Του Παύλου Ξανθούλη
Διάβασα με ενδιαφέρον τις τοποθετήσεις της προέδρου της Βουλής και του ΔΗΣΥ, Αννίτας Δημητρίου και του ΥΠΕΞ Κωνσταντίνου Κόμπου για την ένταξη της Κύπρου στον χώρο Σένγκεν, υπό το φως και της εν εξελίξει αξιολόγησης της Κύπρου από την Κομισιόν για την εκπλήρωση των «τεχνικών κριτηρίων» που τίθενται ως προϋπόθεση για όλα τα κράτη-μέλη. Τόσο η πρόεδρος της Βουλής όσο και ο ΥΠΕΞ, συμφωνούν ότι η ένταξη της Κύπρου στον χώρο Σένγκεν είναι στρατηγικής σημασίας και πρέπει να προχωρήσει.
Επί της αρχής, καμιά διαφωνία. Θα προσέθετα μάλιστα, ότι η ένταξη της Κύπρου στον χώρο Σένγκεν αποτελεί το δεύτερο, αναγκαίο βήμα, μετά την ένταξη στην Ευρωζώνη, ώστε να καταστεί μέρος του «σκληρού πυρήνα» της Ε.Ε. Υπό αυτή την έννοια, λοιπόν, η Κύπρος, αν και είναι μέλος της Ε.Ε. εδώ και 21 χρόνια, έχει κάνει μόνο το πρώτο βήμα ένταξης στην Ευρωζώνη, ενώ το δεύτερο βήμα, αυτό της ένταξης στον χώρο Σένγκεν παραμένει μετέωρο, αυτοπεριορίζοντας την Κυπριακή Δημοκρατία σε κράτος δεύτερης κατηγορίας, στην Ε.Ε.
Η πρόεδρος της Βουλής και ο ΥΠΕΞ, επιστράτευσαν και πρακτικούς λόγους για τους οποίους θεωρούν απαραίτητη την προσχώρηση της Κύπρου στον χώρο Σένγκεν. Επί της αρχής και πάλι συμφωνώ, λαμβάνοντας υπόψη την ελεύθερη διακίνηση προσώπων στον χώρο Σένγκεν, που υπερβαίνει τα 4 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, εξυπηρετεί ήδη 420 εκατομμύρια ανθρώπους και περιλαμβάνει 29 χώρες. Εκ των οποίων 25 κράτη-μέλη της Ε.Ε., με την Κύπρο να εξακολουθεί να παραμένει εκτός ως επίσης και την Ιρλανδία κατόπιν δικού της αιτήματος και εξασφάλισης ρήτρας αυτοεξαίρεσης (opt-out). Στον χώρο Σένγκεν συμμετέχουν 4 ακόμη κράτη, η Ελβετία, η Νορβηγία, το Λιχτενστάιν και η Ισλανδία.
Είναι λοιπόν πολλά τα θετικά, κι αυτό δεν αμφισβητείται. Υπάρχει όμως ένα πολύ μεγάλο ερωτηματικό, με εξίσου μεγάλες πολιτικές προεκτάσεις, το οποίο όλως παραδόξως δεν ηγέρθη ούτε από την πρόεδρο της Βουλής ούτε από τον υπουργό Εξωτερικών: Τι θα γίνει με το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου; Διότι, το βόρειο τμήμα της Κύπρου, το κατεχόμενο, θα παραμείνει εκ των πραγμάτων εκτός Σένγκεν. Κατά συνέπεια πώς θα διεξάγεται πρακτικά η διακίνηση προσώπων μέσω της Πράσινης Γραμμής, εάν δεν λυθεί το Κυπριακό; Έχουν «κάνει εικόνα», η κα Αννίτα Δημητρίου και ο κ. Κωνσταντίνος Κόμπος τι θα γίνεται στα σημερινά οδοφράγματα, όταν κάποιος από τα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου, που θα βρίσκονται εκτός Σένγκεν, θα εισέρχεται στις ελεύθερες περιοχές που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία και θα είναι πλέον τμήμα του Σένγκεν; Και έχουν διασφαλίσει ότι δεν θα απαιτηθούν οι συνοριακές διατυπώσεις που προνοούνται στη Συνθήκη και οι οποίες εάν εφαρμοστούν θα καταστήσουν την Πράσινη Γραμμή σκληρό σύνορο του χώρου Σένγκεν και άρα της Ε.Ε.;
Κοινοτικοί κύκλοι με τους οποίους μίλησε η «Κ», δεν ήταν τόσο αισιόδοξοι για την εικόνα που θα εκπέμπει η Κύπρος, εάν ενταχθεί πλήρως στον χώρο του Σένγκεν χωρίς προηγούμενη λύση του κυπριακού προβλήματος. Οι ίδιοι μάλιστα κοινοτικοί κύκλοι, έλεγαν στην «Κ» ότι «εξ όσων αντιλαμβανόμαστε η Κυπριακή Δημοκρατία προσβλέπει στην πλήρη προσχώρησή της στον χώρο Σένγκεν, το 2026». Είναι λοιπόν προφανές ότι η Λευκωσία συνδέει το ζήτημα χρονικά με την ανάληψη της προεδρίας της Ε.Ε. από την Κύπρο (πρώτο εξάμηνο 2026), προκειμένου να βρίσκεται σε ισχυρότερη πολιτική θέση, για να εξασφαλίσει ένα πλαίσιο λειτουργίας «sur mesure», ραμμένο δηλαδή στα μέτρα της Κύπρου. Με την ελπίδα ότι αυτό το «sur mesure» πλαίσιο δεν θα καθιστά τα οδοφράγματα «σκληρό σύνορο» της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατ’ επέκταση της ίδιας της Ε.Ε. Επίσης, εξ όσων είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, τέτοιες διαβεβαιώσεις υπό μορφή διασφαλίσεων, δεν έχουν δοθεί από την Ε.Ε. προς τη Λευκωσία. Εάν, λοιπόν, η κυπριακή κυβέρνηση, με τη σύμπραξη του ΔΗΣΥ, μας οδηγήσει στον χώρο Σένγκεν, χωρίς λύση του Κυπριακού ή χωρίς να διασφαλίσει ότι η Πράσινη Γραμμή δεν θα καταστεί σκληρό σύνορο της Ε.Ε., όπου θα σφραγίζονται διαβατήρια, τότε το πρώτο που θα επιτύχει θα είναι η απόλυτη στεγανοποίηση της κατοχής και η κατά συνέπεια πολιτική αυτοχειρία του κυπριακού κράτους. Το οποίο, εν μέσω της αβάσταχτης ελαφρότητας που το διακατέχει, στοχεύει στην ένταξη στον χώρο Σένγκεν, χωρίς την απαραίτητη προεργασία για να διασφαλίσει ότι ο χώρος Σένγκεν δεν θα αποτελέσει την ταφόπλακα του Κυπριακού.
