Του Σταύρου Χριστοδούλου
Ο Γιώργος Ιορδάνου, ένα πρόσωπο που εκτιμώ για τη σοβαρότητά του στο κατά τ’ άλλα φανφαρόνικο κυπριακό Χ, έγραψε για τη συνάντηση της Γενεύης: «Επαίτες της ελπίδας. Εκεί καταντήσαμε. Αυτό μας έμεινε. Αλλά επιμένουμε για μια Κύπρο επανενωμένη…». Αν «διαβάσουμε» τα γεγονότα μέσα απ’ αυτή τη λογική, δεν μπορούμε παρά να προσδώσουμε θετικό πρόσημο στην πενταμερή. Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης ακόμα κι αν είναι ήσσονος σημασίας (προφανώς και δεν θα αναστηθεί το Κυπριακό από τη συντήρηση των νεκροταφείων) είναι καλύτερα από το τίποτα. Ομοίως και η σύγκληση νέας συνάντησης τον Ιούλιο, αν και το timing είναι κραυγαλέα λάθος καθώς πρόκειται για τον πιο φορτισμένο μήνα της χρονιάς (στον βορρά θριαμβολογούν και στον νότο πενθούμε). Όμως έστω κι έτσι, αν δεν έβρισκε ο γενικός γραμματέας άλλη ημερομηνία, καλύτερα τον Ιούλιο παρά καθόλου. Στο τέλος της ημέρας αυτό που μετράει είναι η διατήρηση μιας αχνής αν μη τι άλλο ελπίδας. Καλοδεχούμενος λοιπόν και ο ορισμός προσωπικού απεσταλμένου του γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών. Ιδιαίτερα αν θα είναι η κυρία Μαρία Άνχελα Ολγκίν, ένα οξυδερκές πρόσωπο που κατάφερε να διεισδύσει στον πυρήνα του Κυπριακού.
Δεν υποτιμώ τις τεχνοκρατικές παραμέτρους των συνομιλιών κι ούτε βεβαίως το πολιτικό περιεχόμενο – τη γνώση όλων όσων προηγήθηκαν για να φτάσουμε ώς εδώ. Εκτιμώ όμως ότι πολύ πιο σημαντική και καθοριστική είναι η «ψυχή» του προβλήματος. Ο τρόπος δηλαδή που αντιλαμβανόμαστε τη λύση. Ο τρόπος που αισθανόμαστε για την προοπτική να βγούμε από την παρατεταμένη στασιμότητα, προβάλλοντας τη ζωή μας στο μέλλον. Υπ’ αυτή την έννοια, η κυρία Ολγκίν κατέθεσε ένα από τα πιο εμβριθή κείμενα για το κυπριακό πρόβλημα. Αναφέρομαι στην ανοιχτή επιστολή με την οποία πέρυσι τον Ιούλιο απευθύνθηκε στον κυπριακό λαό, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Σ’ εκείνο το κείμενο ήταν σαν να έξυσε τον φλοιό που δημιουργήθηκε τις τελευταίες έξι δεκαετίες γύρω από το λεγόμενο στάτους κβο, ώστε να αντικρίσουμε επιτέλους την ουσία.
«Είναι σημαντικό να απομακρυνθούμε από λύσεις που στο παρελθόν δημιούργησαν προσδοκίες που δεν εκπληρώθηκαν και οδήγησαν σε μεγαλύτερες διαφωνίες και απογοητεύσεις. Τώρα, πρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά, παραμένοντας πεπεισμένοι ότι ένα κοινό μέλλον θα φέρει μεγάλες ευκαιρίες σε όλους τους Κύπριους», έγραψε η απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ. Σημειώνοντας, σε ένα άλλο σημείο: «Τα μνημόσυνα και τα μνημεία δεν μας θυμίζουν στιγμές δόξας, αλλά την αποτυχία των προσπαθειών για την επίτευξη μιας συμφωνίας στο νησί. Αποκαλύπτουν μια Κύπρο παγωμένη στον χρόνο. Αυτό ακριβώς είναι που έχουμε την ευκαιρία να αλλάξουμε τώρα». Δεν εθελοτυφλεί η κυρία Ολγκίν, ούτε σπρώχνει τις δυσκολίες κάτω από το χαλί.
Όμως, πατώντας στον πολιτικό ρεαλισμό, τολμά να μιλήσει για όσα μπορούν να συντηρήσουν την ελπίδα μιας κοινής ειρηνικής πατρίδας: «Αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις, πιστεύω ότι οι Κύπριοι θα μπορούσαν να έχουν μια πιο φωτεινή και θετική προοπτική αν μπορούσαν να ξεπεράσουν την ιστορία του πόνου. Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τους νέους ανθρώπους και στις δύο πλευρές του νησιού. Αξίζουν μια διαφορετική ζωή με ίσες ευκαιρίες, ώστε το μέλλον τους να μην μένει ανεκπλήρωτο εξαιτίας του παρελθόντος». Κάποιοι ενοχλήθηκαν από αυτή την προσέγγιση ερμηνεύοντάς την ως μια προσπάθεια επιβολής της λήθης. Αλλά εδώ βρίσκεται η παγίδα. Η διατήρηση της μνήμης δεν πρέπει να αναμοχλεύει το τραύμα, γιατί έτσι θα είναι αδύνατη η συνύπαρξη σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία.
«Η ιστορία μάς διδάσκει, ωστόσο, ότι οι θετικές αλλαγές συμβαίνουν όταν οι ηγέτες αναγνωρίζουν τι διακυβεύεται και εστιάζουν στη μακροπρόθεσμη ευημερία των κοινοτήτων τους», έγραψε η Μαρία Άνχελα Ολγκίν. Αγγίζοντας με αυτή την πρόταση την πιο ευαίσθητη πτυχή του Κυπριακού: την πολιτική βούληση για λύση. Ο τρόπος για να κάνουν οι ηγέτες την υπέρβαση είναι να λάβουν το μήνυμα από την κοινωνία ότι θα στηρίξει τις ρηξικέλευθες επιλογές. Αν δηλαδή ο καθένας από εμάς πιστέψει ότι η λύση βρίσκεται μέσα μας. Αν τολμήσουμε να κάνουμε επιτέλους ένα θαρραλέο βήμα προς το μέλλον.
