Veritas

Ο πρόεδρος Τραμπ έχει πολλούς λόγους να φιμώσει τον επιστημονικό λόγο. Δεν έχει ξεχάσει ότι ο λόγος για τον οποίο δεν εξελέγη για δεύτερη συνεχή τετραετία στην Προεδρία των ΗΠΑ ήταν η σύγκρουσή του με το ιατρικό κατεστημένο εν μέσω πανδημίας και εκστρατείας εμβολιασμού κατά του COVID-19. Η τοποθέτηση του πρώην βουλευτή των Δημοκρατικών και γνωστού ακτιβιστή κατά των εμβολίων Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ ήταν η κήρυξη του πολέμου του κατά της επιστήμης. Η πρώτη στην ουσία μεγάλη μάχη του πραγματικού πολέμου του Τραμπ δίνεται αυτή τη στιγμή εναντίον του Harvard και όσων το πανεπιστήμιο αυτό εκπροσωπεί, τους θεσμούς της επιστημονικής και μόνο αλήθειας (veritas).

Ο Τραμπ μέμφεται την αλήθεια αυτή, καθώς η προτεσταντική του ηθική στηρίζεται στην πίστη (fides) και φυσικά θεωρεί όλες τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες που θεραπεύονται από τα μεγάλα πανεπιστήμια κάτι σαν νεοπαγανισμό. Η βιαιότητα με την οποία επιτίθεται κατά του Χάρβαρντ δεν διαφέρει από τη βιαιότητα με την οποία ένας άλλος αυτοκράτορας, ο Ιουστινιανός, έκλεισε την Ακαδημία του Πλάτωνα, το 529 μ.Χ., απαγορεύοντας σε όλους τους «εθνικούς», τους μη χριστιανούς διδασκάλους, να διδάσκουν. Σύμφωνα με τον Αγαθία, που διηγείται το τέλος της Ακαδημίας, τα εναπομείναντα μέλη της, μεταξύ των οποίων και ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Σιμπλίκιος, αναζήτησαν προστασία στην αυλή του Χοσρόη Α΄ στην Περσία. Μαζί τους μετέφεραν παπύρους λογοτεχνικών, φιλοσοφικών και επιστημονικών έργων.

Για τον Τραμπ, ο νεοπαγανιστικός χαρακτήρας των αμερικανικών πανεπιστημίων είναι εμφανής στην ανάπτυξη, προώθηση και γιγάντωση του δικαιωματισμού (woke culture). Η θρησκευτική μισαλλοδοξία του Τραμπ τού υπαγορεύει ότι τα κινήματα υπέρ των μειονοτήτων, Αφροαμερικανών, γυναικών, ΛΟΑΤΚΙ και άλλων οδηγούν τη χώρα στην ηθική παρακμή. Σε αυτή την παρακμή άλλωστε οφείλεται το γεγονός ότι η Αμερική δεν είναι πλέον «μεγάλη». Το ίδιο το κίνημα MAGA του Τραμπ είναι από μόνο του μια πολεμική ιαχή κατά του επιστημονικού λόγου και της εμπειρικής επιστημονικής αλήθειας. Η μέχρι τώρα πορεία του Αμερικανού προέδρου επιτρέπει να κατανοήσουμε τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας της διακυβέρνησης Τραμπ. Η κατανομή της εξουσίας εντός του στρατοπέδου Τραμπ και οι διαδικασίες λήψης των αποφάσεων για όλα ανεξαιρέτως τα θέματα προσιδιάζουν σε προτεσταντική θρησκευτική σέκτα και όχι σε πολιτική κυβέρνηση. Ο Τραμπ είναι τυφλωμένος από το μεγαλείο της αποστολής του, να κάνει δηλαδή την Αμερική ξανά μεγάλη (MAGA). Δεν έχει καμία αμφιβολία για το προσωπικό του χάρισμα και δεν αποκλείεται να πιστεύουν, ο ίδιος και οι οπαδοί του, ότι είναι ένα είδος εκλεκτού που επιλέχθηκε για να οδηγήσει τον λαό του σε μια νέα Ιερουσαλήμ.

Ο Τραμπ δεν στηρίζεται σε ικανούς πολιτικούς και γνώστες των θεμάτων των χαρτοφυλακίων τους, αλλά σε πιστούς σε αυτόν και στο όραμά του για τη μεγάλη ηθική αναγέννηση των ΗΠΑ, μια αναγέννηση που θα επιτρέψει την επιστροφή στην Αμερική των αξιών της λευκής προτεσταντικής αγγλοσαξονικής μειονότητας (WASP).

Αυτή η Αμερική, όμως, τελείωσε με την πολιτισμική επανάσταση των δεκαετιών του 1960 και 1970. Αυτή η θρησκόληπτη Αμερική δεν πέρασε ποτέ από τα έδρανα και τις έδρες των μεγάλων πανεπιστημίων που πρωτοστάτησαν στις εξεγέρσεις της πολιτισμικής επανάστασης, όπως του Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια κατά τη δεκαετία του 1960. Τα γεγονότα στο Μπέρκλεϊ αποτέλεσαν μέρος του ευρύτερου κινήματος για την ελευθερία του λόγου (Free Speech Movement), του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα (Civil Rights Movement) και των αντιπολεμικών διαδηλώσεων κατά της στράτευσης στο Βιετνάμ. Τα κινήματα αυτά είχαν εθνικές επιπτώσεις και αποτέλεσαν την απαρχή της αντικουλτούρας της δεκαετίας του 1960. Αυτή η αντικουλτούρα έγινε σιγά-σιγά η επίσημη κουλτούρα των αμερικανικών πανεπιστημίων και των δημοκρατικών φιλελεύθερων πολιτών. Αποτελούσε δε ανέκαθεν ανάθεμα για τους θρησκόληπτους προτεσταντικούς και εν γένει υπερσυντηρητικούς πληθυσμούς των ΗΠΑ. Σκοπός της αντεπανάστασης του Τραμπ είναι η ανατροπή της δυναμικής κοινωνικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων του τελευταίου μισού και πλέον αιώνα στην Αμερική. Στις μεταρρυθμίσεις αυτές πρωτοστάτησαν τα μεγάλα αμερικανικά πανεπιστήμια και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σήμερα o Τραμπ προσπαθεί να τα χειραγωγήσει. Δεν θα σταματήσει τον ανελέητο και θρασύδειλο πόλεμό του εναντίον των πανεπιστημίων μέχρι και ο τελευταίος ακαδημαϊκός δάσκαλος και ερευνητής να εγκαταλείψει τις ΗΠΑ ψάχνοντας καταφύγιο στην αυλή κάποιου Χοσρόη.

Τι περιθώριο αντίδρασης έχουν όμως τα πανεπιστήμια; Οι ενέργειες του Τραμπ και της σέκτας του στηρίζονται στην ωμή και παράτυπη χρήση της κυβερνητικής ισχύος του Λευκού Οίκου. Η «μεταφυσική» εκλογή του Τραμπ τού δίνει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί όλα τα μέσα του Προέδρου των ΗΠΑ για την υλοποίηση του προσωπικού του οράματος. Η άγνοια όμως της διαχειριστικής επιστήμης και η αλόγιστη χρήση μέσων χωρίς συνείδηση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων απειλούν όχι μόνο τις ΗΠΑ αλλά και τον ίδιο τον Τραμπ και τη σέκτα του. Ο αμερικανικός λαός είναι διχασμένος και ευάλωτος. Μόνο ενέργειες όπως η δωρεάν πρόσβαση στην ανώτατη παιδεία και η κοινωνική ασφάλιση για το σύνολο του πληθυσμού, κάτι που ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα εξασφάλιζαν μια σταθερή λαϊκή πρόοδο.

Ωστόσο, ο Τραμπ θεωρεί ότι η ανώτατη παιδεία διαφθείρει τα ήθη και ότι κοινωνική ασφάλιση πρέπει να έχουν μόνο όσοι το αξίζουν, δηλαδή οι πλούσιοι, σύμφωνα με την ανάλυση της σχέσης ανάμεσα στον καπιταλισμό και την προτεσταντική ηθική του Βέμπερ. Η αλόγιστη χρήση κάθε μορφής βίας οδηγεί σχεδόν πάντα σε ολοκληρωτισμό ή εμφύλιο.

Ο κ. Παναγιώτης Χριστιάς είναι αν. καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.