Του Παύλου Ξανθούλη
Πόσο καλές είναι οι «Καλές Υπηρεσίες» του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, στον οποίο επενδύουμε να διορίσει «απεσταλμένο», με στόχο να ενεργοποιηθούν προσπάθειες για επανέναρξη της διαδικασίας στο Κυπριακό; Η έκθεση «Καλών Υπηρεσιών», την οποία συνέταξε ο ειδικός αντιπρόσωπος Κόλιν Στιούαρτ (3 Ιουλίου 2023) για λογαριασμό του Αντόνιο Γκουτέρες, χαρακτηρίζεται από ένα μεγάλο κενό. Δεν λέει λέξη για την εμμονή της τουρκικής πλευράς να αξιώνει αναγνώριση «κυριαρχικής ισότητας», ως προϋπόθεση επανέναρξης συνομιλιών, για επίλυση του Κυπριακού. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι συνιστά παραβίαση του «συμφωνημένου πλαισίου», ως επίσης και των όρων εντολής του ίδιου του γενικού γραμματέα, όπως αυτοί –οι όροι εντολής– απορρέουν από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, για το Κυπριακό.
Την ίδια ώρα, ο συντάκτης και κυρίως ο γενικός γραμματέας που υπογράφει την έκθεση για τις «Καλές του Υπηρεσίες», υποστηρίζουν ότι «[…] το χάσμα μεταξύ των κοινοτήτων συνεχίζει να διευρύνεται», χωρίς όμως να εξηγούν ποιος ευθύνεται για τη διεύρυνση του χάσματος. Ποιος έχει απομακρυνθεί τόσο από το «συμφωνημένο πλαίσιο», ώστε να συντείνει στη διεύρυνση του χάσματος; Μήπως είναι ο Νίκος Χριστοδουλίδης; Που δηλώνει έτοιμος να συζητήσει με βάση το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα Γκουτέρες (διεκδικώντας αλλαγές); Ή μήπως είναι η τουρκική πλευρά που έχει αλλάξει τα φώτα του πλαισίου Γκουτέρες, υποβάλλοντας γραπτή πρόταση για λύση δύο χωριστών κρατών και εμμένοντας σε αναγνώριση «κυριαρχικής ισότητας», ως προϋπόθεση για να καθίσει σε συνομιλίες; Η απάντηση είναι τουλάχιστον προφανής.
Μήπως όμως ευθύνες έχει και ο ίδιος ο γενικός γραμματέας, ο οποίος δεν παίρνει θέση, γύρω από το χάσμα που έχει δημιουργηθεί; Και μήπως αυτή του η πολιτική συμπεριφορά, δεν συνιστά άσκηση «Καλών Υπηρεσιών»; Τη στιγμή μάλιστα που παρακολουθεί αμέτοχος την τουρκική πλευρά να αποστασιοποιείται από το «συμφωνημένο πλαίσιο» λύσης, βάζοντας στο τραπέζι θέμα μόνιμης διαίρεσης της Κύπρου, ενώ τα ψηφίσματα του Σ.Α. είναι κάθετα αντίθετα σε κάθε προσπάθεια απόσχισης.
Το πλέον παράδοξο στοιχείο της έκθεσης «Καλών Υπηρεσιών» του γ.γ. ΟΗΕ, είναι ο συνδυασμός της παραγράφου 35, για το χάσμα που επικρατεί μεταξύ των δύο πλευρών και της παραγράφου 36 στο πλαίσιο της οποίας ο κ. Γκουτέρες αναφέρει: «Ενθαρρύνω τους δύο ηγέτες να είναι προορατικοί στην αναζήτηση αμοιβαία αποδεκτών τρόπων διαλόγου στο επίπεδό τους, καθώς πιστεύω ότι αυτό παραμένει ζωτικής σημασίας για την εξεύρεση μιας αμοιβαία αποδεκτής οδού προς τα εμπρός». Πώς όμως οι δύο ηγέτες «θα αναζητήσουν αμοιβαία αποδεκτούς τρόπους διαλόγου», όταν ο ένας κοιτάζει στην ανατολή και ο άλλος στη δύση; Και όταν ο «έντιμος μεσολαβητής», δηλαδή τα Ηνωμένα Έθνη δεν καλούν αυτόν που αλληθωρίζει και θέλει λύση εκτός του συμφωνημένου πλαισίου και εκτός ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας να τερματίσει κάθε σκέψη για λύση δύο κρατών;
Η πραγματικότητα είναι ότι ο κ. Γκουτέρες έχει συμβάλει στο «χάσμα» που ο ίδιος παρατηρεί ότι δημιουργήθηκε, στο πλαίσιο των «Καλών του Υπηρεσιών». Διότι ο ίδιος ο γενικός γραμματέας είναι αυτός που νομιμοποίησε την πρόταση της τουρκικής πλευράς για λύση δύο κρατών. Αντί να την επιστρέψει ως απαράδεκτη, προτάσσοντας τους όρους εντολής και τα σχετικά ψηφίσματα του Σ.Α. ΟΗΕ, την παρέλαβε, προσδίδοντάς της επίσημη υπόσταση. Άλλωστε, μια πρόταση δεν προσλαμβάνει επίσημη υπόσταση με τη συγγραφή της, παρά μόνον με την παραλαβή από κάποια επίσημη αρχή, όπως ο γενικός γραμματέας του Διεθνούς Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Αν λοιπόν ο γενικός γραμματέας επιθυμεί να λειτουργεί στη βάση των «Καλών Υπηρεσιών» του, θα πρέπει και να πάρει θέση και να διασφαλίσει ότι το «συμφωνημένο πλαίσιο» και οι όροι εντολής του θα αποτελούν πυξίδα για όλους, περιλαμβανομένου του ιδίου και του ειδικού του αντιπροσώπου. Διαφορετικά, όντως, το χάσμα θα διευρύνεται. Και οι «Καλές του Υπηρεσίες» θα τίθενται εν αμφιβόλω.
Σημείωση: Θα ήταν επίσης μια «καλή υπηρεσία» εκ μέρους των Η.Ε., εάν αναγνώριζαν λάθος χειρισμό, αν μη τι άλλο, στο ζήτημα του «γηπέδου Τσετίνκαγια». Ένας χειρισμός που είχε ως συνέπεια, να εκχωρηθεί καθ’ υπέρβαση εξουσίας, έδαφος της νεκρής ζώνης στο ψευδοκράτος, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αντί αυτού, η έκθεση ανανέωσης της θητείας ΟΥΝΦΙΚΥΠ, αναφέρεται σε εντάσεις και αντιδράσεις, που «προκαλούν αρνητική ρητορική στα ΜΜΕ». Αυτό είναι το πρόβλημα; Ή η εκχώρηση εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας στο κατοχικό ψευδοκράτος;
