Του Σταύρου Χριστοδούλου
Με το TikTok κολλάς. Και κολλάς άσχημα, γιατί σε αντίθεση με τα άλλα social media δεν προϋποθέτει κανενός είδους σκέψη. Αυτός είναι και ο λόγος που το έχουμε ταυτίσει με ό,τι πιο εύπεπτο κυκλοφορεί εκεί έξω. Βιντεάκια για πλάκα ή απλώς της πλάκας. Σε κάθε περίπτωση πάντως, υλικό για να χαζέψεις, να χαμογελάσεις ή ενίοτε και να δυσανασχετήσεις με τη «δημοκρατικά διαδιδόμενη» καφρίλα. Αυτή είναι άλλωστε και η βασική ιδέα: ο καθένας λέει ό,τι θέλει, όπως το θέλει, όποτε θέλει. Χωρίς να έχει σημασία ποιος είναι. Παλιά, για να αποκτήσει κανείς δημόσιο βήμα έπρεπε να έχει διανύσει κάποια χιλιόμετρα με τη δουλειά του. Σπανίως, συνέβαινε κι αν ήτανε κάποιος τυχερός. Τα social media κατάργησαν αυτές τις βεβαιότητες και εκδημοκρατικοποίησαν τον δημόσιο λόγο. Την ίδια ώρα όμως άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου.
Όλα αυτά δεν είναι θεωρητικά. Ή μάλλον θα αποτελούσαν αντικείμενο μιας θεωρητικής συζήτησης, εάν τα social media δεν έβαζαν πόδι στην πολιτική. Στην Κύπρο πήραμε μια γεύση της επιδραστικότητάς τους με τη σαρωτική νίκη του Φειδία. Ξαφνικά, από το πουθενά, 20% των ψηφοφόρων έστειλε στην Ευρώπη έναν κατά τεκμήριο άσχετο νεαρό, επειδή ήθελαν να βγάλουν τη γλώσσα στο σύστημα. Στη Ρουμανία όμως το παιχνίδι χόντρυνε πολύ, με αποτέλεσμα να προκληθεί πολιτικός σεισμός. Η νίκη του φιλορώσου υπερεθνικιστή Calin Georgescu ανάγκασε την Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιδράσει. Έτσι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε επίσημη έρευνα για τον τρόπο που το TikTok διαχειρίζεται τους κινδύνους για τις εκλογές. Στην περίπτωση της Ρουμανίας υπάρχει σοβαρή υποψία πως παραβιάστηκε βάναυσα η νομοθεσία. Η δήλωση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ήταν σαφής: «Μετά από σοβαρές ενδείξεις ότι ξένοι παράγοντες παρενέβησαν στις προεδρικές εκλογές της Ρουμανίας χρησιμοποιώντας το TikTok, τώρα ερευνούμε διεξοδικά εάν η πλατφόρμα του TikTok παραβίασε τον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες αποτυγχάνοντας να αντιμετωπίσει τέτοιους κινδύνους». Το γεγονός δε ότι το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρουμανίας ακύρωσε τις εκλογές, προσθέτει στη σοβαρότητα της υπόθεσης ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα.
Εν όψει των πιο πάνω έγινε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο, για τον ρόλο των social media, όπου ο Φειδίας Παναγιώτου είχε την τιμητική του. Στην παρέμβασή του άλλωστε έκανε ξεκάθαρο ότι είναι ο πλέον αρμόδιος για να τοποθετηθεί, αφού η εκλογή του οφείλεται στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Έδωσε μάλιστα και ιδεολογική προέκταση στο θέμα, μιλώντας για την ελευθερία του λόγου που διασφαλίζεται στη σύγχρονη εποχή μέσω του κινητού μας. Ο καθένας, υποστήριξε, έχει τη δύναμη να πείσει για τις ιδέες του και να μπει στην πολιτική χρησιμοποιώντας ένα και μοναδικό εργαλείο: τα social media.
Υπήρξε αντίδραση από τρεις ευρωβουλευτές στα όσα είπε ο Φειδίας. Αποδελτιώνοντας τις παρεμβάσεις τους, ξεχώρισα κάποια επιχειρήματα τα οποία παραθέτω αποσπασματικά: «Τα βιντεάκια που κάνεις θα πρέπει να είναι κάπως ελκυστικά, όμως μερικές φορές είναι περιοριστικά και απλοϊκά». «Το πρόβλημα είναι αν υπάρχει ξένος παράγοντας που ρίχνει πάρα πολλά λεφτά για να επηρεάσει την όλη συζήτηση». «Αν τα Media είναι στα χέρια των ολιγαρχών και των αυταρχικών ηγετών, τι γίνεται; Διότι ξέρουμε ότι το X και το TikTok μάς κάνουν πλύση εγκεφάλου.».
Αν κρίνω από τα βίντεο που ακολούθησαν δεν πρέπει να ίδρωσε και πολύ το αφτί του Κύπριου ευρωβουλευτή. Ο ενθουσιασμός του τόσο για την «εκδρομή» των μαθητών που διοργάνωσε στις Βρυξέλλες, όσο και για την επίσκεψη της συντρόφου του, παραμέρισαν κάθε δυσάρεστη πολιτική σκέψη. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι μετά την ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο έλαβε το μεγαλύτερο παράσημο. Μια ανάρτηση του γκουρού του Elon Musk, ο οποίος έγραψε: «O Φειδίας αγωνίζεται για την ελευθερία του λόγου στην Ευρώπη»!
Υγ. Με τούτα και με κείνα, θυμήθηκα τον ρόλο του «χρήσιμου ηλίθιου» στην παγκόσμια Ιστορία. Ένας όρος που αποδίδεται στον Στάλιν, ο οποίος χαρακτήριζε κατ’ αυτόν τον τρόπο τους ιδεολογικούς αντιπάλους των σοβιετικών στη Δύση όταν ακολουθούσαν πρόθυμα και αυτόβουλα τη γραμμή της Μόσχας. Οι συνειρμοί είναι μοιραίοι.
