Του Γιάννη Ιωάννου
Η προσωπική απεσταλμένη των Η.Ε., Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ, μπορεί μέχρι τη στιγμή που αυτές εδώ οι προσωπικές σκέψεις αποτυπώνονταν στο χαρτί να μην κλείδωσε μια τριμερή με τους δύο ηγέτες –στην τρίτη παρουσία της στην Κύπρο– ωστόσο εξέφρασε ένα πανέξυπνο –διπλωματικά και πολιτικά– μήνυμα: Κάλεσε τους δύο ηγέτες να αφουγκραστούν την κοινωνία των πολιτών και τη διεθνή κοινότητα «για να συμβεί κάτι στο νησί».
Το μήνυμά της φυσικά έχει ως αποδέκτες τους δύο ηγέτες αλλά και το σύνολο των πολιτικών ελίτ –ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών–, αποκρυσταλλώνει ωστόσο και τις παραστάσεις και τα βιώματα μιας πρώην υπουργού Εξωτερικών μιας χώρας όπως η Κολομβία, που όχι μόνο είχε ένα χρόνιο άλυτο πρόβλημα αλλά και για το οποίο η ίδια δούλεψε επιτυχώς. Προέρχεται δηλαδή από μια κατάσταση πραγμάτων ταυτόχρονα τόσο παρόμοια με το Κυπριακό αλλά και τόσο τελείως διαφορετική.
Η κα Ολγκίν δεν είναι μόνο μια ικανή προσωπική απεσταλμένη του ΟΗΕ σε ένα νησί που έχει τη φήμη του «νεκροταφείου απεσταλμένων» εδώ και μισό και πλέον αιώνα. Όπως περιέγραψαν στον γράφοντα αρκετοί δρώντες που τη γνώρισαν τους τελευταίους μήνες, η Κολομβιανή διπλωμάτης έχει ένα χάρισμα ασχέτως αν θα κατορθώσει να άρει το αδιέξοδο των συνομιλιών: Είναι ικανή στο να περιγράψει το «παρά πέντε» στο οποίο βρίσκεται το Κυπριακό –άλυτο εδώ και έξι σχεδόν δεκαετίες. Κι αυτή η ικανότητα απορρέει από την εμπειρία της σε μια Κολομβία που όχι μόνο η ειρηνευτική διαδικασία παρέμενε στάσιμη για χρόνια αλλά που αυτό, σε αντίθεση με την Κύπρο, γίνονταν με βαρύ φόρο αίματος αλλά και μια περιφερειακή αποσταθεροποίηση που ενέπλεκε γειτονικά κράτη και συνέβαινε «στην πίσω αυλή» της Ουάσιγκτον –για να κατανοήσουμε και τη σημασία. Το αν οι συνομιλητές της κας Ολγκίν –Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι– κατανοήσουν αυτό το «παρά πέντε», τότε θα υπάρξουν κι εξελίξεις. Και με την κατανόηση αυτή δεν αναφέρομαι, ακριβώς, στις αξιώσεις του κ. Τατάρ για κυριαρχική ισότητα κι αναγνώριση της «ΤΔΒΚ» που στην πραγματικότητα είναι σαν τον… κροκόδειλο που ο ίδιος ο Τουρκοκύπριος ηγέτης πόζαρε στην Αφρική, τραβώντας τον μάλιστα από την ουρά.
Από εδώ και στο εξής η συνέχεια στο Κυπριακό θα είναι ομολογουμένως δύσκολη. Είτε προς το σενάριο, μικρών πιθανοτήτων, για να αρθεί το αδιέξοδο επτά χρόνων, είτε στο πώς θα προχωρήσουμε –με ή χωρίς διαδικασία– προς τη διαδικασία του οριστικού αδιεξόδου, που αναπόφευκτα θα κλείσει τον ιστορικό κύκλο του Κυπριακού όπως τον γνωρίσαμε μετά το 1974, πενήντα χρόνια πριν φέτος, αλλά και μετά το 1977-79 ως προς τις διαπραγματευτικές του παραμέτρους. Αυτή είναι η πραγματικότητα με την οποία θα τεθούμε όλοι απέναντι: Η Ολγκίν, η κοινωνία των πολιτών, οι δύο ηγέτες και το σύνολο των κομμάτων που απαρτίζουν το πολιτικό σύστημα στις ελεύθερες περιοχές και στα Κατεχόμενα. Και είναι ίσως ενδιαφέρον –τουλάχιστον σημειολογικά– πως αυτά τα δύο σενάρια είναι και το στίγμα που έδωσε κατά την παρουσία της, μέχρι στιγμής, η Κολομβιανή διπλωμάτης.
Οι επόμενες εβδομάδες θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό το πού θα κινηθούν τα πράγματα στο Κυπριακό. Όπως γράφτηκε πολλάκις από αυτή εδώ τη στήλη, το reality check πρέπει να είναι, για πρώτη φορά αυτή τη φορά, στρατηγικής φύσης και υπαρξιακό. Και να περάσει μέσα από την ουσία και όχι την επικοινωνία με γνώμονα όχι μόνο τον… κροκόδειλο του Τατάρ αλλά και το σύνολο των εναλλακτικών επιλογών (Plan B) της Λευκωσίας. Εξάλλου η κα Ολγκίν θα ζήσει και χωρίς λυμένο το Κυπριακό.
