Του Γιάννη Ιωάννου
Κάθε χρόνο, στις επετείους του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής η πολιτική διαχείριση του δύσκολου, ιστορικά, πρώτου ζητήματος και η συλλογική αντίληψη της τραγωδίας του δεύτερου –που αποτελεί και κατεξοχήν ήττα με στρατιωτικούς όρους, επί του πεδίου, δημιουργούν το ίδιο επαναλαμβανόμενο μοτίβο: Μια επίκληση σε μια, δήθεν, πολιτική ενότητα μετά από μια ηθικολογία περί διχασμού και διχόνοιας για τα γεγονότα που οδήγησαν στο πραξικόπημα και, παράλληλα, μια μικροπολιτική πρακτική συσπείρωσης των κομματικών ακροατηρίων με το σύνηθες debate Δεξιάς - Αριστεράς περί απόδοσης τιμών στους πεσόντες πραξικοπηματίες ή την ασυγχώρητη στάση για τις ενέργειές τους.
Σε αυτά τα debate κάθε πλευρά επαναλαμβάνει τα ιδεολογήματά της, σκοπεύοντας αμιγώς στο κομματικό της ακροατήριο και, ταυτόχρονα, η δημόσια συζήτηση για τα γεγονότα που οδήγησαν στο πραξικόπημα και την εισβολή αποτελεί ένα πεδίο παραπληροφόρησης, ιστορικών υπεραπλουστέυσεων ή αυθαίρετων συμπερασμάτων, ιδεοληψίας, συνωμοσιολογιών και πόλωσης από το οποίο κερδισμένο βγαίνει, συλλογικά, το ισχύον πολιτικό σύστημα που στήθηκε στην Κύπρο μετά το 1974. Και που δεν κατόρθωσε ποτέ να προτάξει μια διαδικασία εθνικής συμφιλίωσης στους κόλπους της ελληνοκυπριακής κοινότητας, μιας γενναίας προσπάθειας ιστορικής αποτίμησης και τεκμηρίωσης τού γιατί φτάσαμε στην απώλεια του 37% της κυπριακής επικράτειας και, τελικά, μιας καθαρτικής προσέγγισης για βαθιά αυτοκριτική και αναστοχασμό που θα φωτίζει τις γκρίζες ζώνες της σύγχρονης κυπριακής Ιστορίας και όχι τις δίχρωμες, της κάθε πλευράς.
Χωρίς την εθνική συμφιλίωση η ελληνοκυπριακή κοινότητα δεν θα μπορέσει ποτέ να πετύχει ούτε τον στόχο της σύμπνοιας απέναντι σε ένα κοινό, και θεσμικά κατοχυρωμένο, διακηρυγμένο στόχο, όποιος και αν είναι αυτός, για την απαλλαγή από την τουρκική κατοχή ούτε θα κατορθώσει να ωριμάσει ως κοινωνία και ως πολιτικό σύστημα –με προέκταση και ως προς τις ποιότητες του δημοκρατικού πολιτεύματος και του τρόπου λειτουργίας της Δικαιοσύνης και της Παιδείας. Επιπλέον μια πολιτική συμφιλίωσης απαιτεί θάρρος, πολιτική βούληση, έναν ριζοσπαστικό τρόπο σκέψης εκτός της πεπατημένης και πραγματική πολιτική ηγεσία που ανεξαρτήτως της ιδεολογικής της αφετηρίας ή τοποθέτησης θα μπορεί να σταθεί με γενναιότητα και θα συμπαρασύρει την κοινωνία σε μια διαδικασία συμμετοχικότητας –του βασικού χαρακτηριστικού που λείπει από την κυπριακή κοινωνία όπως διαχρονικά παρατηρούν διάφοροι κοινωνικοί επιστήμονες. Και χωρίς εθνική συμφιλίωση, πρωτίστως μεταξύ των Ελληνοκυπρίων, κανείς δεν θα μπορέσει να εμπλέξει τους Τουρκοκύπριους σε οποιαδήποτε ειρηνευτική διαδικασία –πόσο μάλλον την επίλυση σε ένα κοινό, συνεταιριστικό, κράτος. Η περίοδος μετά το 1960 είναι ένα διαρκές limbo πολιτικής αστάθειας, πολιτικής βίας, εθνοτικής βίας, έλλειψης δικαιοσύνης και πραγματικής δημοκρατίας. Είναι επίσης μια περίοδος βαθιών αντιφάσεων τόσο για την ελληνοκυπριακή Δεξιά όσο και για την Αριστερά που με διάφορες διορθώσεις συνεχίστηκαν μετά το 1977, τον θάνατο του Μακαρίου, και τη σταδιακή μετάβαση σε ένα σταθερότερο πολιτικό σύστημα. Και με μια τουρκική κατοχή παρούσα, η οποία άφησε ένα συλλογικό τραύμα στον ψυχισμό των Ελληνοκυπρίων –από το οποίο προέκυψαν ένα σωρό αγκυλώσεις, σύνδρομα και ιδεοληψίες. Χωρίς εθνική συμφιλίωση, το limbo θα συνεχίζεται. Μέχρι να βιώσουμε την οριστική διχοτόμηση της πατρίδας –από την οποία μπορεί να προκύψει μια νέα, αντίστοιχη του 1974, εθνική καταστροφή. Μαζί με το «Δεν Ξεχνώ», ας μην ξεχνούμε και αυτή την πραγματικότητα. Και ας τα βρούμε, πρωτίστως, μεταξύ μας.
