Του Γιάννη Ιωάννου
Το να μιλάει κανείς, όχι μόνο πολιτικά, μέσω των πολιτικών ιδεών δεν είναι ιδιαίτερα καλή ιδέα στην Κύπρο. Εξάλλου παντού, όχι μόνο εδώ, ο γάμος πολιτικής και φιλοσοφίας (πολιτικής και ιδεολογικής) συνήθως αποτυγχάνει. Εξαιτίας του τρόπου που πλέον γίνεται η πολιτική, σε μια εποχή όπου η εικόνα μετράει έναντι της ουσίας, και που τα ΜΚΔ έχουν αντικαταστήσει την πολιτική ζύμωση, τη σύνθεση και την παραγωγή, τελικά, πολιτικής.
Στην Κύπρο όσο προχωράμε προς το μέλλον τόσο συχνότερα παρατηρούμε όχι μόνο το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο των πολιτικών μας, αλλά και τον τρόπο που αν επιχειρήσει κανείς να μιλήσει πολιτικά και ιδεολογικά –στη δημόσια σφαίρα– γίνεται αμέσως αντικείμενο είτε κριτικής (μέσω ιδεοληψιών), είτε ακούγεται γραφικός έναντι των mainstream πολιτικών.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι σπουδαίο, όταν μιλάς για τις πολιτικές σου ιδέες. Οραματίζεσαι. Και καθίστασαι προφητικός. Κι αν στην Κύπρο λείπει κάτι, αυτό είναι –αναπόφευκτα– το πολιτικό όραμα. Δεν υπήρξε ποτέ στη σύγχρονη πολιτική μας εξέλιξη, και αν υπήρξε παλιότερα έστω και στο επίπεδο της εξαίρεσης, σήμερα απουσιάζει πλήρως. Όσοι υπήρξαν σπουδαίοι στο επίπεδο των ιδεών εξάλλου, ήταν αυτοί που το όραμά τους ναι μεν άργησε, αλλά αυτό που είδαν συνέβη:
Ο Νικολό Μακιαβέλι, για παράδειγμα, μίλησε, το 1513, για την ενοποίηση της Ιταλίας, 350 χρόνια πριν αυτό συμβεί. Ο Ιμάνουελ Καντ μίλησε, 150 χρόνια πριν από την ίδρυση της Ε.Ε., για συνταγματικές δημοκρατίες που δεν θα πολεμούν, στην Ευρώπη, μεταξύ των. Ο Ντε Τοκβίλ πρόβλεψε, δύο αιώνες σχεδόν πίσω, έναν κόσμο που θα κυριαρχεί η Αμερική και η Ρωσία, και ο Ρουσσώ 25 χρόνια πριν από τη Γαλλική Επανάσταση έκανε λόγο για ανατρεπτικά επαναστατικά κινήματα. Τι κοινό είχαν όλοι αυτοί, άνθρωποι που απασχολούν όσους θέλουν να μιλούν πολιτικά για τις ιδέες; Δεν ασχολήθηκαν ποτέ με την πολιτική. Με την έννοια που η πολιτική σήμερα έχει καταντήσει είτε κοιτάξει κανείς προς τον (εκάστοτε) Φειδία, είτε προς τις κάλπες στη Γαλλία.
Πώς μπορεί ο γάμος της πολιτικής με τις ιδέες και τη φιλοσοφική της θεώρηση να επιτευχθεί; Στην Κύπρο νομίζω πως είναι ένα πολύ δύσκολο πεδίο στο οποίο ακόμη κι αν προσπαθήσουμε να το αναζητήσουμε θα μας πάρει χρόνια, ίσως δεκαετίες, προκειμένου να βγούμε από μέσα του με μια πειστική απάντηση. Η οποία φυσικά δεν αφορά μόνο στο αρχικό ερώτημα, αλλά –αναπόφευκτα– περιλαμβάνει μια σειρά επιμέρους ερωτημάτων –όχι απλών. Φέτος που συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από το 1974, είκοσι από την είσοδό μας στην Ε.Ε. και σχεδόν μια οκταετία απουσίας διαλόγου στις συνομιλίες του Κυπριακού, το ερώτημα για το αν μπορούμε, με όραμα και ιδέες, να μιλήσουμε για το μέλλον μας είναι πολύ κρίσιμο και ουσιαστικό. Κι απέναντί του υπάρχει μόνο η ξύλινη γλώσσα, το TikTok και η επικοινωνία έναντι της ουσίας.
Στην Κύπρο χρειαζόμαστε σήμερα, όσο ποτέ, να ανοίξουμε ξανά σε κάθε επίπεδο μια ειλικρινή συζήτηση που να περιλαμβάνει μια φιλοσοφική θεώρηση των πραγμάτων, πέντε ιδέες, και ένα πολιτικό όραμα για το πώς θα μοιάζει η χώρας μας σε πέντε, δεκαπέντε, τριάντα ή πενήντα χρόνια. Να ξαναδούμε τη μεγάλη εικόνα και να προσπαθήσουμε να εκπαιδεύσουμε και τους πολίτες στο να σκέφτονται λιγότερο ατομικά και περισσότερο συλλογικά. Πολύ φοβάμαι πως αν δεν αρχίσουμε να το κάνουμε συνειδητά –και κάπως προληπτικά– τότε, αναπόφευκτα, θα κληθούμε να το κάνουμε υπό το βάρος εξελίξεων που δεν φανταζόμαστε καν.
ioannoug@kathimerini.com.cy
Twitter: @JohnPikpas
