Του Γιάννη Ιωάννου
Η ετυμηγορία του λαού, που απέρριψε το 2004 το σχέδιο Ανάν, είναι σεβαστή. Αυτή είναι η επιτομή της Δημοκρατίας, αν πιστεύουμε πραγματικά σε αυτήν. Σχεδόν μια εικοσαετία όμως μετά, η κληρονομιά του 2004 και της πόλωσης της περιόδου 2003-2004 που ακολούθησε την τελική διαμόρφωση του σχεδίου Ανάν και της περιόδου του δημοψηφίσματος είναι τραγική για την κοινωνία και την πολιτική κουλτούρα αυτού του τόπου.
Αρχικά για την ίδια την πόλωση που χώρισε τους πολίτες σε υπέρμαχους του «ναι» και του «όχι» αλλά, κυριότερα, για την ίδια την υποκρισία του πολιτικού συστήματος που το αποκορύφωμά της έφτασε στην –όπως μάλλον θα αποδειχθεί– τελευταία ευκαιρία επίλυσης του Κυπριακού, το 2017 στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας. Η περίοδος που ακολούθησε μέχρι το 2023 περιείχε τα πάντα: Διαφθορά, καταρράκωση της αξιοπιστίας της ΚΔ διεθνώς, καθημερινή, σχεδόν, απόδειξη ότι ζούμε σε ένα κράτος που δεν υπάρχει ούτε θεσμική θωράκιση ούτε σοβαρή απονομή Δικαιοσύνης και μια αέναη συζήτηση για τη διασφάλιση της Κυπριακής Δημοκρατίας που αποτελεί το άλλοθι για τον κάθε απατεώνα –πολιτικό ή επιχειρηματία, προκειμένου να κερδίζει σε βάρος των πολιτών και του κράτους.
Την ίδια στιγμή, η κοινωνία χάνει τις αξίες της, τον ηθικό της μπούσουλα, και περιορίζεται σε μια ταυτοτική αντιπαράθεση από την οποία δεν προκύπτει κάποιο σοβαρό αποτέλεσμα που να αφορά την πρόοδο και την προκοπή του τόπου. Εξάλλου στο Κυπριακό οι εξελίξεις δείχνουν και να μας ξεπερνούν αλλά και να εισερχόμαστε σε μια περίοδο που κανείς, πλέον, και πουθενά δεν μας παίρνει και πολύ σοβαρά ως κοινότητα σε σχέση με την προοπτική επανέναρξης του διαλόγου και επίλυσης του Κυπριακού.
Κι εδώ έρχεται η κληρονομιά του 2004 στην πλήρη της ισχύ: 19 χρόνια μετά, αυτοί που απορρίπτουν τη λύση της διζωνικής/ δικοινοτικής ομοσπονδίας αποτυγχάνουν να προτείνουν τη δεύτερη καλύτερη λύση. Και οι υπέρμαχοί της, αντίστοιχα, εμμένουν στο Ανάν ή στο Κραν Μοντανά χωρίς να έχουν μια καλή προσέγγιση ως προς το πώς σε μια κατάσταση συμφωνημένης λύσης, τα γεγονότα της περιόδου 2013-2023, ναι, ιδίως αυτά, θα λειτουργούσαν ως προς την εφαρμογή της. Μήπως πρέπει τελικά να ξεβρωμίσει αυτός ο τόπος και μετά να μιλήσουμε για λύση; Μετά το 2004, ως κοινωνία αποτύχαμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες μιας εθνικής στρατηγικής για το Κυπριακό που θα γίνονταν και (α) κοινωνικό συμβόλαιο και (β) νόμος του Κράτους. Θες απελευθέρωση; Θες ΔΔΟ; Θες διχοτόμηση; Θες «αμπεντεβδιστική Δημοκρατία του Ουράνιου Τόξου της 5ης Λάρνακας»; Θες το ισχύον στάτους κβο; Ας αποφασίσουμε. Ας καταλήξουμε και ας δουλέψουμε όλοι για αυτό. Όχι να χρησιμοποιούμε το 2004 ως μια βολική συνθήκη πόλωσης και στο «ναι» και το «όχι» να στήνουμε την πολιτική καριέρα των επόμενων 50 ετών άλυτου Κυπριακού.
Η Κύπρος των πρώτων ημερών της νέας διακυβέρνησης δείχνει να έχει εγκολπώσει πλήρως την κληρονομιά του 2004. Από ανιστόρητα tweets όπως αυτό του κ. Παντελίδη μέχρι την καθημερινή παράθεση χαρακτηρισμών όπως «νενέκος» και «τουρκόφιλος». Ο Τιτανικός της Κύπρου οδεύει ολόισια προς νέα παγόβουνα. Και η ορχήστρα στο κατάστρωμα παίζει τη σύνθεση «Η κληρονομιά του 2004». Ας ελπίσουμε πως θα δούμε το παγόβουνο ως κοινωνία και πως η νέα διακυβέρνηση Χριστοδουλίδη θα προτιμήσει το κουμάντο του καραβιού από την καλύτερη, ινσταγκραμική, πόζα στην κουπαστή της γέφυρας.
