Του Παναγιώτη Χριστιά
Αν και το κράτος του Ισραήλ δεν έχει επίσημα αναλάβει την εκτέλεση του Ισμαήλ Χανίγια, η τύχη του σφραγίστηκε μετά τις σφαγές της 7ης Οκτωβρίου 2023, καθώς έγινε στόχος των ισραηλινών υπηρεσιών ασφαλείας. Ακολούθησε τη μοίρα των Mohammed Deif και Marwan Issa, του επικεφαλής και του υπαρχηγού των Ταξιαρχιών Izz al-Din al-Qassam, στρατιωτικού βραχίονα του κινήματος Χαμάς, και πολλών άλλων χαμηλόβαθμων στελεχών των τρομοκρατικών κινημάτων που ενεπλάκησαν στην τυφλή και δειλή αυτή τρομοκρατική επίθεση.
Αρκετοί άλλοι παραμένουν ακόμη στο στόχαστρο και αναζητούνται από τον ισραηλινό στρατό, όπως ο Yahya Sinwar, ηγέτης του κινήματος της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας. Το Ισραήλ πιστεύει ότι είναι ο ιθύνων νους του τρομοκρατικού χτυπήματος της 7ης Οκτωβρίου και ότι κρύβεται στις υπόγειες στοές της Λωρίδας της Γάζας. Το ανελέητο αυτό κυνηγητό των υπεύθυνων των σφαγών Ισραηλινών πολιτών θυμίζει δύο άλλες ιστορικές συγκυρίες για το Ισραήλ. Η πρώτη είναι το κυνήγι των Ναζί εγκληματιών πολέμου, συμβολική μορφή του οποίου ήταν η δίκη, η καταδίκη σε θάνατο και ο απαγχονισμός του Άντολφ Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ τις πρώτες ώρες της 1ης Ιουνίου του 1962. Ο Άιχμαν είχε εντοπιστεί στην Αργεντινή και απαχθεί από Ισραηλινούς πράκτορες τον Μάιο του 1960. Η δεύτερη συγκυρία είναι το κυνήγι των υπευθύνων των σφαγών του Μονάχου, όταν μέλη της παλαιστινιακής τρομοκρατικής οργάνωσης Μαύρος Σεπτέμβρης εισέβαλαν στους χώρους όπου στεγαζόταν η ισραηλινή αποστολή στους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου του 1972, σκοτώνοντας έντεκα μέλη της ισραηλινής ολυμπιακής αποστολής.
Η ιστορία των γεγονότων που ακολούθησαν τις σφαγές στο Μόναχο παρουσιάζεται γλαφυρά στο βιβλίο «Εκδίκηση. Η αληθινή ιστορία μιας ισραηλινής αντιτρομοκρατικής ομάδας» (1984), του George Jonas, που περιγράφει μέρος των δολοφονιών της Mossad μετά τη σφαγή του Μονάχου. Κύρια πηγή του βιβλίου υπήρξε ο Yuval Aviv. Κύριος χαρακτήρας του βιβλίου, με κωδικό όνομα Avner, o Aviv, ήταν αξιωματικός της Mossad, που προσελήφθη για να ηγηθεί μιας μικρής ομάδας με δράση στην Ευρώπη και σκοπό να εξοντώσει έναν αριθμό τρομοκρατών της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) και του Μαύρου Σεπτέμβρη, οι οποίοι συμμετείχαν στις σφαγές του Μονάχου. Το βιβλίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 2005, με τίτλο «Μόναχο», σε σκηνοθεσία του Steven Spielberg. Σύμφωνα με το βιβλίο, στη Ρώμη, η ομάδα πυροβολεί και σκοτώνει τον Wael Zwaiter, ο οποίος ζει ως ποιητής. Στο Παρίσι πυροδοτούν βόμβα στο σπίτι του Mahmoud Hamshari. Στην Κύπρο βομβαρδίζουν το δωμάτιο ξενοδοχείου του Hussein Abd Al Chir. Με κομάντος των IDF, καταδιώκουν τρεις Παλαιστίνιους μαχητές, τον Muhammad Youssef al-Najjar, τον Kamal Adwan και τον Kamal Nasser, στη Βηρυτό εισέρχονται στο φυλασσόμενο συγκρότημα των Παλαιστινίων σκοτώνοντας και τους τρεις. Και στις τρεις αυτές ιστορικές συγκυρίες, το Ισραήλ, με τη δράση του, δίνει την υπόσχεση σκληρή τιμωρίας των ενόχων. Όσοι προχωρούν σε σφαγές κατά Ισραηλινών θα διώκονται και θα εξοντώνονται οπουδήποτε και αν κρύβονται, όποιοι και αν είναι οι προστάτες τους, όσες δεκαετίες και αν χρειαστεί αυτό. Χαρακτηριστική είναι η κατακλείδα της Hannah Arendt στο έργο της «Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ». Απευθυνόμενη στον Άιχμαν, για να αιτιολογήσει τη θανατική ποινή που του επιβλήθηκε, καταλήγει: «Ας υποθέσουμε, για χάρη της επιχειρηματολογίας, ότι δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μια ατυχία που σας έκανε πρόθυμο όργανο στην οργάνωση μαζικών δολοφονιών. Παραμένει όμως το γεγονός ότι εφαρμόσατε και υποστηρίξατε ενεργά μια πολιτική μαζικών δολοφονιών. Διότι η πολιτική δεν είναι παιχνίδι για παιδιά. Στην πολιτική υπακοή και υποστήριξη είναι το ίδιο. Και όπως ακριβώς υποστηρίξατε και υλοποιήσατε μια πολιτική που δεν ήθελε να μοιραστεί τη γη με τον εβραϊκό λαό και τους λαούς πολλών άλλων εθνών – σάμπως και εσείς και οι ανώτεροί σας είχατε οποιοδήποτε δικαίωμα να καθορίσετε ποιος πρέπει και ποιος δεν πρέπει να κατοικήσει τον κόσμο – διαπιστώνουμε ότι κανείς, δηλαδή κανένα μέλος του ανθρώπινου γένους, δεν θέλει να μοιραστεί τη γη μαζί σας. Αυτός είναι ο λόγος, και ο μόνος λόγος, για τον οποίο πρέπει να απαγχονισθείτε». Χανίγια ή Άιχμαν, στη συνείδηση του λαού του Ισραήλ, τα δυο πρόσωπα είναι απλά avatars ενός αντισημιτισμού που πάσχιζε και πασχίζει ακόμη ανεπιτυχώς να εξαφανίσει το Ισραήλ από προσώπου γης.
Και οι τρεις επιχειρήσεις των Ισραηλινών προκάλεσαν και προκαλούν αντιδράσεις παγκοσμίως. Καταρχάς, διότι η «Ιερουσαλήμ» αυτοανακηρύσσεται και λειτουργεί ως ποινικό δικαστήριο με πλανητικές αρμοδιότητες. Κατά δεύτερον, διότι τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη του σκοπού, αν και σε καμία περίπτωση δεν είναι παρόμοια με αυτά των Ναζί ή της Χαμάς, είναι ηθικά κατακριτέα. Τέλος, διότι όσους δολοφόνους και εάν εξοντώσουν, θα βρεθούν ακόμη περισσότεροι για να συνεχίσουν το αποτρόπαιο τους έργο. Η δολοφονία Χανίγια κατά τη διάρκεια των τελετών αναγόρευσης του νέου μεταρρυθμιστή Προέδρου του Ιράν λαμβάνει τεράστιες πολιτικές και στρατιωτικές διαστάσεις. Άραγε είναι προειδοποίηση προς τον νέο Πρόεδρο να αναθεωρήσει τις σχέσεις του Ιράν με τη Δύση και το Ισραήλ ή προσπάθεια υπονόμευσής του πριν καν αναλάβει τη θητεία του; Το πλήγμα πάντως κατέδειξε με αδιαμφισβήτητο τρόπο το πόσο ευάλωτο είναι το Ιρανικό καθεστώς και η αντιδυτική και αντισημιτική πολιτική του. Πώς κατάφεραν οι μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ να συγκεντρώσουν τις αναγκαίες για την επιχείρηση πληροφορίες και πώς προχώρησαν στην εκτέλεση ενός από τους καλύτερα φρουρούμενους «προσκεκλημένους» του καθεστώτος χωρίς ευρεία εκ των έσω βοήθεια;
Ο κ. Παναγιώτης Χριστιάς είναι αν. καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
