Του Γιάννη Ιωάννου
Ο πόλεμος στην Ουκρανία κλείνει τον προσεχή Φεβρουάριο ένα χρόνο μαχών. Δεν είναι μόνο ο μεγαλύτερος πόλεμος στην Ευρώπη τον 21ο αιώνα αλλά και ένα σημείο καμπής που κρίνει την επιβίωση της Ουκρανίας, τις σχέσεις Ρωσίας - Δύσης, τον χαρακτήρα του διεθνούς πολιτικού συστήματος και φυσικά την ίδια την τύχη του καθεστώτος Πούτιν, που βρίσκεται από το 1999 στην εξουσία.
Βλέποντας κανείς την εξέλιξη του πολέμου, τις τεράστιες απώλειες και τον τρόπο με τον οποίο οι συνέπειές του επιταχύνουν τις εξελίξεις σχεδόν σε όλο τον κόσμο αναρωτιέται αν το 2023 θα είναι ένα έτος συνέχισής του, με μια νέα μάλιστα επίθεση κατά του Κιέβου, ή χρονιά διαπραγματεύσεων προκειμένου να υπάρξει μια νέα συμφωνία ειρήνευσης, ένα νέο Μινσκ ΙΙ ή, όπως στην περίπτωση της Τσετσενίας το 1997, μια νέα συνθήκη ειρήνης της Μόσχας. Το μόνο σίγουρο είναι πως το πρώτο εξάμηνο του 2023, ο πόλεμος δεν θα τελειώσει. Είναι εξάλλου τέτοια η φύση των συγκρούσεων στον μετασοβιετικό χώρο που οι συγκρούσεις πάντα παγώνουν για ξεκινήσουν. Το απέδειξε και η πρόσφατη ιστορία της Ουκρανίας (2013-2015) και τα γεγονότα της περιόδου 2015-2022, πριν από τη ρωσική εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου.
Βλέποντας κανείς τα περσινά Χριστούγεννα στο Κίεβο, την Οδησσό, τη Χερσώνα ή τη Ζαπορίζια δεν θα φαντάζονταν πως σε ένα χρόνο, φέτος, οι πόλεις αυτές θα έμοιαζαν με την ιστορία τους, στον 20όαιώνα, την περίοδο 1941-1944. Κατεστραμμένες εγκαταστάσεις και κτίρια, γεώσακοι παντού, αντιαρματικά κολλήματα και στρατός. Και φυσικά η απώλεια σε κάθε διάσταση των ανθρώπινων σχέσεων. Χήρες και χήροι, ορφανά.
Ο σκοτωμένος σύζυγος, φίλος, σύντροφος, αδερφός, πατέρας ή μάνα. Ταυτόχρονα όμως μια διάσταση υπομονής και καρτερικότητας που παρά τους συνεχείς βομβαρδισμούς της Ρωσίας σε κρίσιμες εγκαταστάσεις της χώρας δεν έχει καταστήσει τις πόλεις, ακόμη, φαντάσματα. Παρά τις ελλείψεις νερού, ηλεκτρισμού, θέρμανσης. Μια πραγματικά αξιοθαύμαστη αξιοπρέπεια από τον ουκρανικό λαό που μέσα στο μικρόκοσμό μας στην Κύπρο δεν μπορούμε να κατανοήσουμε στην πλήρη της διάσταση. Και που αν τύχει να γνωρίσετε Ουκρανούς που ήλθαν στην Κύπρο μετά τον περασμένο Μάρτιο μπορούν να σας την περιγράψουν με πολύ παραστατικό τρόπο.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ακριβώς σε αυτές τις εικόνες των φετινών Χριστουγέννων σε σχέση με τα περσινά, αποτελεί μια διαρκή υπενθύμιση τόσο για την αξία της ειρήνης όσο και για το πώς το στάτους κβο μπορεί, ενίοτε, να διαφοροποιηθεί τόσο δραματικά που η απόσταση από την ειρήνη και τη σταθερότητα μέχρι τη σύγκρουση και την καταστροφή, ενώ δεν απέχει χρονικά πολύ, μπορεί να φαντάζει με αιώνες. Αυτό είναι ένα μάθημα που πρέπει να αντιληφθούμε στην Κύπρο, που παρά το γεγονός πως δεν υπήρξε σύγκρουση μετά το 1974 και την τουρκική εισβολή, αναστοχαζόμενοι επί της συνεχιζόμενης διαίρεσης και ενός στάτους κβο που μετά το 2017 συνεχίζει να δουλεύει σε βάρος μας.
Το 2023 δεν είναι μόνο ένα κρίσιμο έτος για την Ουκρανία. Αποτελεί τη χρονιά που θα κρίνει αν όντως θα υπάρξει μια ύστατη προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού ή αν οδεύουμε, αναπόφευκτα, προς μια μόνιμη κατάσταση διαχωρισμού είτε με τη μορφή της διχοτόμησης, είτε ακόμη με πιο εφιαλτικά σενάρια όπως την προσάρτηση του γεωγραφικού χώρου των Κατεχομένων από την Τουρκία ή ακόμη και τη σταδιακή κανονικοποίηση της «ΤΔΒΚ» σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Εκτός απροόπτου αυτή η ύστατη προσπάθεια θα έρθει προς το τέλος του χρόνου, μετά τις εκλογές δηλαδή του Ιουνίου στη Τουρκία.
Ας ελπίσουμε πως του χρόνου τα Χριστούγεννα δεν θα υπάρχει, πλέον, πόλεμος στην Ουκρανία. Και πως στο Κυπριακό θα υπάρχουν συνομιλίες προκειμένου να επανενωθεί ο τόπος.
Είναι το ελάχιστο πράγμα που μπορούμε να ευχηθούμε πριν εμφανιστεί –όπως στη γνωστή νουβέλα– το πνεύμα των επόμενων Χριστουγέννων για να μας δείξει την… αναπόφευκτη μοίρα μας. Αυτά και Καλά Χριστούγεννα, με υγεία, σε όλο τον κόσμο.
