Του Γιάννη Ιωάννου
Ο τρόπος με τον οποίο η κυπριακή δημόσια σφαίρα –και δη αυτή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης– αντιδρά σε οτιδήποτε viral αποκτά ξεχωριστό ενδιαφέρον όσο, συχνότερα πλέον, ενσωματώνεται σε αυτή περιεχόμενο το οποίο αγγίζει προσλήψεις πολιτικής, κοινωνικής ή ταυτοτικής φύσης. Μέσα σε λιγότερο από λίγες εβδομάδες όλοι σπεύσαμε να αναλύσουμε το «φαινόμενο Φειδίας» και πώς ο νεαρός δημιουργός περιεχομένου ήρθε τρίτος στις ευρωεκλογές.
Μόλις ξεπεράσαμε αυτό, ένα βίντεο στο TikTok –με την ομιλία ενός αριστούχου απόφοιτου του Πανεπιστημίου Κύπρου, που ουσιαστικά προανήγγειλε την αναχώρησή του από την Κύπρο λόγω συνθηκών– όχι μόνο έγινε viral αλλά στάθηκε και η αφορμή για ένα ενδιαφέρον debate. Με την περίπτωση του Φειδία μάλιστα (ιδού και το «προηγούμενο Φειδίας» στο οποίο αναφερθήκαμε) να αποτελεί και το συγκριτικό πεδίο αντιπαραβολής για σκοπούς επιχειρηματολογίας.
Αποκτά, όντως, ξεχωριστό ενδιαφέρον πώς η πλειοψηφία του κόσμου που δικαιώνει την όντως θαρραλέα ομιλία ενός αριστούχου απόφοιτου (που μας λέει ουσιαστικά πως θα μεταναστεύσει, γιατί στην Κύπρο δεν υπάρχει προοπτική αν δεν γνωρίζεις κάποιον ή αν δεν είσαι κομματικός) ψήφισε ή όχι τον Φειδία. Ακόμη σημασία έχει αν όντως η αντίδραση για το virality του ενός στα ΜΚΔ αποτελεί όντως λόγο εκλογής ή, ακόμη σημαντικότερα, αν όλοι αυτοί που δικαιώνουν τον νεαρό απόφοιτο βρίσκουν προβληματική ή όχι την εκλογή Φειδία. Τέλος, τη μεγαλύτερη σημασία έχει αν τελικά ο κόσμος των ΜΚΔ και δη αυτός του virality έχει δύο ταχύτητες: Μεταξύ αυτών που δεν έχουν καμιά αντιπροσωπευτικότητα –αλλιώς θα ζούσαμε σε μια χώρα χωρίς Φειδίες και αυτών που απλώς λαμβάνουν μια θέση για χάρη της συζήτησης και μόνο– πράγμα που σημαίνει πως θα αντιδρούν σε μια χώρα που εφεξής θα εκλέγει Φειδίες.
Σε αυτό το τελευταίο αξίζει κανείς να αναζητήσει τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε την πρώιμη σχηματοποίησης της ευαισθησίας του μέσου Κύπριου απέναντι σε θέματα που γίνονται viral, ανεξαρτήτως αν αυτά αποτελούν, ως προς το περιεχόμενο, σαχλά βίντεο με ρεψίματα σαν του Φειδία ή μια ομιλία ενός αριστούχου που επιλέγει να πάρει μια θέση. Προφανώς και οι δύο θα βρούνε τον δρόμο τους, ο ένας εξελέγη ευρωβουλευτής και ο άλλος, πιθανόν, να έχει μια λαμπρή επαγγελματική σταδιοδρομία στο εξωτερικό. Αυτό που ωστόσο μένει είναι το πώς αλληλοεπιδρά ο μέσος Κύπριος χρήστης, πώς επιχειρηματολογεί, πώς αντιδρά ως προς το θυμικό του και –στο τέλος– τι συμπέρασμα αυτό εξάγει για την ψυχολογία του, την ιδιοσυγκρασία του, τη νοοτροπία μας στην Κύπρο –ακόμη και ζητήματα όπως την εκλογική συμπεριφορά.
Και η ανάλυση αυτής της συμπεριφοράς ίσως να μας δώσει κάποτε, με όρους παραδοξότητας, και μια εγγενή αντίφαση. Αυτή του μη μετασχηματισμού της αντίδρασης από κριτική προσέγγιση σε ενεργητική αλλαγή παραδείγματος ή νοοτροπίας. Ή ακόμη εντονότερα: Την υποκρισία ανάμεσα στο ευδιάκριτα καταδικαστέο και απορριπτέο προς την αποδοχή του άλογου ως απάντηση που θα βελτιώσει τα πάντα. Αυτό ερμηνεύει συμπεριφορικά και το πως 70 και πλέον χιλιάδες συμπατριώτες μας ψήφισαν Φειδία σε μια χώρα όπου οι αριστούχοι απόφοιτοι του Πανεπιστημίου Κύπρου χαιρετούν.
Όλο και πιο συχνά και πιο έντονα η κοινή γνώμη στην Κύπρο θα αντιδρά σε πράγματα που θα γίνονται viral. Καλό θα ήτανε την ευαισθησία στο virality αυτό να την ψηλαφίσουμε, να διακρίνουμε την απόσταση μεταξύ συναισθηματισμού και επιχειρηματολογίας και, τέλος, να προσπαθήσουμε να δούμε πώς και γιατί σκέφτεται η κοινωνία εκεί έξω (εντός και εκτός ΜΚΔ). Θα ήταν μια καλή αφετηρία για όλους μας να κατανοήσουμε λίγο καλύτερα τους εαυτούς μας.
ioannoug@kathimerini.com.cy
Twitter: @JohnPikpas
