Του Γιάννη Ιωάννου
Η κάθοδος της κα Κουεγιάρ εγκαινιάζει όντως μια περίοδο κινητικότητας. Την τελευταία ίσως μετά από την ιστορικά πιο παρατεταμένη περίοδο –επτά ετών– απουσίας οποιουδήποτε διαλόγου στο Κυπριακό. Η Κύπρος, και το άλυτο Κυπριακό, μισό αιώνα φέτος μετά την τουρκική εισβολή του 1974, είναι «νεκροταφείο διπλωματών» –είτε πρόκειται για ειδικούς απεσταλμένους, είτε για τον ίδιο τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς τις κορυφώσεις του με αποκορύφωμα το 2004 και το 2017.
Αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι πως το επόμενο εξάμηνο είναι, όντως, κρίσιμο. Η Κολομβιανή διπλωμάτης του ΟΗΕ γνωρίζει –και αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό– από δύσκολες και παρατεταμένες συνομιλίες άλυτων προβλημάτων, και αν κανείς κοιτάξει την ιστορία των ειρηνευτικών συνομιλιών στον εμφύλιο της Κολομβίας, πρέπει να το συνειδητοποιήσει, δεδομένου ότι με την προσφορά της επιτεύχθηκε και η ιστορική συμφωνία του 2017. Η έξωθεν, ωστόσο, καλή μαρτυρία τής αποτελεσματικότητας της Κουεγιάρ, προφανώς και δεν αρκεί. Χρειάζονται επίσης υπερβάσεις. Για την Τουρκία και την τουρκοκυπριακή πλευρά η επάνοδος στη διάσταση ενός συνεταιριστικού κράτους και η εγκατάλειψη της κυριαρχικής ισότητας ως προαπαιτούμενης συνθήκης επανόδου στο τραπέζι των συνομιλιών, και για τη δική μας πλευρά η πλήρης ειλικρίνεια σε σχέση με το τι θέλουμε, πώς θα το επιτύχουμε και ποιες θα είναι οι συνέπειες αν η τρέχουσα κατάσταση των πραγμάτων μάς οδηγήσει, μαθηματικά, σε μόνιμη διχοτόμηση.
Για την κα Κουεγιάρ ο δρόμος είναι μεν δύσκολος αλλά οι συνθήκες πολύ συγκεκριμένες. Πρέπει να γεφυρώσει δύο εκ διαμέτρου αντίθετες αφετηριακές θέσεις, να επαναφέρει το Πλαίσιο Γκουτέρες στην απόσταση αποδοχής μεταξύ των δύο πλευρών –ως βάση διαπραγμάτευσης– και να αναζητήσει τα όρια ελιγμών μεταξύ των δύο πλευρών. Επιπλέον, πρέπει να εμπλέξει –σε μια δύσκολη συγκυρία λόγω Γάζας και Ουκρανικού– εκείνο το διπλωματικό κεφάλαιο των άμεσα εμπλεκομένων, προκειμένου η Τουρκία να επανέλθει σε ράγες διαπραγμάτευσης. Και να δει αν όντως η κοινωνία των πολιτών –και όχι οι επαγγελματίες της επανένωσης ή του απορριπτισμού– αποτελούν ακόμη αντιπροσωπευτικό δείγμα μιας κοινωνικής δύναμης που όντως θέλει να ζήσει με ειρήνη και ασφάλεια σε ένα λειτουργικό κράτος, επανενωμένο και σύγχρονα ευρωπαϊκό. Όλα αυτά φυσικά πρέπει να γίνουν σε ένα διάστημα που χρονικά δεν είναι άπειρο για την ελληνοκυπριακή πλευρά, τις πραγματικότητες επί του εδάφους και τα τετελεσμένα. Κι, εξ ορισμού, περνά μέσα από την Τουρκία με τις κρίσιμες αυτοδιοικητικές εκλογές στη χώρα, στις 31 Μαρτίου, να ορίζουν το πρώτο χρονικό ορόσημο –δύο μηνών– για εκείνη τη διπλωματική προεργασία όλων των εμπλεκομένων μερών (Κουεγιάρ, Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων) προκειμένου να υπάρξει έδαφος για σταδιακή εμφάνιση πολιτικού ορίζοντα που θα μας επαναφέρει σε τροχιά διαλόγου.
Προσωπικά δεν είμαι αισιόδοξος πως η κα Κουεγιάρ θα τα καταφέρει. Δεν αποκλείω ωστόσο, εξ αρχής, οτιδήποτε. Θεωρώ ωστόσο πως πέραν της ειλικρίνειας –με τους εαυτούς μας– για το τι επιδιώκουμε στο Κυπριακό, εκείνο που αποκτά σημασία, πλέον, είναι να προκαταλάβουμε τις εξελίξεις. Ήτοι να εξετάσουμε αν όντως υπάρχει περιθώριο επανόδου στις συνομιλίες, να σκεφτούμε το Plan B και το Plan C σε περίπτωση που η Τουρκία δεν επανέλθει σε απόσταση που να επιτρέπει συνομιλίες και, παράλληλα, να συζητήσουμε –κυρίως δημόσια– για το Κυπριακό χωρίς ακρότητες, υπερβολές και πολιτική επικοινωνία έναντι της ουσίας.
Το εξάμηνο που έχουμε μπροστά μας είναι κρίσιμο. Και θα δοκιμαστούν όλοι, αυτή τη φορά, σε μια άσκηση που το τέλος της μπορεί να είναι καταδικαστικό για τις μελλοντικές γενιές στην Κύπρο.
