Του Σταύρου Χριστοδούλου
Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι από την αρχή: Βεβαίως και τους πολίτες απασχολούν σοβαρότερα θέματα από τον Γρίβα. Δεν θα διαφωνήσω λοιπόν καθόλου με όλους αυτούς που υποδεικνύουν ότι αντί οι πολιτικοί ν’ ανταλλάσσουν πυρά για πρόσωπα και γεγονότα του παρελθόντος, θα ήταν πολύ πιο χρήσιμο να επικεντρωθούν στο σήμερα. Στο τώρα. Σε αυτό που συμβαίνει εκεί έξω. Στους διογκωμένους λογαριασμούς ρεύματος, τα απλησίαστα ενοίκια, τους καθηλωμένους μισθούς και την ακρίβεια που τραβάει την ανηφόρα, επιβεβαιώνοντας τις δυσοίωνες προβλέψεις ότι έρχεται ένας ιδιαίτερα δύσκολος χειμώνας. Την ίδια ώρα, ας μην το ξεχνάμε αυτό, η χώρα μας δεν περνάει και τις καλύτερές της ημέρες σε σχέση με αυτό που ονομάζουμε «ηθικό έλλειμμα». Τις υποθέσεις διαφθοράς δηλαδή, τη διαπλοκή και το προκλητικό βόλεμα των ημετέρων, ακόμα και τώρα, λίγο πριν από το σφύριγμα της λήξης μιας κυβερνητικής θητείας που αφήνει πολλά μέτωπα ανοιχτά. Ποιος αλήθεια, μη κομματικά καθοδηγούμενος, μπορεί να διαφωνήσει με αυτές τις διαπιστώσεις; Γι’ αυτό ακούγεται απολύτως λογική η ένσταση σε σχέση με τον καβγά που άνοιξε για το αν ο Γρίβας είναι «ανάξιος κάθε τιμής από την πατρίδα». Πλην όμως, υπάρχει και κάτι ακόμα: η αξιοπρέπεια ενός λαού, ο οποίος αρνείται να λοβοτομηθεί χάριν της λήθης.
Αναρωτιέμαι αν υπάρχει έστω και ένα παράδειγμα δημοκρατικής χώρας όπου το επίσημο κράτος αποδίδει τιμές σε κάποιον που ανέπτυξε παραστρατιωτική δράση για ν’ ανατρέψει τη Δημοκρατία. Αναρωτιέμαι π.χ. τι θα γινόταν στην Ελλάδα, αν ένα κόμμα του δημοκρατικού τόξου τιμούσε –καθ’ οιονδήποτε τρόπο– πρόσωπο που συμμετείχε στην επταετή χούντα. Δεν χρειάζεται καν να απαντήσουμε στο ερώτημα, γιατί σε κοινωνίες με δημοκρατικά αντανακλαστικά δεν τίθενται τέτοιου είδους διλήμματα.
Αυτοί που επιλέγουν να υποβαθμίσουν τον ρόλο του Γρίβα μετά την ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας ουσιαστικά ξεπλένουν την Ιστορία. Για να λέμε όμως τα πράγματα με το όνομά τους: όταν ο Δημοκρατικός Συναγερμός εκθειάζει τον «Αρχηγό Διγενή» και όταν ο υποψήφιος για την προεδρία Αβέρωφ Νεοφύτου δηλώνει ότι «ούτε ο αγώνας της ΕΟΚΑ, ούτε ο αρχηγός της, Γεώργιος Γρίβας Διγενής, ακυρώνονται μέσα από ανιστόρητα, προεκλογικά ψηφίσματα» επί της ουσίας δίνουν συγχωροχάρτι στην ΕΟΚΑ Β΄. Την ΕΟΚΑ Β΄ που επιχείρησε να καταλύσει τη Δημοκρατία, την ΕΟΚΑ Β΄ που τη βαρύνουν εγκλήματα, την ΕΟΚΑ Β΄ που άνοιξε την Κερκόπορτα στους Τούρκους. Λυπάμαι αν αυτά ακούγονται κάπως βαριά και χαλάνε το κλίμα του «τσάι και συμπάθεια», αλλά ένας λαός χωρίς μνήμη είναι αξιολύπητος. Το έχω πει πολλές φορές, αλλά θα το επαναλάβω ανατρέχοντας στους στίχους του Τάσου Λειβαδίτη: «ό,τι ζήσαμε χάνεται, γκρεμίζεται μέσα στο σάπιο οισοφάγο του χρόνου και μόνο καμιά φορά, τις νύχτες, θλιβερό γερασμένο μηρυκαστικό τ’ αναμασάει η ξεδοντιασμένη μνήμη». Οι ποιητές, ως συνήθως, με δυο αράδες τα λένε όλα.
Είναι όμως και κάτι ακόμα που θα πρέπει να προσέξουν οι συνήγοροι του Γρίβα: ας μην μπλέκουν τους αγνούς αγωνιστές και τους ήρωες της ΕΟΚΑ με μια προσωπικότητα για την οποία ο επιεικέστερος χαρακτηρισμός είναι «αμφιλεγόμενη». Ο Γρίβας είχε μια ζωή πριν και μια ζωή μετά την ΕΟΚΑ. Ο ελληνικός λαός πλήρωσε το τίμημα της αντικομουνιστικής του δράσης, όταν ίδρυσε την Οργάνωση Χ. Όσο για το μετά, ο κυπριακός λαός πληρώνει ακόμα τα επίχειρα της δράσης του, ζώντας σε αυτό το ιδιότυπο καθεστώς αναπηρίας που μας καταδίκασε το πραξικόπημα και η εισβολή.
Να μιλήσουμε τότε και για τον Μακάριο, ακούω να λένε κάποιοι. Προφανώς πρέπει να μιλήσουμε και για τον Μακάριο. Μισός αιώνας άλλωστε δημιουργεί μια απόσταση ασφαλείας ώστε να ξύσουμε την επιφάνεια της Ιστορίας χωρίς ταμπού. Αλλά και χωρίς συμψηφισμούς, οι οποίοι εξισώνουν τις πολιτικές ευθύνες με τις εγκληματικές πράξεις. Εδώ ακριβώς βρίσκεται η λεπτή διαχωριστική γραμμή: στην παράνομη εγκληματική δράση. Αυτό διαχωρίζει τον Γρίβα από άλλες εμβληματικές προσωπικότητες της εποχής, εξίσου αμφιλεγόμενες. Όποιος δεν το αντιλαμβάνεται είτε εθελοτυφλεί, είτε κατατρύχεται από ιδεοληψίες, είτε ενσυνείδητα ξεπλένει έναν άνθρωπο που έχει βάψει τα χέρια του με το αίμα αθώων.
