Του Γιάννη Ιωάννου
Αν ο ελληνισμός, σε Κύπρο κι Ελλάδα, οφείλει να θέσει το κρισιμότερο ερώτημα σε σχέση με τις τουρκικές εκλογές και το αποτέλεσμά τους σε σχέση με το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά, τότε πρέπει να αναστοχαστεί επί του εξής απλού: Προτιμά την επανεκλογή ενός τύπου όπως τον Ερντογάν, που ήδη έχει μετατρέψει τα τελευταία χρόνια την Τουρκία σε ένα προσωποπαγές και αντιδημοκρατικό καθεστώς που στο σενάριο της επανεκλογής του θα οριστικοποιήσει μια κατάσταση πραγμάτων προς τον απόλυτο αυταρχισμό, ή προτιμά έναν τύπο σαν τον Κιλιτσντάρογλου, που παρά την κεμαλική του προέλευση και τον ετερόκλητο πολιτικό του σχηματισμό, μπορεί να δώσει μια ευκαιρία στην Τουρκία να επανέλθει σε τροχιά εκδημοκρατισμού;
Προσοχή! Το ερώτημα δεν θέτει ένα ζήτημα πολιτικής πρόβλεψης για το πώς ο ένας ή ο άλλος, αν εκλεγούν, θα κινηθούν σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής την επόμενη ημέρα σε σχέση με το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά. Επαναφέρει, ωστόσο, σε επίπεδο αναστοχασμού, το παλιό ερώτημα της Γεωγραφίας: Ποιον προτιμάς για γείτονα; Έναν ηγέτη που είναι αυταρχικός και παραμένει στην εξουσία για 20 και πλέον χρόνια, σφραγίζοντας ακόμη σε μια θητεία τον αυταρχισμό του ή έναν ηγέτη που μπορεί να πάρει μια ευκαιρία, για τη χώρα του, για να κινηθεί δημοκρατικότερα; To εν λόγω ερώτημα, συχνά, απουσιάζει από τη δημόσια σφαίρα της ελληνόφωνης ανάλυσης, όταν η τελευταία εξετάζει τις τουρκικές εκλογές. Κι επιπλέον, το ζήτημα του εκδημοκρατισμού πηγαίνει μέχρι και τη θεωρία –με σοβαρή εμπειρική επαλήθευση διαμέσου του 20ού και 21ου αιώνα– των κορυφαίων Maoz, Russet, de Mesquita, Morgan και Campbell για τη «δημοκρατική ειρήνη», η οποία υποστηρίζει πως δύο δημοκρατικά κράτη δεν πολεμούν μεταξύ των.
Οι τουρκικές εκλογές σήμερα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την επόμενη ημέρα των σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ, καθώς και το πώς θα κινηθεί η Τουρκία για τα επόμενα χρόνια σε σχέση με τον εξωτερικό της προσανατολισμό –σε μια κρίσιμη συγκυρία όπου ο πόλεμος στην Ουκρανία ξανασχεδιάζει ολόκληρη την αρχιτεκτονική ασφάλειας του διεθνούς συστήματος. Κρίνουν επίσης και το προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί, για τις επόμενες δεκαετίες, η τουρκική κοινωνία. Κάπου εκεί, ανάμεσα, με πολύ μικρά γράμματα δυστυχώς, βρίσκεται και το Κυπριακό –άλυτο εδώ και πέραν του μισού αιώνα και χωρίς συνομιλίες για μια εξαετία. Είτε με τον Ερντογάν, είτε με τον Κιλιτσντάρογλου η επόμενη ημέρα για την προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών στο Κυπριακό αποκτά ξεχωριστή σημασία, κυρίως για να διαφανεί αν υπάρχει, έστω, ένα μικρό παράθυρο ευκαιρίας προκειμένου να δοθεί ένα τέλος στο απαράδεκτο στάτους κβο της κατοχής από το 1974 ή αν η διχοτόμηση, οριστικά, θα επικρατήσει επί κυπριακού εδάφους κι επίσημα.
Καλό θα ήταν και οι διαμορφωτές εξωτερικής πολιτικής και λήπτες αποφάσεων στην Κύπρο να θέσουν το κρίσιμο και συνάμα απλό ερώτημα για την Τουρκία της επόμενης ημέρας. Και να σχεδιάζουν όχι κατά τα τετριμμένα τη στρατηγική προσέγγιση εκείνη που θα επιτρέψει και έναν ειλικρινή διάλογο στο Κυπριακό και το σχέδιο Β σε περίπτωση που τα πράγματα δυσκολέψουν. Η Τουρκία, είτε με τον Ερντογάν είτε με τον Κιλιτσντάρογλου, παραμένει ένα σημαντικό κράτος σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο και, επιτέλους, καλό θα ήταν να την προσεγγίζουμε με την ανάλυση εκείνη που είναι και εξωστρεφής και, κυριότερα, χωρίς χαμένα στην Ιστορία επιχειρήματα με απλούς δυϊσμούς περί Κεμαλιστών και Ισλαμιστών.
