Του Γιάννη Ιωάννου
Όταν πριν από τέσσερα χρόνια ο Μάικ Πομπέο επισκέπτονταν την Ιερουσαλήμ, στον ίδιο χρόνο με την Τριμερή Ελλάδος-Ισραήλ-Κύπρου, η πολιτική επικοινωνία της τότε κυβέρνησης Αναστασιάδη, με τον νυν Πρόεδρο ως ΥΠΕΞ, έκανε λόγο για «τριμερή που έγινε τετραμερή με τη συμμετοχή των ΗΠΑ» και πανηγύριζε για την αναβάθμιση της ΚΔ σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο. Τέσσερα χρόνια μετά ωστόσο, η Ανατολική Μεσόγειος παραμένει πεδίο ισχυρών ανακατατάξεων και επιπλέον η πολιτική των Τριμερών, που τόσο πολύ διαφημίστηκε, έχει ατονίσει ως προς τη συχνότητά της, με τον τελευταίο γύρο με τη συμμετοχή της Ιορδανίας να ακυρώνεται «διακριτικά» από την Αθήνα.
Την ίδια στιγμή η προσπάθεια για επίσκεψη του νέου Προέδρου σε Αίγυπτο (εντός Απριλίου εν μέσω Ραμαζανίου) και Ισραήλ σε δυνητικό χρόνο (λόγω της φοβερής πολιτικής κρίσης που διανύει) μπορεί να είναι ωφέλιμη και χρήσιμη, συμβαίνει ωστόσο σε μια περίοδο που τόσο το Ισραήλ όσο και η Αίγυπτος επανεκκινούν τις σχέσεις τους σε διμερές επίπεδο με αυτά τα δύο σημαντικά κράτη –εξέλιξη που για την οποία αν έγραφε και επεξηγούσε κανείς πριν από τέσσερα χρόνια η ανάλυσή του βαφτίζονταν αμέσως «ανεπαρκής» υπό το διαχρονικό αφήγημα του «μηδενικού αθροίσματος», λες και οι διεθνείς σχέσεις είναι win-lose ή lose-lose με όρους διεθνούς συστήματος του 19ου αιώνα.
Η απόσταση μεταξύ ουσίας και πολιτικής επικοινωνίας σε θέματα που άπτονται της εξωτερικής πολιτικής δεν υπάγεται, διαχρονικά, στη θεωρητική και πρακτική εφαρμογή της δεύτερης, αλλά ούτε περιορίζεται στον κυνισμό της πρώτης. Είναι ένα δυναμικό πεδίο στο οποίο, αν δεν κυριαρχεί ένα dominant equilibrium, εγκυμονεί πάντα ο κίνδυνος να κάνεις μόνο PR καμπάνιες ή να χρησιμοποιείς την εξωτερική πολιτική για λόγους εσωτερικής πολιτικής κατανάλωσης. Γι’ αυτό το πεδίο ως προς την απόσταση πρέπει πάντα να κλείνει χωρίς αποκλίσεις. Επιπλέον, η περίοδος που συμπίπτει με τις πρώτες 100 ημέρες της νέας κυβέρνησης τυγχάνει, λόγω των τουρκικών εκλογών και της προσπάθειας για επανεκκίνηση του Κυπριακού, να συμπίπτει ως προς τον χρονισμό με μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδο ανακατατάξεων στην ανατολική Μεσόγειο και στις χώρες ΜΕΝΑ. Όπου όλοι περιμένουν το νέο παράδειγμα στην Άγκυρα και το πώς θα κινηθεί το διεθνές σύστημα με την τροπή του πολέμου στην Ουκρανία.
Η πολιτική των Τριμερών, μια σοβαρή προσπάθεια επανεκκίνησης του Κυπριακού, η αναβάθμιση των σχέσεων της ΚΔ σε διμερές και πολυμερές επίπεδο με τα κράτη της περιοχής και μια ολοκληρωμένη πολιτική για την εθνική ασφάλεια και την εθνική στρατηγική οφείλουν να αποτελούν ζητήματα περισσότερης ουσίας με ισχυρό θεσμικό αποτύπωμα και λιγότερη μικροκομματική πολιτική προβολή. Και να υπάγονται, αναστοχαστικά, με μια υπεύθυνη στάση, ως αντικείμενα διαβούλευσης τόσο ως προς την κριτική τους αξιολόγηση από την αντιπολίτευση όσο και ως προς την πολιτική τους επικοινωνία στην κυπριακή δημόσια σφαίρα. Το πρώτο έτσι ώστε να μην υφίσταται μηδενισμός, να υπάρχει συναίνεση και -σημαντικότερα- σύνεση όταν ακούγεται και μια αντίθετη άποψη και το δεύτερο για να μην υπάρχει ο κίνδυνος της ανακολουθίας που σε σημαντικά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής συνήθως οδηγεί σε πολύ αμήχανες καταστάσεις ως προς την αξιοπιστία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο Αμερικανός Πρόεδρος Κένεντυ συνόψιζε τη συζήτηση περί ουσίας και επικοινωνίας στην εξωτερική πολιτική με ένα τσιτάτο που συνοψίζει το πνεύμα αυτής της άποψης που παραθέτω: «Η εσωτερική πολιτική μπορεί να μας κάνει να χάσουμε. Η εξωτερική πολιτική μπορεί να μας σκοτώσει». Ισχύει εις το ακέραιο και θα μπορούσε να διαβαστεί και ανάποδα –στην Κύπρο που συχνά κάνουμε πολιτική κοιτάζοντας μόνο το εσωτερικό ακροατήριο. Περισσότερη ουσία λοιπόν.
Twitter: @JohnPikpas
