Του Γιάννη Ιωάννου
Στη Κύπρο έχουμε δει να γίνονται viral -μέσω της επικράτησης πλέον του οπτικοακουστικού υλικού στα ΜΚΔ- δύο βίντεο όπου φαίνεται το σκληρό, και σοκαριστικό, πρόσωπο της βίας. Προ μηνών όταν ένας άντρας στη Λάρνακα χτύπησε μια γυναίκα αφρικανικής μεταναστευτικής γεωγραφίας -σε ένα σκηνικό αμιγώς ρατσιστικής και έμφυλης βίας, όπου η γυναίκα κρατούσε στα χέρια της βρέφος και το πρόσφατο βίντεο της νεαρής Τουρκοκύπριας που δέχεται επίθεση από νεαρό Ελληνοκύπριο -σε ένα σκηνικό αμιγώς έμφυλης βίας που ωστόσο μετατράπηκε σε μια online.. εικονομαχία, όπου κάθε πλευρά πολιτικοποίησε το ζήτημα στις, παραδοσιακές, γραμμές του Κυπριακού και του συγκείμενου της εθνοτικής σύγκρουσης που οδήγησε στη τουρκική εισβολή το 1974.
Πριν συζητήσουμε ωστόσο για τα επιμέρους ζητήματα που αφορούν τον ρατσισμό, το Κυπριακό, την έμφυλη βία κι ένα σωρό άλλα θέματα που προκύπτουν στη δημόσια συζήτηση είτε με όρους ακαδημαϊκής συζήτησης είτε σε επίπεδο… καφενέ -και μάλιστα ιντερνετικού- οφείλουμε, για μια στιγμή, να σταθούμε στο πρόσωπο της ίδιας της βίας. Η βία είναι αποκρουστική, σοκάρει και σε επίπεδο άσκησης αποτελεί για το εκάστοτε θύμα μια τραυματική εμπειρία με μακροχρόνιες -πέραν των σωματικών βλαβών- ψυχολογικές προεκτάσεις. Το γεγονός πως ένα βίαιο σκηνικό καταγράφεται πλέον με τόση μεγάλη ευκολία στη κάμερα ενός σμαρτφον και διαχέεται οριζόντια στα ΜΚΔ μπορεί να προσφέρει ένα τεράστιο, και σημαντικό, κεφάλαιο για σκοπούς διαφάνειας και διερεύνησης ενός σοβαρού (πχ ποινικού) αδικήματος αλλά την ίδια στιγμή αποτελεί και ένα ευρύ πεδίο συναισθηματικής ταύτισης με ετεροπροσδιοριστικούς όρους -συχνά απότοκο μιας ενστικτώδους αντίδρασης («είναι Χ είδους τα κίνητρα»), ιδεοληψίας («καλά του έκανε») ή διάθεσης αντιπαράθεσης με μικροπολιτικούς/οπαδικούς όρους, όπως και συνέβη με το ζήτημα της επίθεσης στη Τουρκοκύπρια στη κυπριακή δημόσια σφαίρα ή, σχεδόν πάντα, με τον χουλιγκανισμό στη Κύπρο.
Όταν βλέπουμε την ωμή βία μπροστά μας σε ένα βιντεάκι πρέπει πρώτα να καταδικάσουμε την πρακτική της, στη συνέχεια να τυποποιήσουμε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της
Όταν βλέπουμε την ωμή βία μπροστά μας σε ένα βιντεάκι πρέπει πρώτα να καταδικάσουμε την πρακτική της, στη συνέχεια να τυποποιήσουμε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της (έμφυλη, ομοφοβική, φυλετικά ή θρησκευτικά ρατσιστική, ρατσιστικά διακοινοτική -που υπήρξε στη Κύπρο ιστορικά- σχολικού εκφοβισμού, λεκτική, βίαιη συμπεριφορά στο δρόμο, ψυχοπαθολογικής φύσης -είχαμε στη Κύπρο κατά συρροή δολοφόνο- οπαδική -την βλέπουμε συχνά- εργασιακή, πολιτική, κοκ), ακολούθως να θέσουμε την συζήτηση στη πραγματική της διάσταση προκειμένου να γίνει μια νηφάλια αποτίμηση και τέλος να απαιτήσουμε την καταδίκη του θύτη. Εξάλλου αυτό που αποτελεσματικά, στο πεδίο, θα αποτρέψει περισσότερες ρατσιστικές επιθέσεις σε αλλοδαπούς στο μέλλον και θα οδηγήσει σε λιγότερες δαρμένες ή δολοφονημένες γυναίκες είναι η παραδειγματική τιμωρία των δραστών -σε υποθέσεις με ισχυρά νομικά προηγούμενα. Το Κράτος, όταν δουλεύει αποτελεσματικά, δίκαια και με θεσμική μνήμη, παράγει και νομολογία και επιδρά με θετικό πρόσημο στη κοινωνία -ως προς τον ορισμό των κοινωνικών συμβολαίων σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο. Και ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία περιορίζονται, όπως και η βίαιη ριζοσπαστικοποίηση που προκύπτει από αυτά, αλλά σε μια διαδικασία πολύ πιο σύνθετη πολιτικά και κοινωνικά -που απαιτεί από όλους μας περισσότερα.
Ας μην προτρέχουμε απορρίπτοντας ή υιοθετώντας το αφήγημα που μας βολεύει για ένα σχόλιο που θα επιβεβαιώσει την άποψη μας ή το echo chamber του προσωπικού ή διαδικτυακού κύκλου μας. Ας συμβάλλουμε όλοι, συνεπώς, σε ένα σωστό διάλογο για την βία, τα αίτια της και την βίαιη ριζοσπαστικοποίηση. Κι ας σταθούμε, απέναντι στη βία όπως αυτή καταγράφεται με τον πλέον γραφικό τρόπο ενώπιον μας, με ενσυναίσθηση και μακριά από whataboutism. Σαν την νεαρή Τουρκοκύπρια, θύμα βίας, που ανέφερε -επιδεικνύοντας ανωτερότητα- πως δεν επιθυμεί το συμβάν να σταθεί αφορμή για προστριβές στο εθνικό θέμα.
Τwitter: @JohnPikpas
