Του Παναγιώτη Χριστιά
Γιατί άραγε ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ ταυτίζεται με τη θέση του Ρώσου προέδρου Πούτιν ζητώντας επίμονα εκλογές στην Ουκρανία; Τι καλό ή τι κακό περιμένει από τις εκλογές αυτές; Ένα πράγμα μόνο θα μπορούσε να περιμένει: την εκλογική ήττα και απομάκρυνση του Ζελένσκι και την αντικατάστασή του από έναν ρωσόφιλο πρόεδρο, ο οποίος με τη σημαία της ειρήνης και φυσικά τη διαδικτυακή προπαγάνδα του Πούτιν θα πείσει τον ταλαιπωρημένο ουκρανικό λαό να παραδοθεί άνευ όρων στις ρωσικές δυνάμεις.
Μέσα από τη δημοκρατική διαδικασία των εκλογών, Πούτιν και Τραμπ σκοπό έχουν να θέσουν τέλος στη μαχόμενη δημοκρατία της Ουκρανίας και την ντε φάκτο προσάρτησή της στη Μόσχα. Επιχειρεί δηλαδή ο Πούτιν να κερδίσει στην ειρήνη όσα έχασε στον πόλεμο με τη σιωπηρή υποστήριξη των ΗΠΑ. Από τη δική του πλευρά, ο Τραμπ έχει ιδιαίτερους λόγους να μη βλέπει με συμπάθεια τον Ουκρανό πρόεδρο. Ο σημαντικότερος λόγος είναι η σχέση που έχει αναπτύξει με τον Πούτιν και η ιδέα που έχει για την αυταρχική του εξουσία. Ο δεύτερος είναι η απέχθειά του για την Ευρώπη. Δεν θέλει επ’ ουδενί λόγω να επιτρέψει στην Ευρώπη να βγει νικήτρια από αυτόν τον πόλεμο. Ο ίδιος έχει ήδη κάνει γνωστές τις προθέσεις του να εγκαταλείψει τους Ευρωπαίους. Μάλιστα, σε περίπτωση συνέχισης του πολέμου, με αφορμή την ενδεχόμενη εμπλοκή του ΝΑΤΟ χωρίς τη θέληση του Τραμπ, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θα διστάσει να κάνει πράξει την άλλη του απειλή για αποχώρηση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ. Δυστυχώς για τη Δύση, ο πρόεδρος των ΗΠΑ αυτή τη στιγμή πολιτεύεται με τον ίδιο αυταρχικό και αντιδημοκρατικό τρόπο όπως ο Πούτιν και ο σύμμαχός του Βορειοκορεάτης Κιμ Γιονγκ-Ουν. Απειλές, τελεσίγραφα, ύβρεις και περιφρόνηση είναι τα μέσα που χρησιμοποιεί για να καθυποτάξει τους συμμάχους του. Ένας πραγματικός δημοκράτης, ένας πρόεδρος υπέρμαχος της ελευθερίας, που θα ήταν πραγματικά ηγέτης της Δύσης, όχι μόνο δεν θα έψαχνε δόλιους τρόπους να παραδώσει την Ουκρανία στον Πούτιν, αλλά θα απειλούσε με κήρυξη πολέμου το καθεστώς της Βόρειας Κορέας, η οποία έχει ντε φάκτο εισβάλει στρατιωτικά σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Ισχύει, όμως, όντως το επιχείρημα του Πούτιν ότι ο πρόεδρος Ζελένσκι δεν είναι πλέον ο νόμιμος πρόεδρος της χώρας του εφόσον έχει λήξει η θητεία του και δεν προκηρύσσει εκλογές για να την ανανεώσει ή να τη λήξει; Ισχύει ότι μόνο ένας νέος πρόεδρος που θα προκύψει από δημοκρατικές εκλογές θα μπορούσε να εκπροσωπήσει νόμιμα τη χώρα του στις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη; Ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο δεν μπορούν να διενεργηθούν δημοκρατικές εκλογές στην παρούσα φάση του πολέμου είναι διότι δεν μπορούν να διεξαχθούν στο σύνολο της επικράτειας της Ουκρανίας. Μεγάλες περιοχές της χώρας έχουν καταληφθεί από ρωσικά στρατεύματα, με αποτέλεσμα το ουκρανικό κράτος να μην έχει τον έλεγχό τους. Η διαδικασία όμως της αντιπροσώπευσης αφορά τις επαρχίες της εθνικής επικράτειας, όχι τον πληθυσμό.
Οι δημοκρατικά εκλεγμένοι βουλευτές είναι αντιπρόσωποι του εδάφους πάνω στο οποίο κατοικούν οι πληθυσμοί που τους εξέλεξαν. Ακόμη και σε περίπτωση προεδρικών εκλογών, το χωρικό στοιχείο είναι κυρίαρχο και υπερτερεί ουσιαστικά του πληθυσμιακού. Σε περίπτωση δε που ο πρόεδρος Ζελένσκι προκήρυσσε εκλογές μόνο στις επαρχίες της Ουκρανίας, πάνω στις οποίες το ουκρανικό κράτος έχει τον έλεγχο, θα διέπραττε εσχάτη προδοσία, διότι ντε γιούρε θα αναγνώριζε την κυριότητα της Μόσχας πάνω στα μέχρι στιγμής χαμένα εδάφη της ουκρανικής γης. Θα έπρεπε δηλαδή η κυβέρνηση Ζελένσκι να προχωρήσει σε ακρωτηριασμό της Ουκρανίας, χωρίς καν να έχει διαπραγματευθεί με τον εχθρό, χωρίς να έχει κερδίσει το παραμικρό με αυτή τη θυσία.
Με άλλα λόγια, η έκτακτη κατάσταση δεν αφορά τον πόλεμο και την αδήριτη ανάγκη να συνεχιστεί η μάχη χωρίς να καμφθεί το ηθικό του έθνους. Χωρίς οριστικό τέλος του πολέμου και συνταγματική κατοχύρωση του νέου εδαφικού στάτους κβο, όποιο κι αν είναι αυτό μετά το πέρας των διαπραγματεύσεων, δεν υπάρχει δημοκρατικός τρόπος για διενέργεια εκλογών στην Ουκρανία. Αν ο Ζελένσκι ήταν όντως τύραννος, όπως ισχυρίζεται η Μόσχα, δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να προκηρύξει εκλογές και να τις κερδίσει πανηγυρικά με ποσοστό άνω του εβδομήντα τοις εκατό, όπως άλλωστε πολλοί άλλοι «δημοκράτες» πρόεδροι του πρώην ανατολικού μπλοκ.
Και μόνη η πίστη των εχθρών του ότι η διενέργεια εκλογών μπορεί να φέρει πολιτική αλλαγή στην Ουκρανία είναι ψήφος εμπιστοσύνης στο δημοκρατικό φρόνημα του προέδρου Ζελένσκι. Οι εχθροί της δημοκρατίας και της ελευθερίας νομίζουν ότι μπορούν με φτηνές σοφιστείες να αναιρέσουν όσα με αίμα, δάκρυα και ιδρώτα έχει πετύχει ο ουκρανικός λαός στα μέτωπα του πολέμου. Όλοι οι τύραννοι διαπράττουν το ίδιο λάθος, να θεωρούν ότι η ελευθερία και η δημοκρατία είναι αδυναμίες και κάνουν αδύναμους τους λαούς που πιστεύουν σε αυτές. Μπορούν όμως οι Δημοκρατίες να βγουν αλώβητες από την προδοσία; Η υποστήριξη Τραμπ στo τελεσίγραφο Πούτιν ότι μόνο με νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Ουκρανίας μπορούν να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός είναι πράξη προδοσίας προς τη Δύση και τη φιλελεύθερη δημοκρατία και δώρο στο τυραννικό καθεστώς του Ρώσου προέδρου. Ποια θα είναι η θέση της Ευρώπης; Ποια μπορεί να είναι η θέση της Ευρώπης αν δεν θέλει να συρθεί σε μια ιστορική συγκυρία όπου Τραμπ και Πούτιν θα αποφασίζουν για τη μοίρα των εθνών της;
Ο κ. Παναγιώτης Χριστιάς είναι αν. καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
