σύγκρουση με στρατιωτικούς όρους επανέρχεται ως μέσο επίλυσης χρόνιων άλυτων προβλημάτων (και το βλέπουμε στη περίπτωση του Μεσανατολικού) όσο και αναφορικά με τον πρωτοφανή τρόπο που αλλάζουν τα δεδομένα. Φανταστείτε το παράδειγμα της Ιορδανίας που αναφέρθηκε ως άνω, ως προς την αναγνώριση της «ΤΔΒΚ» σε αντιστοιχία ή τα όσα ο ίδιος ο Τατάρ αναφέρει «για έναν πυροβολισμό από στρατιώτη στη νεκρή ζώνη». Τα επόμενα χρόνια πολλά θα αλλάξουν μέχρι να δούμε –πτυχή που ωστόσο απεύχονται όλοι– μια… δική μας πρωτοφανή κλιμάκωση.
Twitter: @JohnPikpas
