Του Παναγιώτη Χριστιά
Η μάχη για την Προεδρία των ΗΠΑ μόλις ξεκίνησε. Σε ανύποπτη χρονική στιγμή ο πρόεδρος Μπάιντεν είχε πει ότι θα είναι «η πρώτη μαύρη πρόεδρος των ΗΠΑ», κάτι που όλοι εξέλαβαν ως μια ακόμη «γκάφα» ενός προέδρου που δεν είναι πλέον σε θέση να εκτελέσει τα καθήκοντά του, πόσω μάλλον να αναλάβει τα ίδια καθήκοντα για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Ωστόσο, τα γεγονότα που ακολούθησαν ρίχνουν νέο φως στα λεγόμενά του. «Επισφαλές είναι το έδαφος που μπορείτε να το εγκαταλείψετε αλλά είναι δύσκολο να ανακαταλάβετε. Από ένα τέτοιο έδαφος μπορείτε να επιτεθείτε στον εχθρό και να τον νικήσετε, αν δεν είναι προετοιμασμένος» («Η Τέχνη του πολέμου», Αθήνα, Αργοναύτης): αυτά έγραφε ο Σουν Τσου για ένα από τα καίρια σημεία του πολέμου, το «έδαφος». Η τέχνη του αιφνιδιασμού, η τέχνη του να «πορεύεσαι κεκαλυμμένος» (avance masqué), όπως την αποκαλούσε ο γαλλικός 17ος αιώνας, έχει καταλυτική σημασία σε ένα τέτοιο έδαφος. Και αυτό ακριβώς ήταν το τέχνασμα του προέδρου Μπάιντεν, να παρασύρει τον πρώην πρόεδρο και επίδοξο νέο πρόεδρο Τραμπ σε μια κενή εκστρατεία λάσπης εναντίον του. Τη στιγμή που φαινόταν ότι κέρδιζε τον πόλεμο μετά την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, εκείνη ακριβώς τη στιγμή μοιάζει το έδαφος να υποχωρεί κάτω από τα πόδια του. Η απόσυρση από την κούρσα των Δημοκρατικών του Τζο Μπάιντεν δημιούργησε νέα δεδομένα, ακυρώνοντας ό,τι είχε προηγηθεί υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ. Μετά τον αιφνιδιασμό αυτόν, είναι η στιγμή η Κάμαλα Χάρις να ξεκινήσει την αντεπίθεσή της από τα επισφαλή εδάφη της κοινωνικής πόλωσης και της απασχόλησης.
Στο επισφαλές έδαφος της κοινωνικής και ιδεολογικής πόλωσης διασταυρώνονται κοινωνικές ομάδες με διαφορετικές εθνικές καταγωγές, γλώσσες, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες διαβίωσης. Η πόλωση αυτή αφορά κυρίως τις έμφυλες σχέσεις και τις φυλετικές διακρίσεις. Αυτές έχουν αποκρυσταλλωθεί στις θεωρίες του wokism, του cancelculture, του Black Lives Matter, του νεοφεμινισμού, του MeToo και της διαθεματικότητας (intersectionality). Έχουν έναν ακραιφνώς μανιχαϊστικό χαρακτήρα και δεν προτείνουν κανένα είδος αλληλοσυνεννόησης. Οι οπαδοί τους είναι απόλυτοι και απόλυτες στην προσωπική και την κοινωνική τους κρίση του άλλου. Ο άλλος είναι είτε θύτης είτε θύμα, καταπιεστής ή καταπιεζόμενος. Όλοι οι απόγονοι αποικιοκρατών παρουσιάζονται ως νεοαποικιοκράτες. Όλοι οι άνδρες είναι εν γνώσει ή εν αγνοία τους όργανα της πατριαρχίας. Αντίθετα, οι μέχρι τώρα καταπιεζόμενοι έχουν το ελεύθερο να πράττουν όπως νιώθουν χωρίς δεύτερη σκέψη για τις συνέπειες των πράξεών τους, για τις οποίες έχουν ήδη εξιλεωθεί εξαιτίας του πόνου των για αιώνες καταπιεζόμενων προγόνων τους. Χαρακτηριστική αυτής της νοοτροπίας ήταν η αντίδραση της αμερικανικής πανεπιστημιακής ελίτ στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς. Το Ισραήλ είναι καταπιεστής, παρά τους αιώνες καταπίεσης που βίωσαν οι Εβραίοι, και οι Παλαιστίνιοι καταπιεζόμενοι, παρά την επί αιώνες στυγνή τυραννία των Αράβων πάνω σε κατακτημένους λαούς. Ό,τι και να πράξει η Χαμάς είναι κατανοητό και συγχωρείται, ό,τι και να πράξει το Ισραήλ είναι καταδικαστέο. Σ’ αυτό όμως το μανιχαϊστικό ιδεολογικό κλίμα, η υποψηφιότητα της Κάμαλα Χάρις είναι ισχυρότερη από του Μπάιντεν και σίγουρα η αντίθεση με τον Τραμπ έχει φτάσει στα άκρα. Αυτό σημαίνει ότι η αντιπρόεδρος Χάρις θα ωφεληθεί από τον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό συσπείρωσης των Δημοκρατικών.
Η πόλωση όμως αφορά και τις εργατικές τάξεις και λαμβάνει χώρα στο επισφαλές έδαφος της αποβιομηχανοποίησης, της παγκοσμιοποιημένης παραγωγής που αφήνει τους Αμερικανούς και τις Αμερικανίδες χωρίς σταθερή και καλά αμειβόμενη εργασία. Το έδαφος αυτό εγκαταλείφθηκε από τους Δημοκρατικούς πριν από τέσσερα χρόνια και τώρα θα είναι δύσκολο να ανακτηθεί. Παρόλα αυτά και εδώ η Κάμαλα Χάρις είναι εξίσου καλή υποψήφιος σε σύγκριση με τον Τζο Μπάιντεν. Έχει ήδη λάβει υποστήριξη από πολλά και σημαντικά εργατικά συνδικάτα, όχι όμως από όλα. Η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργατών και Κογκρέσο Βιομηχανικών Οργανώσεων (AFL-CIO), η μεγαλύτερη ομοσπονδία συνδικάτων στις ΗΠΑ και επί μακρόν υποστηρικτής του προέδρου Τζο Μπάιντεν, ανακοίνωσε ήδη την υποστήριξή της προς τη Χάρις. Σημειώνει χαρακτηριστικά η πρόεδρός της Λιζ Σούλερ: «Από την πρώτη ημέρα, η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις υπήρξε πραγματικός εταίρος στην ηγεσία της πιο φιλοεργατικής κυβέρνησης στην ιστορία. […] Σε κάθε βήμα της διακεκριμένης καριέρας της στο δημόσιο αξίωμα έχει αποδείξει ότι μάχεται με αρχές και πείσμα για τους εργαζόμενους. Είναι μια ηγέτιδα με όραμα στην οποία μπορούμε να βασιστούμε.
Από την αντιμετώπιση της Wall Street και της εταιρικής απληστίας μέχρι την ανάληψη της ηγεσίας στην προσπάθεια για την επέκταση της προσιτής παιδικής ιατρικής ασφάλισης και την υποστήριξη των ευάλωτων εργαζομένων, έχει αποδείξει επανειλημμένως ότι είναι στο πλευρό μας», (πηγή: Rob Wyle, “Labor groups begin to unite behind Harris’ campaign – but some holdouts remain”, NBC News, 23 (updated 24) Ιουλίου 2024). Αν το επιχείρημα του Τραμπ κατά του Μπάιντεν ήταν ότι ο γιος του τελευταίου είναι εξίσου βουτηγμένος στην εταιρική απληστία όσο και ο ίδιος ο Τραμπ, τώρα πρέπει να βρει επιχειρήματα κατά του εργατικού προγράμματος των Δημοκρατικών, το οποίο εκπροσωπεί πλέον η Χάρις. Σε κάθε περίπτωση, οι ad feminam επιθέσεις εναντίον της Χάρις για τον πατριωτισμό της, την ιθαγένειά ή την υπηκοότητά της δείχνουν ότι ο Τραμπ δεν είναι έτοιμος για την Κάμαλα Χάρις, επειδή έχασε τον χρόνο του εστιάζοντας στον Μπάιντεν.
Ο κ. Παναγιώτης Χριστιάς είναι αν. καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
