Του Σταύρου Χριστοδούλου
Δεν συνηθίζω να γράφω τη στήλη με το καπέλο του συγγραφέα αλλά σήμερα, λόγω του θέματος, επιτρέψτε μου την αυτοαναφορικότητα. Όταν έγραψα το πρώτο μου μυθιστόρημα αναζήτησα εκδοτικό οίκο στην Ελλάδα. Ο ένας λόγος ήταν γιατί από τη στιγμή που γράφω στα ελληνικά λογικό είναι ν’ απευθύνομαι στο ελληνόφωνο κοινό. Ο άλλος λόγος είναι γιατί το βιβλίο εκτίθεται σε μια μεγαλύτερη και απαιτητικότερη αγορά. Η υποδοχή του λοιπόν, είτε από την κριτική είτε σε επίπεδο πωλήσεων, προσθέτει στην όποια λογοτεχνική του αξία. Με αυτή την έννοια και τα ελληνικά λογοτεχνικά βραβεία έχουν το δικό τους ειδικό βάρος, με κορυφαία διάκριση βεβαίως το Κρατικό.
Η αντιστοιχία του Κρατικού Βραβείου Λογοτεχνίας της Ελλάδας στο θέατρο, είναι η καταξίωση στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Εκεί όπου στο παρελθόν ευτύχησαν να καταχειροκροτηθούν σπουδαίοι Κύπριοι καλλιτέχνες, σε εμβληματικές παραστάσεις που έμειναν στην ιστορία. Μια από αυτές, οι Ικέτιδες με τη σκηνοθετική υπογραφή του Νίκου Χαραλάμπους, θεωρείται σταθμός στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου. Αναφέρω τις Ικέτιδες γιατί έχω μια βιωματική σχέση με αυτή την παράσταση την οποία κατέγραψα, υπαινικτικά έστω, στο μυθιστόρημά μου «Τρεις σκάλες Ιστορία». Είναι μόνο μερικές αράδες, στο σημείο που ένας άντρας αφηγείται το μακελειό που αντίκρυσε στη διαδρομή από την Κερύνεια στη Λάπηθο κατά την εισβολή των Τούρκων. Όταν έγραφα, είχα στο μυαλό μου την ασθματική αφήγηση του Σπύρου Σταυρινίδη, αγγελιαφόρου στις Ικέτιδες. Τις κοφτές του ανάσες και τον τρόμο που εμφιλοχωρούσε ανάμεσα στις λέξεις. Εγώ τότε ήμουνα στην εφηβεία, αλλά εκείνη τη θεατρική εμπειρία την κουβαλώ ακόμα μέσα μου. Γι’ αυτό με ξένισε όταν έμαθα πως η επιστροφή του ΘΟΚ στην Επίδαυρο, το 2019, θα γινόταν με τα δεκανίκια του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας. Είχε προηγηθεί βεβαίως η εξαιρετική συνεργασία με τον Μπινιάρη και την Καραμπέτη (Πέρσες, 2017) αλλά, αναρωτιέμαι, τις Ικέτιδες που είναι το πετράδι του στέμματος της θεατρικής μας κληρονομιάς γιατί τις παραδώσαμε σε ελλαδικά χέρια;
Γιατί το Φεστιβάλ θέλει ηχηρά ονόματα στο πρόγραμμά του ήταν η απάντηση τότε και ως συνήθως το κατάπιαμε κι αυτό αμάσητο. Ώσπου φτάσαμε στα φετινά ρεζιλίκια. Με δυο λόγια: Πρότεινε ο ΘΟΚ ως σκηνοθέτη τον Κύπριο Κώστα Σιλβέστρο, τον απέρριψε η διευθύντρια του Φεστιβάλ Κατερίνα Ευαγγελάτου, προτείνοντας έναν Ελλαδίτη, το Δ.Σ. του ΘΟΚ το δέχτηκε, ακολούθησαν αντιδράσεις, αποσύρθηκε ο Ελλαδίτης και ο ΘΟΚ έμεινε εντέλει εκτός Φεστιβάλ. Το ερώτημα είναι απλό και το έθεσε ο Σιλβέστρος: «Με ποιον τρόπο ο ΘΟΚ ανεβάζει το κύρος και την αξιοπιστία του ως κρατικό θέατρο ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους, όταν αποδέχεται να αντιμετωπίζεται ως κατώτερο των ελληνικών κρατικών θεάτρων;». Έχει σημασία να θυμόμαστε ότι το ερώτημα τίθεται από ένα ταλαντούχο και βραβευμένο σκηνοθέτη, ό,τι πιο αξιόλογο έχει να επιδείξει η χώρα μας σήμερα. Θα θυμίσω μόνο το «Περιμένοντας τον Γκοντό», μια συγκλονιστική παράσταση που ανέβηκε με φυσικό σκηνικό στη νεκρή ζώνη. Το γεγονός ότι δεν άρεσε στην κυρία Ευαγγελάτου είναι «περί ορέξεως κολοκυθόπιτα». Αλλά οι διορισμένοι στο Δ.Σ. του ΘΟΚ, πόσο τραγικά ανεπαρκείς είναι όταν ανέχονται να τους αντιμετωπίζουν σαν επαρχιώτες στην Ομόνοια; Το λέω όχι με την τρυφεράδα του στίχου του Σαββόπουλου (στο υπέροχό του «Τσάμικο») αλλά με το κόμπλεξ που δημιουργεί η αμάθεια.
Σε αυτή τη χώρα όχι μόνο αγαπάμε το ελληνικό θέατρο και τους Έλληνες δημιουργούς αλλά έχουμε την τιμή και τη χαρά οι σπουδαιότερες πρωταγωνίστριές μας να είναι Ελλαδίτισσες. Μιλάμε για υποκριτικά μεγαθήρια όπως η Μπεμπεδέλη και η Σαντοριναίου, για να αναφέρω δύο μόνο παραδείγματα. Είναι εξαιρετικά άβολο λοιπόν –και θλιβερό συνάμα– όταν ο ΘΟΚ μας αναγκάζει να υπενθυμίζουμε τα αυτονόητα.
Υ.Γ. Ο λόγος που σκάλισα ξανά αυτή τη στενάχωρη ιστορία είναι γιατί προχθές η κυρία Κατερίνα Ευαγγελάτου υποδέχτηκε τους πολιτιστικούς συντάκτες στα νέα γραφεία του Φεστιβάλ, ανακοινώνοντας μια πρωτοβουλία για εκπροσώπηση Ελλήνων δημιουργών σε διεθνείς διοργανώσεις. Ιδού η Ρόδος και για τον ΘΟΚ, αντί να ξεροσταλιάζει στην πόρτα του Φεστιβάλ Επιδαύρου ως κρατικό θέατρο δεύτερης διαλογής.
